Ροή
Μεγάλες διαστάσεις έχει λάβει το φαινόμενο της «παρενόχλησης λόγω μητρότητας» (maternity harassment) στην Ιαπωνία, με τις εργαζόμενες γυναίκες να πέφτουν θύμα διακρίσεων όταν μένουν έγκυες ή αφού γεννήσουν.
Σύμφωνα με κρατική έρευνα, το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζουν το 50% των γυναικών που εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, γεγονός που υπομονεύει τις προσπάθειες του ιάπωνα πρωθυπουργού Shinzo Abe να ενθαρρύνει τις γυναίκες να μπουν στον εργασιακό στίβο προκειμένου να τονωθεί η οικονομία.
Το φαινόμενο matahara, όπως αποκαλείται στα Ιαπωνικά, οδήγησε το Υπουργείο Υγείας, Κοινωνικής Πρόνοιας και Απασχόλησης της Ιαπωνίας να προχωρήσει σε πιο διεξοδική διερεύνηση των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Από την έρευνα αυτή προέκυψε ότι μεγάλο ποσοστό των γυναικών δέχονται λεκτική βία, γίνονται αντικείμενο άνισης μεταχείρισης και θυματοποιούνται όταν είναι έγκυες ή επιστρέφουν από άδεια μητρότητας. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο για τους εργαζόμενους ορισμένου χρόνου σε σύγκριση με τους εργαζομένους αορίστου χρόνου, όπου το αντίστοιχο ποσοστό μειώνεται στο 22%.
Η όξυνση του φαινόμενου φαίνεται πως αναγκάζει περισσότερες γυναίκες να μην επιστρέφουν στη δουλειά μετά τη γέννηση του παιδιού τους, με το αντίστοιχο ποσοστό να ανέρχεται σε 46% το 2010 σε σύγκριση με 32% το 2001. Αντίστοιχα, τα παράπονα των γυναικών για φαινόμενα παρενόχλησης στο χώρο εργασίας έχουν αυξηθεί κατά 18% την τελευταία 6ετία.
Η επιδείνωση των συνθηκών για τις γυναίκες εργαζομένους αποτελεί «πονοκέφαλο» για την κυβέρνηση Abe, η οποία εξετάζει μέτρα υποστήριξης των εργαζόμενων μητέρων, όπως αύξηση των βρεφονηπιακών σταθμών και μείωση της ψαλίδας στις αμοιβές γυναικών-ανδρών. Σήμερα, οι εργαζόμενες γυναίκες στην Ιαπωνία εισπράττουν μόλις το 70% των αποδοχών που λαμβάνουν οι άντρες συνάδελφοί τους για την ίδια θέση εργασίας.
Ασφαλώς οι διακρίσεις εις βάρος των γυναικών στον χώρο εργασίας, όπως οι μειωμένες ευκαιρίες ανέλιξης λόγω μητρότητας, δεν αποτελούν αποκλειστικότητα της Ιαπωνίας. Η ανισότητα στις αποδοχές μεταξύ των δύο φύλων αποτελεί διευρυμένο φαινόμενο των προηγμένων οικονομιών, όπως επιβεβαιώνει και πρόσφατη έρευνα της Morgan Stanley.
Το ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα αποτελεί αντικείμενο μελέτης και θεσμικής αντιμετώπισης στην Ιαπωνία έγκειται στην ταχεία γήρανση και συρρίκνωση του πληθυσμού, γεγονός που ωθεί την κυβέρνηση να αναζητήσει τρόπους και κίνητρα για να αυξηθούν οι γεννήσεις.
Φυσικά τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι ευρωπαϊκές οικονομίες, όπου τόσο η γήρανση όσο και η συρρίκνωση του πληθυσμού επιδεινώνονται. Εν μέσω λιτότητας, όμως, τα ευρωπαϊκά κράτη θέτουν πιο βραχυπρόθεσμους στόχους, όπως οι δημοσιονομικές περικοπές – στις ασφαλιστικές και εργοδοτικές δαπάνες- αφήνοντας στην άκρη για την ώρα το ύπουλο πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού στην ήδη «γηραιά ήπειρο».
