Το σκάνδαλο ΑΕΠΙ μοιάζει με το Energa

Νίκος Ξυδάκης
Viber Whatsapp Μοιράσου το
Το σκάνδαλο ΑΕΠΙ μοιάζει με το Energa

Η δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ, την περασμένη Παρασκευή, απάντησε με τον πιο πρόσφορο τρόπο στις αγωνιώδεις εκκλήσεις που τους απηύθυναν η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων συνθετών και στιχουργών, ο συνθέτης Ξαρχάκος και η Ευρωπαϊκή Ένωση Δημιουργών. Ο πρωθυπουργός όχι μόνο έσπευσε να εισακούσει τις εκκλήσεις αλλά έθεσε το πολιτικό πλαίσιο και υπέδειξε την οδό επίλυσης. Πολύ περισσότερο, όρισε ότι «το ζήτημα της διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων είναι εντέλει ένα ζήτημα δημόσιας πολιτικής».

Αυτός ο ορισμός-παραδοχή είναι παραγωγή πολιτικού συμβάντος: η ΑΕΠΙ δεν είναι απλώς μια ανώνυμη εταιρεία με κακούς διαχειριστές, που τη «ρίχνουν έξω»·είναι μια εταιρεία που διαχειρίστηκε έναν κοινωνικό πόρο, τα πνευματικά δικαιώματα, προς ίδιον κέρδος και προς ζημίαν χρηστών και δικαιούχων δημιουργών. Και όχι μόνο δεν απέδωσε τα οφειλόμενα ή ιδιοποιήθηκε μεγάλα ποσά χρεώνοντας υπέρογκες προμήθειες και μισθούς, αλλά λειτουργώντας ως ειπράκτορας-μεσολαβητής, διατάραξε βαριά και τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ χρηστών και δημιουργών. Ο χρήστης, οποιαδήποτε επιχείρηση, μπαρ, ταβέρνα, ραδιοσταθμός κ.λπ., για να αναπαράγει νόμιμα μουσική, καταβάλλει ένα τίμημα, μια αμοιβή, για τον δικαιούχο του ρεπερτορίου, και βλέπει το τίμημα να μην καταλήγει στον δικαιούχο, αλλά να ενθυλακώνεται εν μέρει ή εν όλω από τον εισπράκτορα!

Το σκάνδαλο ΑΕΠΙ, όπως διαπιστώθηκε με τον διαχειριστικό έλεγχο που διατάξαμε το καλοκαίρι του 2015, ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, και σύμφωνα με το πόρισμα του ελέγχου που ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο του 2017, έχει πολλές αναλογίες με το σκάνδαλο Energa. Εκεί μια εταιρεία, πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας, εισέπραττε μέσω του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος εισφορές υπέρ τρίτων, υπέρ δήμων λ.χ., τις οποίες δεν απέδιδε. Για την υπεξαίρεση αυτών των εισφορών κινήθηκαν οι δήμοι και οι υπεύθυνοι της Energa δικάστηκαν για κακούργημα και καταδικάστηκαν σε πολυετή κάθειρξη.

Αναλογίες υπάρχουν και με την κακοδιαχείριση τραπεζών, κατά την οποία ο δόλιος τραπεζίτης χρησιμοποιεί τα χρήματα των καταθετών ανεξέλεγκτα και εις βάρος του συμφέροντος των καταθετών.

Ακριβώς για να προλαμβάνονται ή να θεραπεύονται τέτοιες περιπτώσεις μη χρηστής διαχείρισης, επιβάλλεται στο κράτος να παρέχει μηχανισμούς εποπτείας, ελέγχου και κυρώσεων, και μηχανισμούς διάσωσης και εξυγίανσης όταν απειλείται ή πλήττεται το συμφέρον των νόμιμων δικαιούχων και το δημόσιο συμφέρον. Αυτή είναι η περίπτωση της ΑΕΠΙ και γι΄αυτό ορθώς η κυβέρνηση κινείται προς τον ορισμό επιτρόπου για τη διάσωση-εξυγίανση του μηχανισμού είσπραξης πνευματικών δικαιωμάτων.

