Ροή
Λίγους μήνες πριν την ολοκλήρωση των έργων της πρώτης φάσης ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου, ύψους περίπου 110 εκατ. ευρώ (έχει δοθεί παράταση έως τέλη Ιουνίου στην ανάδοχο εταιρεία, την ΑΚΤΩΡ του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ), αρχίζουν να «κλειδώνουν» σημαντικές διεργασίες που θα οδηγήσουν στην προώθηση της δημοπράτησης του διαγωνισμού για τη β' φάση του project, άνω των 260 εκατ. ευρώ.
Ήδη το έργο εντάχθηκε προ ημερών στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και για τις δύο φάσεις, ενώ μόλις προ ημερών η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης των Προγραμμάτων «Περιβάλλον & Κλιματική Αλλαγή» και «Πολιτική Προστασία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, προέβη στην Πρόσκληση Υποβολής Προσφοράς, η οποία απευθύνεται προς συγκεκριμένο οικονομικό φορέα (ΔΡΟΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ Ε.Ε.), για την υλοποίηση του έργου «Σύμβουλος υποστήριξης της ΕΥΔ/ΠΕΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΠΡΟ για την ένταξη του έργου του ''Φαληρικού Όρμου'' στα Μεγάλα έργα της Ε.Ε., με εκπόνηση Σχεδίου Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Κατασκευής (Σ.Π.Δ.Κ) και Προγράμματος Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης (Π.Π.Π.) έργων Β΄ Φάσης», λόγω της σημαντικής εμπειρίας του σύμφωνα με τις απαιτήσεις της συγκεκριμένης σύμβασης.
Στο εγκεκριμένο πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» του ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της προτεραιότητας 3 για την Αστική Αναζωογόνηση και του ειδικού στόχου για την ενίσχυση της προστασίας και της διατήρησης της φύσης, της βιοποικιλότητας και των πράσινων υποδομών, μεταξύ άλλων σε αστικές περιοχές, και της μείωσης όλων των μορφών ρύπανσης, προβλέφθηκε η χρηματοδότηση από πόρους του Ταμείου Συνοχής, του έργου της αστικής αναζωογόνησης του Φαληρικού Όρμου. Η Περιφέρεια Αττικής ανταποκρινόμενη στην - από τον Σεπτέμβριο 2022 – σχετική πρόσκληση της Υποδ/νσης Περιβάλλοντος (νυν ΕΥΔ ΠΕΚΑ & ΠΟΛΠΡΟ) της ΕΥΔ ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ με τίτλο «Ανάπλαση Φαληρικού Όρμου», υπέβαλε πρόταση τον Δεκέμβριο 2022 με συνολικό οικονομικό αντικείμενο 392,2 εκατομμύρια ευρώ, και φυσικό αντικείμενο τμηματοποιημένο σε δυο φάσεις έργων (Α’ και Β’), εκ των οποίων η πρώτη φάση (Α’) θα χρηματοδοτηθεί από πόρους της Π.Π. 2014-2020 και η δεύτερη φάση (Β΄) από πόρους της νέας Π.Π. 2021-2027. Κατόπιν συναντήσεων, συνεργασιών και διαβουλεύσεων από τον Σεπτέμβριο 2022 έως και τις αρχές του 2023, μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, διασαφηνίστηκαν οι προ απαιτούμενες ενέργειες, ενώ οριστικοποιήθηκε το “Road map” με συγκεκριμένα ορόσημα για την ομαλή εξέλιξη τόσο της δημοπράτησης των έργων της Β’ φάσης (καθώς αυτά της Α’ έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί), όσο και για την προετοιμασία του ΦΜΕ και την αποστολή του στην ΕΕ, έως τα μέσα του 2023.
