Οι δύο εν εξελίξει πολεμικές συρράξεις στην Ουκρανία και την Γάζα, έχουν ένα κοινό στοιχείο: οι εμπόλεμοι, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους, έπαιξαν και συνεχίζουν παίζουν το χαρτί της πείνας! Σε διεθνές επίπεδο στην πρώτη περίπτωση, σε φυσική μορφή στη δεύτερη. Οι παλαιές τακτικές του πολέμου με τις πολιορκίες, τους λιμούς και τις ασθένειες επιστρέφουν με άλλη, πιο σύγχρονη μορφή.
Μας είναι ακόμη άγνωστο, εάν και σε ποιο βαθμό στους στόχους της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ήταν και αυτό της υφαρπαγής μέρους της δύναμης που η τελευταία είχε αποκτήσει στις διεθνείς διατροφικές αγορές. Και οι δύο χώρες ήταν και είναι βασικοί πρωταγωνιστές στο διεθνές εμπόριο δημητριακών και ελαιούχων σπόρων.
Το κόντεμα της Ουκρανίας στις παγκόσμιες διατροφικές αγορές
Ενδεχόμενη είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα αύξανε ραγδαία την σημασία των δύο αυτών οργανισμών στις παγκόσμιες διατροφικές αγορές, άρα στον έλεγχο τόσο της παγκόσμιας διατροφής όσο και κατά συνέπεια της πείνας, φτάνοντας μέχρι και την ανεξέλεγκτη μετανάστευση! Προφανώς αυτό δεν εξυπηρετούσε τους σκοπούς της Ρωσίας. Φυσικά δεν θα ξεκινούσε μια ολόκληρη πολεμική επιχείρηση για μόνο αυτόν τον λόγο, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν μέσα στην λίστα των επιδιώξεων της.
Άλλωστε, τα παράπλευρα αποτελέσματα της σύρραξης αυτής, εξυπηρέτησαν άριστα τις επιδιώξεις της Ρωσίας: ο υψηλός πληθωρισμός που ταλαιπωρεί τις παγκόσμιες αγορές από τα μέσα του 2021, ξεκίνησε από τα τρόφιμα το καλοκαίρι του ίδιου έτους, λίγους δηλαδή μήνες πριν τον πόλεμο. Μόλις ένα εξάμηνο μετά και αμέσως μετά την έναρξη του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου, την σκυτάλη ανέλαβαν οι κερδοσκόποι, που σε συνδυασμό με τα υπαρκτά προβλήματα ομαλού εφοδιασμού της αγοράς σιτηρών και ελαιούχων σπόρων από την Μαύρη θάλασσα αλλά και τις αναταράξεις στην αγορά λιπασμάτων, έστειλαν στα ύψη τις τιμές στα παγκόσμια ράφια, μέχρι και σήμερα.
Η ακρίβεια μειώνει την κατανάλωση, αυξάνει την πείνα και προκαλεί γκρίνια
Στη συνείδηση της κοινής γνώμης έχει καταγραφεί και είναι σωστό, οτι ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, ήταν μια από τις αιτίες της σημερινής ακρίβειας στα τρόφιμα. Στις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες, οι υψηλές τιμές των τροφίμων, δεν έχουν προκαλέσει, σε μαζικό τουλάχιστον επίπεδο, ένδεια και διατροφική φτώχεια. Εχουν όμως μειώσει αποφασιστικά το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα και αφού οι εισπράξεις των νοικοκυριών παραμένουν σταθερές ή λίγο αυξημένες, η περικοπή άλλων δαπανών έγινε κατ’ ανάγκη.
Στις χώρες όμως χαμηλού εισοδήματος, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η φυσική πείνα καλά κρατεί, ενώ σε πολλές περιπτώσεις επεκτείνεται. Το άγχος των Κυβερνήσεων πως θα εξασφαλιστεί τροφή για τον πληθυσμό τους είναι μεγάλο και διαρκές. Oι χώρες της Βόρειας Αφρικής, που μας ενδιαφέρουν και ποιό άμεσα, πασχίζουν κάθε χρόνο να εξασφαλίσουν την διατροφή των πολιτών τους: η Αίγυπτος, η μεγαλύτερη εισαγωγική αγορά σιτηρών του κόσμου, την περίοδο της κορύφωσης της κρίσης δεν μπορούσε να εξασφαλίσει χρήματα για την πληρωμή σιταριού που περίμεναν για ημέρες φορτωμένα έξω από την Αλεξάνδρεια, ενώ οι φούρνοι δεν είχαν άλευρα να φτιάξουν το φθηνό ψωμί των Αιγυπτίων, το Aish Baladi.
Η Τυνησία, μη μπορώντας να συνάψει δάνειο με το ΔΝΤ αξίας μόλις 2 δισ. δολάρια, δεν μπορούσε να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κονδύλια για να αγοράσει σιτηρά. Ο Πρόεδρος της χώρας, που φαίνεται ότι είχε λόγους να καθυστερεί τη συμφωνία, σκαρφίστηκε ένα τέχνασμα: την παραμονή της γιορτής του προφήτη, διένειμε σχεδόν δωρεάν ένα ολόκληρο πλοίο ζάχαρη, ώστε όλα τα νοικοκυριά να έχουν γλυκό για την ημέρα της γιορτής!
Αλλά και πρόσφατα, τα νοικοκυριά στην Αλγερία και το Μαρόκο, δεν μπόρεσαν να αγοράσουν αρνί για την ημέρα της θυσίας, πράγμα που δεν είχε συμβεί ξανά στο παρελθόν!
