Ροή
Καθώς «η ανάταξη των εθνικών οικονομιών μετά το τέλος της πανδημίας δεν θα είναι αυτόματη θα απαιτήσει βραχυπρόθεσμα την εφαρμογή μιας στρατηγικής covid τουλάχιστον για τα επόμενα δύο έτη, όσο και τη διατήρηση μίας μίνιμουμ ευελιξίας στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως αυτή που ισχύει σήμερα και μέχρι το τέλος του 2021 λόγω πανδημίας», ανέφερε ο Δημήτρης Σκάλκος, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ μιλώντας στο αγγλόφωνο newsletter Athens Digest.
Πρόσθεσε πως είναι σημαντικό να γίνει μία σοβαρή επαναξιολόγηση του πλαισίου διαχείρισης και εφαρμογής των προγραμμάτων της Πολιτικής Συνοχής στην κατεύθυνση της απλούστευσης των διαδικασιών και της ελάφρυνσης των απαιτήσεων που στις τελευταίες δύο προγραμματικές περιόδους έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Αναλυτικά, για την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είπε πως «υπήρξε άμεση και αποφασιστική συμβάλλοντας στη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομιών. Αναφέρω επιγραμματικά τα Coronavirus Response Investment Initiative και Coronavirus Response Investment Initiative Plus (CRII και CRII+) στο πλαίσιο των οποίων υλοποιήσαμε τέσσερα καθεστώτα (επιστρεπτέες προκαταβολές, επιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων, εγγυοδοσία επιχειρήσεων, αποζημιώσεις ειδικού σκοπού), το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων, και το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ReactEU. Το σύνολο των δράσεων μας κατά των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας βοήθησε στη συγκράτηση της βαθιάς ύφεσης και της αύξησης της ανεργίας συγκριτικά με άλλες οικονομίες όπως κατέδειξε ένας αριθμός μελετών.
Ειδικά στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Πολιτικής Συνοχής (European Structural and Investments Funds- ESIF), η ευελιξία στο κανονιστικό πλαίσιο επέτρεψε την κινητοποίηση σημαντικών πόρων (της τάξης των 6,5 δις ευρώ) στη χώρα μας, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, χωρίς δηλαδή να ακυρώσουμε τον προ-covid προγραμματισμό των έργων. Οι δράσεις που σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε κατευθύνθηκαν κατά κύριο λόγο στην ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, τη στήριξη των εργαζομένων και τη θωράκιση της δημόσιας υγείας. Και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Επιτροπής, η Ελλάδα βρέθηκε στις πρώτες θέσεις των επιδόσεων στην κινητοποίηση των πόρων απέναντι στην πανδημία. Στις ειδικές συνθήκες της πανδημίας η Πολιτική Συνοχής ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά στο ρόλο της παρέχοντας σημαντικά εργαλεία χρηματοδότησης και πόρους προκειμένου να μην αποκλίνουν περαιτέρω σε όρους σύγκλισης από τις περισσότερο αναπτυγμένες ευρωπαϊκές περιφέρειες».
Ανέφερε και ότι «αυτή η επιτυχής λειτουργία των ESIF στην πανδημία αφήνει ένα σημαντικό “legacy” για την κατεύθυνση που πρέπει να κινηθούμε τα επόμενα χρόνια. Πρώτον, καθώς η ανάταξη των εθνικών οικονομιών μετά το τέλος της πανδημίας δεν θα είναι αυτόματη θα απαιτήσει βραχυπρόθεσμα την εφαρμογή μιας στρατηγικής covid τουλάχιστον για τα επόμενα δύο έτη, όσο και τη διατήρηση μίας μίνιμουμ ευελιξίας στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως αυτή που ισχύει σήμερα και μέχρι το τέλος του 2021 λόγω πανδημίας. Δεύτερον, είναι σημαντικό να επανακαθορίσουμε την ισορροπία ανάμεσα στην απαιτούμενη επιδίωξη των στρατηγικών της πολιτικής συνοχής και τη δυνατότητα των ευρωπαϊκών περιφερειών να προσαρμόζουν τα προγράμματά τους στις κάθε φορά ειδικές ανάγκες και συνθήκες τους. Αυτό προϋποθέτει μία σοβαρή επαναξιολόγηση του πλαισίου διαχείρισης και εφαρμογής των προγραμμάτων της Πολιτικής Συνοχής στην κατεύθυνση της απλούστευσης των διαδικασιών και της ελάφρυνσης των απαιτήσεων που στις τελευταίες δύο προγραμματικές περιόδους έχουν αυξηθεί σημαντικά».