Ανάπλαση Φαληρικού Όρμου
Ο χώρος του Φαληρικού Όρμου που έχει παραχωρηθεί στην Περιφέρεια Αττικής καθορίζεται στο Άρθρο 78 του Ν. 4413/2016 (ΦΕΚ Α'148/08-08-2016). Σύμφωνα με αυτό, παραχωρείται «στο Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία ''Περιφέρεια Αττικής'', χωρίς αντάλλαγμα, για σαράντα (40) έτη, προς αξιοποίηση, διαχείριση και εκμετάλλευση» ο χώρος, όπως αυτός καθορίζεται στο Προεδρικό Διάταγμα της 26ης.11.2013 «Έγκριση προγράμματος ολοκληρωμένης Ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου και Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού» (ΑΑΠ/443/6.12.2013).
Με το Προεδρικό αυτό διάταγμα εγκρίθηκε το 2013 το master plan της ανάπλασης της περιοχής του Φαληρικού Όρμου που εν τελεί το 2016 παραχωρήθηκε στην Περιφέρεια Αττικής. Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα του 2013 εγκρίθηκε και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού που καθορίζει περιβαλλοντικά τις επιτρεπόμενες επεμβάσεις στον Χώρο. Σύμφωνα με το ανωτέρω Π.Δ., η Ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου, αποτελεί μια συνολική προσέγγιση αναζωογόνησης και αναδιαμόρφωσης της περιοχής του Φαληρικού Όρμου και περιλαμβάνει:
Α. έργα Υποδομών
Β. έργα ανωδομής και διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου και
Γ. λιμενικά έργα.
Από τα ανωτέρω, τα έργα που αφορούν την «επιδερμίδα» της όλης περιοχής ανάπλασης, αποσκοπούν:
- στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής και δημιουργία ενός Μητροπολιτικού Πάρκου συνολικής έκτασης περίπου 600 στρεμμάτων με άξονες τη φύση, τον πολιτισμό την άσκηση / άθληση, την ψυχαγωγία,
- στην αρμονική και λειτουργική διάταξη των τεχνικών υποδομών και ειδικώς των συγκοινωνιακών έργων της παράκτιας ζώνης, για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης και αρμονικής συνέχειας της πόλης, καθώς και τη βέλτιστη σύνδεση της παράκτιας ζώνης με το υπερτοπικό δίκτυο,
- στην αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία της άμεσης και ευρύτερης περιοχής,
- στη λειτουργική και αισθητική σύνδεση και συνέχεια της παραλιακής ζώνης του Π. Φαλήρου με το πάρκο του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας, την Καστέλλα και τον Πειραιά, αξιοποιώντας, αναβαθμίζοντας τα ήδη υλοποιημένα Ολυμπιακά έργα στον Φαληρικό Όρμο, από τον Ιλισό στο Δέλτα.
Οι ζώνες όπως έχουν καθορισθεί από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και αφορούν στην περιοχή παρέμβασης είναι:
- Η Ζώνη Ανάπλασης Ι, ανατολικά από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μέχρι τη δυτική όχθη του Ιλισού, έκτασης 240,3 στρεμμάτων
- Η Ζώνη Ανάπλασης ΙΙ ανατολικά από τον Ιλισό μέχρι δυτικά από το υφιστάμενο ανατολικό υγρό κανάλι, έκτασης 222,9 στρεμμάτων.
- Τμήμα Ζώνης V, βόρεια των ζωνών Ι και ΙΙ που περιλαμβάνουν έργα υποδομής και ανωδομής.
Έργα Υποδομών για την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου - Φάση Α
Στην παρούσα φάση έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η φάση Α' του συνολικού έργου. Φυσικό Αντικείμενο του έργου:
Αντικείμενο της φάσης Α του έργου είναι η εγκάρσια μετατόπιση της Λεωφόρου Ποσειδώνος, Υδραυλικά και Αντιπλημμυρικά Έργα και Υποστηρικτικά Έργα. Ειδικότερα αφορά αποκλειστικά στην εκτέλεση Έργων αστικών υποδομών (συγκοινωνιακά, τροχιοδρομικά υδραυλικά και συνοδά έργα Η/Μ καθώς και μετατοπίσεις/αποκαταστάσεις δικτύων ΟΚΩ), που αναπτύσσονται σε έκταση 340 στρεμμάτων και κατασκευή υδραυλικών έργων.
