Ροή
Οι επόμενοι 12 μήνες θα είναι κομβικοί για την μετάλλαξη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αλλά και όλου του εθνικού νομικού πλαισίου για την προστασία του ανταγωνισμού.
Αυτό σημειώνει στην εισαγωγή του στο τρίτο Ενημερωτικό Δελτίο της Επιτροπής Ανταγωνισμού ο πρόεδρός της Γιάννης Λιανός, το οποίο παρουσιάζει τη δραστηριότητα της Επιτροπής, το διάστημα Απρίλιος 2020 - Σεπτέμβριος 2020, καθώς και τις επικείμενες ενέργειές της.
Πιο αναλυτικά, όπως αναφέρεται, σε ό,τι αφορά στη δραστηριότητα της Επιτροπής, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών έχει λάβει αποφάσεις για 17 συγκεντρώσεις σε διάφορους τομείς της οικονομίας (εκ των οποίων 2 ήταν σε Β' φάση) και έχει επίσης αποφασίσει την ολοκλήρωση 9 υποθέσεων εφαρμογής ex post αξιολόγησης του δικαίου του ανταγωνισμού (εκ των οποίων 3 δεσμεύσεις, 1 διευθέτηση, 3 καταγγελίες, 1 αυτεπάγγελτη και 1 συμμόρφωση).
Επίσης, επίκειται η ολοκλήρωση, μέσα στον Οκτώβριο-Νοέμβριο 2020, 5 υποθέσεων που είναι σε διαδικασία ακροαματικής/διάσκεψης, ενώ έχουν κληρωθεί ή είναι σε φάση κλήρωσης τους επόμενους 2-3 μήνες, 14 ακόμα υποθέσεις σε διάφορους κλάδους της εθνικής οικονομίας.
Εκτός από την ολοκλήρωση εκκρεμουσών υποθέσεων, τους τελευταίους 12 μήνες η Επιτροπή, όπως σημειώνεται, διέθεσε σημαντικούς πόρους και προτεραιοποίησε για πρώτη φορά με συστηματικό τρόπο σημαντικούς κλάδους της εθνικής οικονομίας (τράπεζες, σουπερμάρκετ, αγροδιατροφικός τομέας, ψηφιακή οικονομία και δεδομένα), μέσω διαφόρων εργαλείων: έναρξη αυτεπάγγελτων υποθέσεων, εξέταση καταγγελιών, δημοσίευση και έναρξη κλαδικών μελετών, προετοιμασία μελετών που φωτίζουν την λειτουργία της αγοράς. Το πρόγραμμα αυτό θα συνεχιστεί με άλλους κλάδους της εθνικής οικονομίας να τίθενται σταδιακά στο μικροσκόπιο της Αρχής με σκοπό τη βελτίωση του επιπέδου του ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών και την προώθηση της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Διοικητικές δομές
Η προηγούμενη περίοδος, όπως σημειώνεται, χαρακτηρίστηκε από εντατικές αλλαγές με την εκπόνηση ενός σχεδίου μεταρρυθμίσεων για την αναγκαία τομή στον τρόπο με τον οποίο δουλεύει η Επιτροπή Ανταγωνισμού με στόχο την ενίσχυση της αποτρεπτικής της ισχύος.
Αυτός ο στόχος, επισημαίνεται στο σχετικό έγγραφο, δεν μπορεί να επιτευχθεί από μία αμιγώς γραφειοκρατική υπηρεσία, η οποία ασχολείται μόνο με την διεκπεραίωση υποθέσεων, όσο καλή και εάν είναι η ποιότητα του προσωπικού της και όσο γρήγορα και αποτελεσματικά αυτές οι υποθέσεις και αν ολοκληρώνονται, πράγμα το οποίο δεν φαίνεται να συνέβαινε μέχρι πρότινος, αλλά από μία δυναμική τεχνοκρατική υπηρεσία, η οποία βασίζεται σε ικανότητες οικονομικής ανάλυσης και πρόβλεψης μέσω της ανάλυσης μεγάλων βάσεων δεδομένων με σκοπό να δρα αποτρεπτικά όσο και προληπτικά έναντι αντί- ανταγωνιστικών πρακτικών και δομών αγοράς που ενέχουν τους μεγαλύτερους κινδύνους αντί-ανταγωνιστικών αποτελεσμάτων.