Για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας μας είπε πως «βρίσκεται στο τελικό στάδιο του σχεδιασμού του και σύμφωνα με τον ακολουθούμενο χρονοπρογραμματισμό πρόκειται να κατατεθεί προς έγκριση περί τα μέσα του Απριλίου. Σε αυτό έχει αναμφίβολα βοηθήσει πως ξεκινήσαμε το καλοκαίρι την επεξεργασία του σχεδίου, το οποίο και βρίσκεται υπό την ιδιοκτησία (ownership) του Πρωθυπουργού. Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί περίπου το 90% του σχεδίου. Παραμένουν ανοικτά ορισμένα ζητήματα όπως η διαχείριση των δανείων, αλλά και μία σειρά περισσότερο τεχνικών ζητημάτων που αντιμετωπίζονται κι αυτά με τη σειρά τους στο πλαίσιο της άψογης συνεργασίας μας με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής. Και βέβαια εκκρεμεί η έγκριση του σχεδίου σε ανώτερο κυβερνητικό επίπεδο».
Για το πώς θα επιδράσουν τα κονδύλια του Ταμείου στο ΑΕΠ είπε πως «η εξέλιξη της πανδημίας είναι η γνωστή-άγνωστη μεταβλητή της οικονομίας και κάθε μακρο-οικονομική πρόβλεψη έχει ένα εγγενή βαθμό επισφάλειας καθώς η κρίση συνεχίζεται. Η επίδραση των κονδυλίων του RRF (η προβλεπόμενη προκαταβολή του 13%) όπως και των λοιπών ετήσιων κοινοτικών χρηματοδοτήσεων έχει ενσωματωθεί στο σχέδιο του εθνικού προϋπολογισμού (4,8% του ΑΕΠ). Το 3,5% που ορθά αναφέρετε είναι η εκτίμηση της Επιτροπής που όμως δεν συνυπολογίζει την επίδραση του RRF. Είναι όμως ακόμη πρόωρη κάθε εκτίμηση. Τους επόμενους μήνες και με βάση την εξέλιξη της πανδημίας και το άνοιγμα της οικονομίας θα μπορούμε να κάνουμε ασφαλέστερες προβλέψεις. Να σημειώσω επίσης ότι η ύφεση του 2020 ήταν τελικά μικρότερη από την αρχικά εκτιμώμενη. Η αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας στη χώρα μας (το lockdown αλλά και το εξελισσόμενο πρόγραμμα εμβολιασμού του πληθυσμού) συνηγορεί πάντως υπέρ του αισιόδοξου σεναρίου που θα επαληθεύσει την αρχική πρόβλεψη. Από εκεί και πέρα, το διάστημα αυτό εκπονείται ο υπολογισμός των μακρο-οικονομικών επιπτώσεων στο ΑΕΠ, την απασχόληση αλλά και μία σειρά άλλων δεικτών με βάση τα flagships της Επιτροπής».
Επισήμανε επίσης πως «η παρακολούθηση της εφαρμογής των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι κρίσιμης σημασίας για την ορθή υλοποίηση του εθνικού σχεδίου Ανάκαμψης. Στο επίπεδο της διαχείρισης έχει ήδη συσταθεί, στελεχωθεί και ξεκινήσει να λειτουργεί στο Υπουργείο Οικονομικών η νέα υπηρεσία συντονισμού της εφαρμογής του εθνικού σχεδίου Ανάκαμψης. Ταυτόχρονα επεξεργαζόμαστε όλα τα αναγκαία συστήματα και εργαλεία διαχείρισης και παρακολούθησης των έργων (Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου διαδικασιών, Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό σύστημα, κ.ά.)».
Εξήγησε πως υπάρχει «ένα ακόμη στοιχείο που συνηγορεί για τη δυνατότητα της χώρας να υλοποιήσει εγκαίρως και με ορθό τρόπο τα projects του RRF. Πρόκειται για την πολύχρονη και συνολικά θετική εμπειρία μας στη διαχείριση κοινοτικών έργων και προγραμμάτων. Και πρέπει να σταθούμε στις σημερινές επιδόσεις της χώρας μας στα προγράμματα ΕΣΠΑ όπου βρισκόμαστε στην 6η θέση ανάμεσα στα 28 εθνικά προγράμματα. Τέλος, τους προηγούμενους μήνες έχουμε προωθήσει μία σειρά θεσμικών αλλαγών πολλές από τις οποίες θα επηρεάσουν θετικά το πλαίσιο υλοποίησης των έργων στη χώρα μας, όπως πχ. ο νέος νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις και προμήθειες.
Σε ότι αφορά, τέλος, τα χρονικά ορόσημα (milestones) των επενδυτικών σχεδίων αλλά και των μεταρρυθμιστικών δράσεων, αυτά πρόκειται να εξειδικευτούν μετά την έγκριση των εθνικών σχεδίων».