«Δημιουργία Οικολογικού Πάρκου στον Φαληρικό Όρμο» - Φάση Β
Οι προβλεπόμενες αναπλάσεις μεγάλης κλίμακας αφορούν σε έργα:
(α) διαμορφώσεων τοπίου, εγκαταστάσεων περιβάλλοντος χώρου και εργασιών φύτευσης, καθώς και αναγκαίων έργων υποδομής. Δηλαδή έργα που κυρίως αφορούν στην «επιδερμίδα» της όλης περιοχής ανάπλασης – έκτασης συνολικής 536.860 στρεμμάτων - που στόχο έχουν την περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής και τη δημιουργία ενός Πάρκου μητροπολιτικής κλίμακας στον Φαληρικό Όρμο,
(β) οικοδομικών, ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών του υποστηρικτικού κτιριακού έργου του Πάρκου που αναλύεται σε: (β1) νέα κτιριακά έργα ανωδομής επιφανείας 3.957,30τμ και συνοδών βοηθητικών υπογείων χώρων επιφανείας 865,30 τμ, (β2) στέγαστρα επιφανείας 810 τμ (β3) υπόγειους χώρους στάθμευσης επιφανείας 30.930 τμ, (β4) αναδιαρρυθμίσεις και εργασίες βελτίωσης των υφιστάμενων κτιρίων της Ζώνης ΙΙ, καθώς και (β5) ειδικές κατασκευές όπως μεγάλες δεξαμενές νερού, αντλιοστάσια κλπ.
Οι αναπλάσεις αφορούν επίσης έργα:
(γ) πεζογεφυρών (στον Ιλισό, στο δυτικό κανάλι προς Κηφισό και στις πάνω από τις δεξαμενές νερού), που εξασφαλίζουν τη σύνδεση των επιμέρους ζωνών και την εσωτερική κινητικότητα εντός του Πάρκου,
(δ) οδοποιίας αποκλειστικά εντός της Ζώνης του Υποέργου ΙΙ (ήτοι εσωτερικές οδοί Χώρου Ανάπλασης, με ασφαλτική επιφάνεια κύλισης), υπαίθριων χώρων στάθμευσης μηχανοκίνητων δικύκλων και προσβάσεων των υπόγειων χώρων στάθμευσης, με τα συναρτώμενα έργα υποδομής (ήτοι δίκτυο αποχέτευσης ομβρίων, οδοστρωμάτων και Η/Μ εγκαταστάσεις),
(ε) υδραυλικά έργα εντός της ζώνης του Υποέργου ΙΙ (αποχέτευση ομβρίων, περιβάλλοντα χώρου, αποχέτευση ακαθάρτων, πρωτεύον και δευτερεύον δίκτυο άρδευσης, και τροφοδοσία δεξαμενών αναψυχής),
(στ) Λιμενικών έργων, καθώς και όλες τις αναγκαίες συμπληρωματικές μελέτες αυτών, σε τελικό στάδιο φυσικού σχεδιασμού.
Τα έργα αυτά αφορούν σε προβλήτες, νησίδες, διαμορφώσεις παραλίας κλπ, στις ζώνες Ι και ΙΙ (Μοσχάτο και Καλλιθέα μέχρι τη ναυταθλητική μαρίνα), που συμπληρώνουν την όλη ανάπλαση στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. Η φιλοσοφία του σχεδιασμού αφορά στην ανάπλαση του πάρκου βασιζόμενο σε θεματικές λειτουργικές ενότητες που αναπτύσσονται πέριξ των πέντε διαμήκων αξόνων που συμβολίζουν τη συνέχεια της κίνησης από και προς την πόλη και αποτελούν τις βασικές πύλες εισόδου στο πάρκο.
