Ροή
Η αξίωση του αμερικανικού Κογκρέσου το ΔΝΤ να απαιτεί ενέχυρα (collateral) για τη συμμετοχή του σε προγράμματα όπως αυτό της Ελλάδας καταδεικνύει άγνοια για τον τρόπο με τον οποίο έχει δομηθεί το ελληνικό πρόγραμμα στήριξης.
Το αμερικανικό Κογκρέσο και ειδικά οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές ζητούν με πρόσφατο νομοσχέδιο τους να δρομολογηθούν συγκεκριμένες παρεμβάσεις στη λειτουργία του ΔΝΤ, πριν οι ΗΠΑ δώσουν το πράσινο φως για τις αλλαγές στις ποσοστώσεις του Ταμείου. Πρέπει να τονισθεί πως η αλλαγή των ποσοστώσεων θα σηματοδοτήσει και αλλαγές στα δικαιώματα ψήφου εντός του ΔΝΤ. Αν το αμερικανικό Κογκρέσο εγκρίνει τελικά τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ- προκειμένου να ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση του 2010- η Κίνα θα καταστεί το τρίτο μεγαλύτερο μέλος του Ταμείου και το Διοικητικό Συμβούλιο του θα αναδιαταχθεί, μειώνοντας την κυριαρχία της Δυτικής Ευρώπης.
Αν και η κυβέρνηση Οbama την τελευταία πενταετία επιδίωξε πολλές φορές να προχωρήσει στην αλλαγή της ποσόστωσης, ωστόσο το Κογκρέσο απέρριπτε τις σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Σήμερα φαίνεται πιο διατεθειμένο από ποτέ στο να συμπράξει στην αλλαγή αυτή, ωστόσο σε νομοσχέδιο που κατατέθηκε για το συγκεκριμένο θέμα τίθενται τρείς βασικές προϋποθέσεις:
1) Να καταργηθεί η «συστημική εξαίρεση» που δημιουργήθηκε το 2010 και η οποία επέτρεψε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς να τηρούνται βασικές καταστατικές προϋποθέσεις του Ταμείου, όπως η πρότερη αναδιάρθρωση του χρέους.
2) Να ενημερώνεται το Κογκρέσο από την αμερικανική κυβέρνηση τουλάχιστον επτά ημέρες πριν από οποιαδήποτε ψήφιση προγράμματος στήριξης του ΔΝΤ που αφορά σε «έκτακτη πρόσβαση» σε πόρους του Ταμείου, δηλαδή σε δάνειο που ξεπερνά τα συνηθισμένα όρια.
3) Να καταρτισθεί μελέτη για το αν χρειάζονται ενέχυρα, π.χ. δημοσιές υποδομές, για τα δάνεια που χορηγεί το ΔΝΤ σε κάποιο κράτος στα πλαίσια της «έκτακτης πρόσβασης».
Η τελευταία αυτή απαίτηση συνδέθηκε από Αμερικανούς Γερουσιαστές, αλλά και από το διεθνή Τύπο με το ελληνικό πρόγραμμα στήριξης, δεδομένου ότι η Ελλάδα οφείλει σήμερα στο ΔΝΤ περίπου 15 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο ποσό από κάθε άλλη χώρα.
Ωστόσο, το ΔΝΤ δεν χρειάζεται ενέχυρα για να διασφαλισθεί έναντι της Ελλάδος, καθώς αυτό το εξασφαλίζουν ήδη οι δανειακές συμβάσεις που έχει συνομολογήσει η χώρα μας με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (2012) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
Στη σύμβαση για τον EFSF υπάρχει ρήτρα (άρθρο 9 παράγραφος 1) που αναφέρει ότι αν η Ελλάδα δεν αποπληρώσει μια δόση του ΔΝΤ, τότε μπορεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να θεωρήσει ότι όλα τα δάνεια που αυτό έχει χορηγήσει προς την Ελλάδα (130 δισ. ευρώ) είναι άμεσα καταβλητέα και απαιτητά. Το τί σημαίνει αυτό στην πράξη το βιώσαμε στα μέσα του καλοκαιριού όταν ο EFSF ενεργοποίησε μέρος της διαδικασίας για να πιέσει την Ελλάδα να καταβάλει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές της προς το ΔΝΤ.
Αλλά οι ευρωπαϊκές διασφαλίσεις προς το ΔΝΤ δεν τελειώνουν εδώ. Το ίδιο το καταστατικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας προβλέπει πως αν και τα δάνεια του ESM απολαμβάνουν καθεστώτος προτιμησιακού πιστωτή όπως και αυτά του ΔΝΤ, ωστόσο σε κάθε περίπτωση το καθεστώς προτιμησιακού πιστωτή του ΔΝΤ υπερισχύει έναντι αυτού του ESM. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι ακόμη και εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει, πρώτα θα πρέπει να δρομολογήσει στη φάση της ανάταξης της την αποπληρωμή του ΔΝΤ και ύστερα του ESM.
Αυτό δεν είναι θεωρητικό. Η σύμβαση που έχει υπογράψει από το 2012 η χώρα μας με τον EFSF και με την οποία δανείστηκε 130 δισ. ευρώ περίπου αναφέρει τα εξής: «Το Δικαιούχο Κράτος Μέλος, το ΤΧΣ και η Τράπεζα της Ελλάδος παραιτούνται με την παρούσα αμετάκλητα και ανεπιφύλακτα από κάθε δικαίωμα ασυλίας που ήδη έχουν ή μπορεί να δικαιούνται σε σχέση με τα ίδια και τα περιουσιακά τους στοιχεία έναντι νομικών διαδικασιών σχετικά με την παρούσα Σύμβαση και κάθε ένα από τα Παραρτήματα και τα Προσαρτήματά της και κάθε Σύμβαση Προχρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικά της ασυλίας έναντι άσκησης αγωγής, έκδοσης δικαστικής απόφασης ή άλλης διαταγής, κατάσχεσης, εκτέλεσης ή ασφαλιστικού μέτρου και έναντι κάθε εκτέλεσης και αναγκαστικού μέτρου σε βάρος των περιουσιακών τους στοιχείων στο μέτρο που αυτό δεν απαγορεύεται από αναγκαστικό νόμο».
Στην περίπτωση αυτή η παραίτηση του Δημοσίου από κάθε δικαίωμα ασυλίας γίνεται πρώτα υπέρ του ΔΝΤ και ύστερα υπέρ του EFSF και του ESM (που είναι ο διάδοχος μηχανισμός στήριξης).
Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας δεν έχει κανένα λόγο να αξιώνει ενέχυρα, καθώς οι εξασφαλίσεις που έχει λάβει από την ευρωζώνη και το κοινοτικό νομικό πλαίσιο είναι υπεραρκετές και διασφαλίζουν ότι θα πάρει πίσω τα λεφτά του.