Για τις ιδιωτικές επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης είπε πως «η Ελλάδα μπορεί να κινητοποιήσει δάνεια συνολικού ύψους περίπου 13 δις ευρώ. Η παροχή δανείων θα ακολουθήσει τις βασικές προτεραιότητες του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, ήτοι τη χρηματοδότηση projects που συμβάλλουν στον μετασχηματισμό της οικονομίας, και εντάσσονται στους στρατηγικούς πυλώνες της ψηφιοποίησης, της πράσινης ανάπτυξης, της εξωστρέφειας, της έρευνας & ανάπτυξης (R&D), του scaling-up των επιχειρήσεων. Στη διαχείριση των δανείων πρόκειται να εμπλακούν διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, εμπορικές τράπεζες αλλά και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα που έχει πλέον πλήρως ενεργοποιηθεί. Τα δάνεια πρόκειται να κατευθυνθούν τόσο σε μικρομεσαίες και μεσαίες όσο και σε μεγάλες επιχειρήσεις ενώ είναι σημαντικό να ενισχυθούν και οι ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις (high-growth firms)».
Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συνοδεύεται από τους χρονικούς περιορισμούς που επιβάλει το 2026 ως έτος ολοκλήρωσης της υλοποίησης των χρηματοδοτούμενων έργων του, ανέφερε. «Συνεπώς στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης πρόκειται να συμπεριληφθούν ώριμα έργα ή σε κάθε περίπτωση έργα που είναι απόλυτα εφικτό να ολοκληρωθούν εντός του χρονικού ορίζοντα του τέλους του 2025. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως στα προγράμματα της πολιτικής συνοχής θα δεσμευτούν πόροι σε ανώριμα έργα ή ήσσονος σημασίας, ούτε βέβαια πως υπάρχει προτεραιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης σε σχέση με την πολιτική συνοχής. Στην πραγματικότητα, και τα δύο χρηματοδοτικά μέσα αντιμετωπίζονται από εμάς ως δύο βασικά συστατικά εργαλεία της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής μας. Όπως ίσως γνωρίζεται, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει και ακολουθεί ένα σημαντικό μέρος του Εθνικού Σχεδίου για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας (Επιτροπή Πισσαρίδη). Και με βάση αυτές τις προτεραιότητες αντιστοιχεί τόσο τα έργα που θα προταθούν στο RRF όσο και τις κύριες δράσεις των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής. Άλλωστε για την κάλυψη του σημαντικού επενδυτικού κενού της ελληνικής οικονομίας θα απαιτηθούν πόροι και των δύο αυτών Ταμείων αλλά και επιπρόσθετα η μέγιστη δυνατή μόχλευση τους με ιδιωτικούς πόρους. Συνεπώς η συμπληρωματικότητα και οι συνέργειες ανάμεσά τους (κάτι που άλλωστε ζητά ρητά και ο Κανονισμός του RRF) είναι προαπαιτούμενα της αποτελεσματικής εφαρμογής τους. Αυτό το διάστημα δουλεύουμε παράλληλα με το RRF και τα σχέδια των νέων συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων για την περίοδο 2021-2027 και προχωρούμε στη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας αλλά και σε σαφή διαχωρισμό των δράσεων των δύο Ταμείων όπου αυτό είναι εφικτό και χρήσιμο».
Αναφορικά με το σχεδιασμό των νέων προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, συνολικού προϋπολογισμού 26,7 δις ευρώ, είπε πως «προγραμματίζουμε την ολοκλήρωσή τους μέχρι το φθινόπωρο του 2021 και έως τώρα δεν έχουμε αποκλίνει από τον «οδικό χάρτη» που ακολουθούμε. Τα έργα/δράσεις που προσανατολιζόμαστε να χρηματοδοτήσουμε από το ΕΣΠΑ απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας, ακολουθούν τις Συστάσεις της Επιτροπής για την Ελλάδα και βέβαια το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης. Ειδικότερα, στόχοι μας μεταξύ άλλων είναι:
- η προώθηση του έξυπνου και καινοτόμου μετασχηματισμού της οικονομίας, με την αναβάθμιση του συστήματος της έρευνας, η μετάβαση στη Βιομηχανία 4.0, ο «πράσινος» μετασχηματισμός των επιχειρήσεων, οι συνέργειες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (clusters), η ενδο-επιχειρησιακή κατάρτιση,
- οι πράσινες επενδύσεις και η εξοικονόμηση ενέργειας (με την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η κυκλική οικονομία, η προστασία της βιοποικιλότητας, η βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων),
- οι έξυπνες, «καθαρές» και πολυτροπικές μεταφορές (οδικοί άξονες, λιμενικές υποδομές, σιδηροδρομικές μεταφορές),
- η ενίσχυση της εργασίας (κατάρτιση, ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης), η ενδυνάμωση του συστήματος της δημόσιας υγείας, η αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, η κοινωνική ένταξη ειδικών πληθυσμιακών ομάδων, οι δράσεις για το παιδί (child guarantee), οι πολιτικές κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και της ακραίας φτώχειας.
Κι εδώ όπως και στο RRF τίθενται στόχοι και δείκτες για τα προς χρηματοδότηση έργα. Και επίσης υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί για την δέσμευση και αποδέσμευση (de-commitment) των πόρων».