Ζώνη Ανάπλασης Ι (μεταξύ δυτικού καναλιού Κηφισού και Ιλισού)
Αποτελεί την κύρια περιοχή πρασίνου και χώρων εκτόνωσης στη φύση και στη θάλασσα, όπου οι περιορισμένες εγκαταστάσεις -κτιριακές μέχρι 4.000 τμ, ημιυπαίθριες και υπαίθριες, έρχονται να υποστηρίξουν και ζωντανέψουν το Πάρκο, καθιστώντας το ελκυστικό όλες τις εποχές του χρόνου και για όλες τις ώρες της ημέρας. Οι συνδέσεις της ζώνης αυτής επιτυγχάνονται οδικά, πεζή, με ποδήλατα και με shuttle bus.
Οι τρεις θεματικές λειτουργικές ενότητες του σχεδιασμού περιλαμβάνουν:
ενότητα Ι.α: Αναπτύσσεται εκατέρωθεν του Άξονα Φύσης και Επιστήμης με λειτουργίες εκπαιδευτικού και ενημερωτικού χαρακτήρα καθώς και σχετικές λειτουργίες αναψυχής. Οι δραστηριότητες δομούνται κατά μήκος του άξονα που έχει την αντίστοιχη ονομασία. Υπάρχουν επίσης 2 υπόσκαφα κτήρια: ένας υπαίθριος κινηματογράφος και ένα αναψυκτήριο.
ενότητα Ι.β: Αναπτύσσεται εκατέρωθεν του Άξονα Πολιτισμού με δραστηριότητες πολιτισμού, αναψυχής και τουρισμού. Περιλαμβάνει γραμμική δεξαμενή κολύμβησης και υποστηρίζεται από το υπόσκαφο κτίριο (κτίριο Π2-εκτός άξονα) με χρήση εστιατορίου και εξυπηρετήσεις λουομένων (αποδυτήρια, κλπ).
ενότητα Ι.γ Αναπτύσσεται κατά κύριο λόγο εκατέρωθεν του 3ου Άξονα Αθλητισμού με δραστηριότητες αθλητισμού. Ο άξονας αυτός συγκεντρώνει υπαίθριες και στεγασμένες δραστηριότητες αθλητισμού, άσκησης, αναψυχής που αναπτύσσονται αφενός κατά μήκος του άξονα και αφετέρου στη περιοχή του 2ου καναλιού νερού που λειτουργεί ως θερμαινόμενη δεξαμενή νερού.
Περιλαμβάνει 6 γήπεδα 5x5 και χώρους εστίασης με θέαση στον Ιλισσό. Η δεύτερη δεξαμενή νερού υποστηρίζεται από ένα γραμμικό υπόσκαφο κτίριο (κτίριο Π3-εκτός άξονα) που συγκεντρώνει χώρους ευεξίας, εξυπηρέτησης λουομένων εστίασης, κλπ.
Τέλος η Ζώνη αυτή αποτελεί την κύρια ζώνη πρασίνου για το πάρκο με χλοοτάπητα και περίπου 22.000 φυτά (χαμηλά και ψηλά, θάμνους και δέντρα κ.λπ.) και περιλαμβάνει τα δύο (2) από τα τρία (3) Parking του πάρκου.