Για να μπορέσει να ασκήσει την αποστολή της με αξιώσεις, ο θεσμικός ρόλος, αλλά και οι δυνατότητες της Επιτροπής Ανταγωνισμού σε πόρους, ανθρώπινους, τεχνολογικούς και οικονομικούς πρέπει άμεσα να ενισχυθούν. Αυτό, όπως εκτιμάται, θα μπορέσει να επιτρέψει ένα πολυετή (σε βάθος 3 ετών) προγραμματισμό της ολικής αναβάθμισης της Επιτροπής, τόσο όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της (περισσότερο output με λιγότερο input), αλλά και όσον αφορά την ενίσχυση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων του έργου της.
Μέσα σε 12 μήνες, όπως υπογραμμίζεται, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε άλματα προόδου, ξεπερνώντας τα προβλήματα που ταλάνιζαν τη λειτουργία της για πλέον των δύο δεκαετιών, ειδικότερα την ύπαρξη ενός σημαντικού αριθμού παλαιών εκκρεμών υποθέσεων με μία πολύ αργή απονομή δικαιοσύνης, της τεχνολογικής της καθυστέρησης, και της έλλειψης κουλτούρας διεπιστημονικής συνεργασίας με βάσει ξεκάθαρους στόχους.
«Οι επόμενοι 12 μήνες θα είναι κομβικοί για την μετάλλαξη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αλλά και όλου του εθνικού νομικού πλαισίου για την προστασία του ανταγωνισμού, σε ένα πρότυπο, όχι μόνο για τις χώρες της Ευρώπης αλλά και παγκοσμίως. Αυτό προϋποθέτει και μία σοβαρή επένδυση της Πολιτείας στους ανθρώπινους και υλικούς πόρους της Επιτροπής Ανταγωνισμού, κάτι το οποίο η πολιτεία έχει αμελήσει διαχρονικά.
Παρά την μακροχρόνια οικονομική κρίση και την παρούσα υγειονομική κρίση, η οικονομική ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού εγγυόμαστε ότι θα φέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε παραγωγικούς και εξωστρεφείς κλάδους της οικονομίας και σε νευραλγικούς για την οικονομία τομείς (ψηφιακές και τραπεζικές αγορές, υγεία κ.λπ)» αναφέρεται στο έγγραφο.
Όπως σημειώνεται στο σχετικό τεύχος, έχει ολοκληρωθεί μεγάλο μέρος της νέας δομής της Επιτροπής και από τις αρχές Οκτωβρίου, κατόπιν σχετικής τροποποίησης στον Ν 3959/2011 στις 31.07.2020 (παρ.1 'Αρθρο 67 Ν 4714/2020), ξεκίνησε να λειτουργεί, Γραφείο Νομικού Συμβούλου με αρχικά τρείς συνεργάτες, οι οποίοι θα παρακολουθούν τις δικαστικές υποθέσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ενώ διατηρείται επίσης η δυνατότητα προσφυγής σε εξωτερικούς δικηγόρους σε ορισμένες περιπτώσεις.
Όπως υπογραμμίζεται: «δημιουργούνται επίσης αμιγώς τεχνοκρατικές δομές, όπως το τμήμα Ερευνών και Οικονομικής Τεκμηρίωσης και το τμήμα Ψηφιακής Αναζήτησης Πειστηρίων, οι οποίες θα «τρέξουν» τον οικονομικό και ψηφιακό μετασχηματισμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού, και μία διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Επικοινωνίας για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της Επιτροπής Ανταγωνισμού».
Εκκρεμείς υποθέσεις
Μεγάλη προσπάθεια αναλώθηκε τους τελευταίους 12 μήνες για να μπει μία τάξη στις εκκρεμείς υποθέσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού, οι οποίες αποτελούσαν για πολλά χρόνια ένα σημαντικό βάρος και τροχοπέδη στην αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας. Υποθέσεις οι οποίες είχαν κατατεθεί στην Επιτροπή από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αρχές 2000 είχαν εξεταστεί αποσπασματικά επί πολλά χρόνια χωρίς κάποια προσπάθεια συντονισμένης αξιολόγησης της υπόθεσης (case management), ώστε να φέρουν αποτέλεσμα.