Τυχόν κλιματικές κρίσεις επιτείνουν το πρόβλημα με καταστροφικές σοδειές, μέχρι σημείου να δημιουργείται κλιματική μετανάστευση, όπως στην περίπτωση χωρών της Αφρικής, που στη συνέχεια πέφτουν θύματα δουλεμπόρων πριν μπουν στις σάπιες βάρκες της Μεσογείου.
Η αποτρόπαια πείνα στην Γάζα
Στην περίπτωση της Γάζας τα πράγματα είναι πιο απροκάλυπτα και σκληρά. Οι ισραηλινές αρχές σύμφωνα με τον Volker Turk, ανώτερο αξιωματούχο των ΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε ότι οι περιορισμοί εκ μέρους του Ισραήλ, της εισόδου ανθρωπιστικής βοήθειας στην Γάζα, μπορεί να θεωρηθεί ότι χρησιμοποιεί την πείνα σαν όπλο, γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν έγκλημα πολέμου. Οι αρχές του Ισραήλ, αρνήθηκαν τις σχετικές κατηγορίες, αλλά οι ίδιες οι εικόνες το διαψεύδουν. Τελικά από τον Μάρτιο 2025, το ίδιο το Υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ επιβεβαίωσε: καμία ανθρωπιστική βοήθεια δεν θα εισέλθει στην Γάζα!
Σύμφωνα με πηγές των Ηνωμένων Εθνών, την στιγμή αυτή εξελίσσεται το χειρότερο σενάριο πείνας στην Γάζα, κάνοντας παράλληλα έκκληση να σταματήσει η καταστροφή των διατροφικών υποδομών: μύλοι, φούρνοι, καταστήματα τροφίμων έχουν στην πλειοψηφία τους καταστραφεί. Και το δράμα δεν σταματάει δυστυχώς εδώ: η πλειονότητα των αγροτικών υποδομών, δηλαδή αυτών που θα συνεχίσουν να δίνουν τα απαραίτητα στον ταλαιπωρημένο ντόπιο παλεσταινιακό πληθυσμό, έχουν σύμφωνα με τον FΑΟ καταστραφεί.
Τεράστια η καταστροφή αγροτικών και άλλων διατροφικών υποδομών!
Αναλυτικότερα με ημερομηνία Απρίλιο 2025, στην μικρή αυτή γωνιά της ανατολικής μεσογείου έχουν καταστραφεί 346 στάβλοι ζώων, 36 κουνελιών, 97 εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής και 26 κρεατοπαραγωγής, 659 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων, 30 γαλοπούλες, 916 κοτόπουλων, 266 αποθήκες αγροτικών προϊόντων και 477 χονδρεμπορίου. Πόσος καιρός, πόσα χρήματα και πόση προσπάθεια χρειάζεται να ξαναγίνουν οι κρίσιμες αυτές υποδομές που εξυπηρετούν την προσφορά αγροτικών προϊόντων στον ντόπιο παλαιστινιακό πληθυσμό;
Πάντα σύμφωνα με τον ΟΗΕ, δύο από τα τρία ορόσημα της πείνας έχουν ήδη καταρριφθεί: διαρκώς μειούμενη κατανάλωση τροφίμων και οξύς υποσιτισμός είναι ήδη επιβεβαιωμένα. Θάνατοι από λιμοκτονία, το τρίτο ορόσημο, δεν είναι εύκολο να αποδοθούν αλλά υπάρχει ισχυρή μαρτυρία περί έλλειψης τροφής και ύπαρξης ασθενειών, στοιχεία που οδηγούν σε αυτούς…
«Είναι προφανές ότι μια καταστροφή ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας, μπροστά στις τηλεοπτικές μας οθόνες.» δήλωσε ο Ross smith, Δ/ντης Εκτάκτων Καταστάσεων του Προγράμματος τροφής των ΟΗΕ. «Δεν είναι μια προειδοποίηση, είναι μια πρόσκληση για δράση. Δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο τον αιώνα αυτό» κατέληξε από την Γενεύη, σε συνέντευξη τύπου. Έδωσε μάλιστα ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες: πάνω από 20.000 παιδιά απειλούνται από άμεσο υποσιτισμό, ενώ έχουν αναφερθεί 16 σχετικοί θάνατοι. Το 70% των υποδομών της Γάζας έχουν καταστραφεί, ενώ οι ζώνες ασφαλείας καλύπτουν μόλις το 12% του εδάφους της περιοχής.
Ο Πρόεδρος Τραμπ, ερωτηθείς για την πείνα στην περιοχή δήλωσε κι αυτός ότι δεν μπορείς να αμφισβητήσεις την εικόνα και τα παιδιά αυτά μοιάζουν πολύ πεινασμένα.
Φαίνεται λοιπόν, ότι το προαιώνιο όπλο της πείνας εξακολουθεί να είναι ισχυρό στις μέρες μας. Απλώς εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο: παλαιότερα ήταν οι πολιορκίες των κάστρων και οι φωτιές στα έτοιμα για θερισμό σιτηρά, σήμερα οι υψηλές τιμές των τροφίμων είναι ο πολιτισμένος τρόπος χρήσης του όπλου «πείνα» ενώ οι απαγορεύσεις στην ανθρωπιστική βοήθεια και η καταστροφή των πάσης φύσεως υποδομών είναι ο πλέον απροκάλυπτος και αποτρόπαιος τρόπος.