Ζώνη Ανάπλασης ΙΙ (μεταξύ Ιλισού και ανατολικού καναλιού στο Δέλτα)
Η Ζώνη αυτή αποτελεί τμήμα των περιοχών ανάπλασης που υλοποιήθηκαν για την Ολυμπιάδα και ειδικότερα αποτελεί την Ολυμπιακή Ζώνη του Beach Volley που συμπληρώνεται από τη Ζώνη της Ναυταθλητικής Μαρίνας. Σήμερα μετασχηματίζεται σε ζώνη αναψυχής και ποικίλων δραστηριοτήτων αθλητισμού, τουρισμού και υποστηρικτικών εμπορικών χρήσεων. Αποτελεί τη περιοχή του Πάρκου με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση λειτουργιών. Οι δύο θεματικές ενότητες του σχεδιασμού περιλαμβάνουν:
Ενότητα ΙΙ.α με δραστηριότητες αθλητισμού, αναψυχής και εμπορίου που διαπερνάται από τον 4ο κύριο άξονα σύνδεσης της πόλης με το Πάρκο, τον ονομαζόμενο Άξονα Αναψυχής και Δράσεων. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει εκτός από το γήπεδο του beach volley, νέες εγκαταστάσεις πέντε γηπέδων τένις και συνοδευτικό προς αυτά κτίριο, χώρους εκτόνωσης και συνεύρεσης, παιδική χαρά, ενώ διαπερνάται από τον βασικό ποδηλατοδρόμο, που τρέχει παράλληλα με το παραλιακό μέτωπο και συνδέει τις δύο ζώνες. Επίσης περιλαμβάνει το 3ο Parking του πάρκου. Τέλος περιλαμβάνει μια μικρή δεξαμενή νερού, που λειτουργεί ως το 3ο κανάλι διείσδυσης της θάλασσας στο Πάρκο, που προορίζεται για χώρο αναψυχής παιδιών, για τηλεκατευθυνόμενα παιχνίδια κλπ και που υποστηρίζεται αντίστοιχα από μικρό κτίριο αναψυκτήριου.
Ενότητα ΙΙ.β με δραστηριότητες γύρω από τον τουρισμό και τον ναυταθλητισμό, φέρει το όνομα Άξονας Ναυταθλητισμού, ο οποίος ορίζει την 5η σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα. Στην ενότητα αυτή δεν προβλέπονται ουσιώδεις παρεμβάσεις.
Παρεμβάσεις και στις δύο ζώνες
Τέσσερεις παράλληλες, προς την ακτή, δευτερεύουσες πορείες αναπτύσσονται: Η πρώτη πορεία (παραλιακός περίπατος) ακριβώς παράλληλα με την ακτή και στις δύο Ζώνες (Ζώνη Ι) και (Ζώνη ΙΙ). Η δεύτερη πορεία (βασική ποδηλατική διαδρομή) αποτελεί τον βασικό διαμήκη ποδηλατοδρόμο του Πάρκου που διασχίζει με γέφυρες τον Ιλισσό και τις κολυμβητικές δεξαμενές. Η τρίτη πορεία (βασικός συνδετήριος περίπατος), που εξυπηρετεί και τις Κύριες Διαμήκεις κυκλοφορίες οχημάτων. Η τέταρτη διαμήκης πορεία (αστικός πεζόδρομος) τέλος, αναπτύσσεται παράλληλα με τη Λεωφόρο Εθνάρχου Μακαρίου και δίπλα στη γραμμή του τραμ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακολουθώντας τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας, στο πάρκο επιτρέπονται κινήσεις πεζών και ποδηλάτων με εξαίρεση τη χρήση αυτοκινήτων για την τροφοδοσία των εγκαταστάσεων, τη συντήρηση του πάρκου, τη φύλαξή του και την εξυπηρέτηση πρώτων αναγκών (ασθενοφόρα και πυροσβεστικά οχήματα). Το πάρκο θα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα ποδηλατοδρομιών σε όλο το εύρος του, το οποίο έρχεται να ενωθεί με τον ήδη κατασκευασμένο ποδηλατόδρομο ΓΚΑΖΙ – ΦΑΛΗΡΙΚΟΣ ΟΡΜΟΣ. Τέλος, έχει προβλεφθεί η δυνατότητα εξυπηρέτησης, κίνησης και πρόσβασης σε όλους τους χώρους του πάρκου ατόμων με ειδικές ανάγκες μέσω διαδρομών, ραμπών, ανελκυστήρων κλπ.