Όπως αναφέρεται, μέσα από μία σημαντική προσπάθεια του προσωπικού, σε νέες οργανωτικές βάσεις, η Επιτροπή κατάφερε να αξιοποιήσει εκείνες τις υποθέσεις που είχαν ενδείξεις παραβατικής συμπεριφοράς και που η ολοκλήρωσή τους θα είχε σημαντικό αντίκτυπο για τον ανταγωνισμό στην αγορά και να αρχειοθετήσει εκείνες οι οποίες δεν έθεταν τέτοια ζητήματα με συνέπεια να τεθεί στο αρχείο της υπηρεσίας πλήθος υποθέσεων και να μειωθεί σημαντικά ο μέσος όρος ηλικίας των εν εξελίξει υποθέσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού: από τα περίπου 8 έτη που ήταν τον Σεπτέμβριο του 2019 σε 2 τον Σεπτέμβριο 2020 με την ολοκλήρωση πλέον των 120 υποθέσεων τους τελευταίους 12 μήνες.
«Αυτό το σημαντικό αποτέλεσμα επιτεύχθηκε όχι μόνο επειδή η Επιτροπή έκλεισε παλιές υποθέσεις, αλλά επειδή επίσης άνοιξε και πολλές καινούριες, περισσότερες από κάθε άλλη περίοδο στη σύγχρονη ιστορία της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Πλέον το σημαντικότερο ποσοστό εκκρεμουσών υποθέσεων (περίπου 70%) της Επιτροπής έχουν ανοίξει τα τελευταία δύο έτη (2019 και 2020), με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των υποθέσεων να έχει δρομολογηθεί κατά τη διάρκεια της προεδρίας του καθηγητή Ιωάννη Λιανού» όπως αναφέρεται.
Επίσης υπογραμμίζεται ότι, με αρωγό τις καινούριες μεθόδους διοίκησης που εφαρμόστηκαν, και με τη σημαντική εμπειρία που έχει πλέον αποκομίσει το προσωπικό στην κουλτούρα αποτελεσματικότητας και case management, η Επιτροπή σκοπεύει να διατηρήσει αυτούς τους ρυθμούς για τα επόμενα χρόνια και να προχωρήσει σε μία εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού στην Ελλάδα που να είναι αποτελεσματική, και να δρα αποτρεπτικά.
Ψηφιακή οικονομία
Για τον ανταγωνισμό στις ψηφιακές υπηρεσίες αναφέρεται ότι επίκειται -κατά τις δημόσιες ανακοινώσεις- μελέτη που θα εκπονηθεί με εντολή της ΕΕΤΤ επί των τιμών δεδομένων κινητής τηλεφωνίας, η οποία θα προσφέρει στη συζήτηση ενώ, στο μεταξύ, στο πλαίσιο της ενασχόλησής της με την ψηφιακή οικονομία, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει συστήσει μία ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων διεθνούς κύρους.
Η συγκεκριμένη ομάδα θα ενεργοποιηθεί στο επόμενο διάστημα για να μπορέσει να συνεισφέρει στην προσπάθεια κατάρτισης αντικειμενικών δεικτών παρακολούθησης της ψηφιακής οικονομίας, επίσης όσον αφορά τις τιμές δεδομένων κινητής, και στην παρακολούθησή τους από τo HCC Economic Intelligence Platform της Επιτροπής Ανταγωνισμού, στην οποία θα οργανωθεί πρόσβαση και για άλλες δημόσιες αρχές, στα πλαίσια της ρυθμιστικής συνεργασίας στην οποία προσβλέπει η Επιτροπή Ανταγωνισμού.
«Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται, αξίζει να σημειωθεί ότι σε συνέχεια της έρευνας της Επιτροπής και της δημόσιας συζήτησης, επακολούθησαν σημαντικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, όπως ειδικά η προσφορά πακέτων δεδομένων κινητής που προάγουν τη μεγάλη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών, κάτι που συμβαδίζει με τους γενικότερους στόχους της Επιτροπής Ανταγωνισμού».
Ακόμη, η Επιτροπή σκοπεύει, σε συνεργασία με άλλες Αρχές Ανταγωνισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και δημόσιους φορείς στην Ελλάδα, στη διερεύνηση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η νέα αυτή ανταγωνιστική διαδικασία στις ψηφιακές οικονομίες, η οποία ενδεχομένως ενταθεί στο πλαίσιο και του Internet of Things, στην Ελληνική οικονομία και αγορές γενικότερα, και στην εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού ειδικότερα. Στόχος της Επιτροπής είναι η διερεύνηση αυτών των επιπτώσεων με την οργάνωση διαβούλευσης με επιχειρήσεις ψηφιακής οικονομίας που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, και με τη βοήθεια ομάδας εμπειρογνωμόνων διεθνούς κύρους, προκειμένου να προχωρήσει σε προτάσεις, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε Ευρωπαϊκό, για την εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού και την πολιτική ανταγωνισμού στην ψηφιακή οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προχώρησε στον διορισμό (αμισθί) στη θέση του ειδικού εμπειρογνώμονα για την ψηφιακή οικονομία, του καθηγητή στο London Business School, Μιχάλη Ιακωβίδη, όπως επίσης και στη σύσταση μίας συμβουλευτικής ομάδας εμπειρογνωμόνων με τη συμμετοχή διεθνώς καταξιωμένων ειδικών ψηφιακής οικονομίας, οι οποίοι θα συμβουλεύουν τον πρόεδρο και την ολομέλεια στο επόμενο διάστημα.