Τι είχε γίνει τα περασμένα πολλά χρόνια; Πολλές διαμαρτυρίες και κινήσεις εκ μέρους των δημιουργών, για αδιαφάνεια στις διανομές· διάχυτη δυσπιστία και διαίρεση των καλλιτεχνών με επιλεκτική προνομιακή μεταχείριση κάποιων εκ αυτών, μέσω προκαταβολών και διευκολύνσεων. Εν τω μεταξύ, όπως αποκαλύφθηκε, οι ιδιοκτήτες της ΑΕΠΙ παρακρατούσαν για λογαριασμό τους τη μερίδα του λέοντος από τα εισπραττόμενα, ορίζοντας εξωφρενικά υψηλούς μισθούς για τους εαυτούς τους και χρεώνοντας εκατομμύρια για υπηρεσίες που αναλάμβαναν δικές τους συνδεδεμένες εταιρείες. Όπως σημείωσε προσφυώς ο Σταύρος Ξαρχάκος, μετά τη δημοσίευση του πορίσματος των ελεγκτών: Ο μηνιαίος μισθός ενός από τους ιδιοκτήτες ξεπερνά τα πνευματικά μου δικαιώματά μου για ένα ολόκληρο χρόνο. Οι τρεις μέτοχοι της εταιρείας την τετραετία 2011-14 έλαβαν αμοιβές 5 εκατ. €, χωρίς να συνυπολογίσουμε εταιρικές δαπάνες, μερίσματα από τις συνδεδεμένες εταιρείες, ακόμη και χαμηλότοκα δάνεια προς τους εαυτούς τους.

Παράλληλα υπήρχε έντονη και διαρκής γκρίνια από την πλευρά των χρηστών, που πλήρωναν υπό την απειλή διώξεων και με βροχή δικών από την εισπράττουσα ΑΕΠΙ. Οι αδυνατούντες να πληρώσουν ή δύσπιστοι χρήστες εσύροντο στα δικαστήρια, σε εκατοντάδες πολυδάπανες δίκες: Το 2011-14 τα δικαστικά και νομικά έξοδα της ΑΕΠΙ ήταν 4,5 εκατ. ευρώ!

Τι είχε γίνει από την πλευρά του κράτους; Σχεδόν τίποτε. Από το 1993 που ψηφίστηκε και εφαρμόστηκε ο νόμος 2121, πέρασαν 22 χρόνια, για να διαταχθεί το 2015 από τον υποφαινόμενο ο πρώτος κατά νόμον διαχειριστικός έλεγχος και για να αποκτήσει κυρωτικές αρμοδιότητες ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας που είχε συσταθεί με τον ν. 2121/1993.

Παρομοίως αργά εκινούντο και οι προσφυγές των δημιουργών κατά της ΑΕΠΙ. Η προσφυγή δημιουργών στην Αρχή Ανταγωνισμού, το 1997, τελεσιδίκησε το 2107, είκοσι χρόνια αργότερα! Όταν είχε αποβιώσει ο ένας εκ των δημιουργών, ο σπουδαίος Νίκος Μαμαγκάκης, κι όταν ήδη είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο και οι ιδιοκτήτες ερευνούνταν για έξι κακουργήματα.

Τι μπορεί να γίνει τώρα; Αρκετά, τέτοια που να συγκροτούν μια ασπίδα προστασίας γύρω από το σύστημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Ώστε, αφενός, να μην απειληθεί η ομαλή ροή αμοιβών από τους νόμιμους χρήστες προς τους δημιουργούς· αφετέρου, να αποκατασταθεί η αμοιβαία πίστη μεταξύ χρηστών και δημιουργών. Προς αυτή την κατεύθυνση, η συντριπτική πλειονότης των δημιουργών ζητά τη νομοθέτηση και τον διορισμό επιτρόπου διάσωσης-εξυγίανσης στην ΑΕΠΙ, και την ολοκλήρωση της νομοθετικής πρωτοβουλίας του Υπουργείου Πολιτισμού, με την οποία θα εκσυγχρονίζεται το θεσμικό πλαίσιο.

Οι έως τώρα δηλώσεις της Υπουργού Πολιτισμού, και κυρίως του Πρωθυπουργού, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σύντομα θα ευοδωθούν οι νομοθετικές και κανονιστικές πρωτοβουλίες. Και είναι καλό σημάδι ότι και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης διαφαίνεται συναινετική διάθεση για διαφανή, εξυγιαντική και λειτουργική λύση. Ακόμα και από εκείνα που για για πολλά χρόνια είχαν τη δυνατότητα και την ευθύνη να αποτρέψουν τα φαινόμενα που διαπιστώθηκαν.

Ακολουθήστε το insider.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

gazzetta
gazzetta reader insider insider