Ροή
Συντεταγμένα ή άτακτα, η Μεγάλη Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 31 Οκτωβρίου. Εκτός απρόοπτου – και αν δεν υπάρξει ενδεχόμενο νέας παράτασης – η Μεγάλη Βρετανία δεν θα ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια από την 1η Νοεμβρίου.
Οι επιπτώσεις του Brexit για την Ελλάδα είναι αναπόφευκτες, θα επιβαρύνουν σχεδόν όλους τους τομείς της οικονομίας, με αιχμή τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, τον αγροτοδιατροφικό τομέα, αλλά και τον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
Όπως έχουν ήδη επισημάνει φορείς της ελληνικής αγοράς, η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας προκύπτει από τη διατάραξη της νομισματικής ισοτιμίας και την ισχυροποίηση του ευρώ έναντι της στερλίνας, γεγονός που σημαίνει πως τα ελληνικά προϊόντα που σήμερα εξάγονται στη Βρετανία θα καταστούν αυτόματα πιο ακριβά, χάνοντας σε ανταγωνιστικότητα. Την ίδια ώρα, οι εισαγωγές βρετανικών προϊόντων στην Ελλάδα θα καταστούν φθηνότερες και μοιραία θα αυξηθούν, πιέζοντας το εμπορικό έλλειμμα.
Ωστόσο, εάν το Brexit πραγματοποιηθεί συντεταγμένα (με εμπορική συμφωνία), οι επιπτώσεις για την Ελλάδα θα είναι μικρότερες. Εάν η συμφωνία της Βρετανίας με την ΕΕ δεν «περάσει» από το βρετανικό κοινοβούλιο, το Brexit θα υλοποιηθεί άτακτα (χωρίς συμφωνία) και οι επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία θα είναι πιο σοβαρές.
«Τα πράγματα αλλάζουν από μέρα σε μέρα, σχεδόν από ώρα σε ώρα», δήλωσε μέσα στην εβδομάδα ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία και την εξωστρέφεια, Κώστας Φραγκογιάννης, επαναλαμβάνοντας την ετοιμότητα του υπουργείου Εξωτερικών για όλα τα σενάρια. Και για Brexit με συμφωνία και για Brexit χωρίς συμφωνία.
Σε λειτουργία βρίσκεται άλλωστε η ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών για το Brexit, η οποία είναι πλήρως ενημερωμένη και απευθύνεται σε όλους τους ενδιαφερομένους, πολίτες και φορείς (κρατικές υπηρεσίες, επιχειρήσεις, οικονομικούς και επενδυτικούς παράγοντες κ.ά.).
Η ιστοσελίδα brexit.gov.gr (Βrexit, η Ελλάδα προετοιμάζεται), στοχεύει:
- να εξηγήσει με απλό και κατανοητό τρόπο τι είναι το Brexit
- να παρέχει τακτική ενημέρωση για τις πολιτικές και διαπραγματευτικές εξελίξεις και να προβάλει επικαιροποιημένες πληροφορίες για τυχόν αλλαγές στα δικαιώματά πολιτών, Ελλήνων στο Ηνωμένο Βασίλειο και Βρετανών στην Ελλάδα
- να κινητοποιήσει τους οικονομικούς, τουριστικούς, επιχειρηματικούς και επενδυτικούς φορείς της χώρας, ιδίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, σε συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές Αρχές, για να συνεχίσουν τις συναλλαγές τους με το Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις
- να υποστηρίξει επικοινωνιακά τις Ελληνικές προετοιμασίες και τις ενημερωτικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εξωτερικών για το Brexit
- να απαντήσει στα ερωτήματα των ενδιαφερομένων, μέσω της υπάρχουσας φόρμας επικοινωνίας.
Παραδείγματα
Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής ερωτήσεις/απαντήσεις για τις επιχειρήσεις:
Η επιχείρησή σας θα επηρεαστεί από το Brexit αν:
-Διαθέτει προϊόντα ή παρέχει υπηρεσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο
-Αγοράζει προϊόντα ή λαμβάνει υπηρεσίες από το Ηνωμένο Βασίλειο
-Μεταφέρει εμπορεύματα και πρόσωπα από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο
-Δεν έχει ποτέ δραστηριοποιηθεί εμπορικά σε χώρες εκτός ΕΕ
-Έχει θυγατρική στο Ηνωμένο Βασίλειο
-Έχει κατοχυρώσει διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ευρωπαϊκά εμπορικά σήματα, γεωγραφικές ενδείξεις ή πιστοποιητικά φυτικής ποικιλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο
-Χρησιμοποιεί άδειες τοποθέτησης προϊόντων στην αγορά ή εγκρίσεις που προέρχονται από οντότητες του Ηνωμένου Βασιλείου
-Απασχολεί Έλληνες υπαλλήλους στο Ηνωμένο Βασίλειο ή Βρετανούς υπαλλήλους στην Ελλάδα
-Συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα με Βρετανούς εταίρους.
Σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία:
-Θα καταργηθεί η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων, υπηρεσιών και προσώπων (εργαζομένων, φοιτητών, ταξιδιωτών) και το δικαίωμα ελεύθερης εγκατάστασης.
-Οι εμπορικές σχέσεις της Ε.Ε. με το Ηνωμένο Βασίλειο θα διέπονται από τους γενικούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, χωρίς την εφαρμογή προτιμησιακού καθεστώτος.
-Θα απαιτούνται τελωνειακές διαδικασίες, θα υπάρχει υποχρέωση υποβολής διασαφήσεων εισαγωγής/ εξαγωγής/ διαμετακόμισης, τα εισαγόμενα εμπορεύματα θα υπόκεινται σε δασμούς και οι τελωνειακές αρχές μπορεί να απαιτούν εγγυήσεις για πιθανές ή υπάρχουσες τελωνειακές οφειλές.
-Ορισμένα εμπορεύματα που διακινούνται από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκεινται σε απαγορεύσεις ή περιορισμούς, γεγονός που συνεπάγεται την απαίτηση έκδοσης του απαραίτητου πιστοποιητικού/άδειας (φυτοϋγειονομικό, κτηνιατρικό, διττής χρήσης κ.λ.π) από την αρμόδια Δημόσια Αρχή, ώστε να συνοδεύουν τα εμπορεύματα κατά το στάδιο εκτελωνισμού τους.
Έλληνες φοιτητές στη Βρετανία
Σε ό,τι αφορά τους Έλληνες φοιτητές που σπουδάζουν στη Μεγάλη Βρετανία, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες δεσμευτικές ανακοινώσεις.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από τη νέα συμφωνία, οι Ευρωπαίοι πολίτες διατηρούν ακέραια όλα τους τα δικαιώματα.
Τράπεζες
Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Νοεμβρίου 2019 αποτελεί ζήτημα υψηλής προτεραιότητας για την ΕΚΤ και ειδικά για τον SSM.
Η ΕΚΤ έχει ζητήσει από τις τράπεζες της Ευρωζώνης και της Ελλάδας να προετοιμαστούν για όλα τα πιθανά αποτελέσματα και να οριστικοποιήσουν την εφαρμογή μέτρων εκτάκτου ανάγκης για την περίπτωση ενός Brexit χωρίς συμφωνία.
Σε συνεργασία με τις εθνικές εποπτικές αρχές, η ΕΚΤ αξιολογεί και παρακολουθεί την εφαρμογή των εν λόγω σχεδίων και τη συμμόρφωσή τους προς τις «εποπτικές προσδοκίες».
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Τράπεζα της Αγγλίας, έχουν υιοθετήσει προσωρινά μέτρα για την περίπτωση άτακτης εξόδου, που καλύπτουν τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους, τα παράγωγα και τα συμβόλαια, τις τραπεζικές διαδικασίες και άλλα παρεμφερή ζητήματα που θα προκύψουν στον τομέα αυτό.
Η Τράπεζα της Αγγλίας προσφέρει ως δικλείδα ασφαλείας στην περίπτωση ενός σκληρού Brexit την παροχή δανείων σε ευρώ στις βρετανικές τράπεζες, μέσω γραμμής ανταλλαγής νομισμάτων (swap) με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ενεργοποίηση της γραμμής ανταλλαγής νομισμάτων όχι μόνο σε ευρώ αλλά σε όλα τα υπόλοιπα ισχυρά νομίσματα είναι ένα προληπτικό βήμα, για να διασφαλιστεί η ρευστότητα του βρετανικού τραπεζικού συστήματος.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την πλευρά της βρίσκεται σε ετοιμότητα για την ανταλλαγή ευρώ με στερλίνες με την ενεργοποίηση της γραμμής swap κατόπιν κοινής απόφασης με την Τράπεζα της Αγγλίας.
Μολονότι υπάρχει περιορισμένη άμεση έκθεση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι έμμεσες επιπτώσεις ενός «σκληρού» Brexit μπορούν να οδηγήσουν σε επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης των τραπεζών, σε αυστηρότερες οικονομικές συνθήκες και σε αρνητικές προοπτικές ανάπτυξης.
Στη βάση αυτή η κυβέρνηση έχει καταρτίσει διατάξεις για το Brexit χωρίς συμφωνία (no deal Brexit) που περιλαμβάνει μεταβατικές νομοθετικές ρυθμίσεις μεταξύ άλλων και για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