Χαρτογράφηση οικονομικών κλάδων και αγορών στην Ελλάδα
Επόμενος στόχος της Επιτροπής είναι η χαρτογράφηση οικονομικών κλάδων και αγορών στην Ελλάδα.
Αυτή η προσπάθεια θα πραγματοποιηθεί με το σχέδιο μία ετήσιας έκθεσης για την Κατάσταση Ανταγωνισμού στην Ελληνική Οικονομία, σε συνεργασία με ερευνητικές ομάδες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Αυτή η προσπάθεια ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού στο 4ο επιστημονικό συνέδριο δικαίου ανταγωνισμού που διοργανώθηκε, υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, στις 8 Οκτωβρίου 2020. Έχει ήδη προχωρήσει η σύσταση της σχετικής ομάδας εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι θα κατευθύνουν την προσπάθεια, και έχουν συζητηθεί συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προετοιμασία της μεθοδολογίας που θα ακολουθηθεί.
Η Χαρτογράφηση των κλάδων και των αγορών, η οποία θα οδηγεί στη δημοσίευση περιοδικής (κάθε 12-18 μήνες) μελέτης από την ομάδα η οποία θα απευθύνεται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και στο Υπουργείο Οικονομικών, θα εστιάζει στην ανάλυση τoυ επιπέδου συγκέντρωσης των κλάδων και αγορών (όπου υπάρχουν στοιχεία), στην ανάλυση τυχόν ρυθμιστικών και άλλων εμποδίων εισόδου και εξόδου, στην ανάλυση της διείσδυσης εισαγωγών και γενικότερα στο πόσο ανοιχτές είναι αυτές οι αγορές στον διεθνή ανταγωνισμό, στον δείκτη καινοτομίας και επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου/αγοράς σε σχέση επίσης με τη διεθνή εμπειρία για τέτοιου είδους κλάδους/αγορές, την ύπαρξη ελέγχου αλλά και σημαντικής οικονομικής επιρροής από συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα σε διάφορους κλάδους της εθνικής οικονομίας, πράγμα το οποίο μπορεί να υποβοηθήσει τις δυνατότητες σύμπραξης ή ανάπτυξης αντι-ανταγωνιστικών επιπτώσεων, συντονισμένης ή μη συντονισμένης συμπεριφοράς.
Η προσπάθεια συστηματικής χαρτογράφησης σκοπεύει στην:
* προώθηση του ανταγωνισμού και στην έγκυρη και αντικειμενική πληροφόρησης των πολιτών και καταναλωτών,
* συγκέντρωση στοιχείων για το επίπεδο ανταγωνισμού σε διάφορους κλάδους της εθνικής οικονομίας και αγορών, τα οποία μπορούν να κατευθύνουν την προτεραιοποίηση των ενεργειών της Επιτροπής Ανταγωνισμού,
* ενημέρωση της κυβέρνησης όσον αφορά τη λειτουργία του ανταγωνισμού, και τυχόν ρυθμιστικά εμπόδια, ώστε να συνεισφέρει στο σχεδιασμό μίας αποτελεσματικής και στοχευμένης οικονομικής πολιτικής
* χάραξη επιχειρηματικών στρατηγικών και δυνατότητες εισόδου νέων παιχτών στην αγορά.
Η ομάδα εργασίας θα ξεκινήσει τον προγραμματισμό της τον Νοέμβριο 2020 με σκοπό την ολοκλήρωση της μεθοδολογίας και της πρώτης έκθεσης τον Δεκέμβριο 2021.
Η πρώτη έκθεση θα περιέχει μία εκτενή έρευνα για τις επιπτώσεις των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και της γκρίζας οικονομίας στον ανταγωνισμό σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή.
