Τι συμβαίνει με το χρέος, γιατί ανεβαίνουν πάλι αποδόσεις και spreads

Ίσως θα έπρεπε να είναι κανείς ικανοποιημένος παρατηρώντας ότι για άλλη μία φορά αποδόσεις και spreads μεταξύ ιταλικών και ελληνικών ομολόγων έχουν σχεδόν μηδενισθεί. Και όπως δείχνει η παρούσα τάση ίσως σύντομα, στα δεκαετή ομόλογα στην Ιταλία θα κοστίζει περισσότερο να δανείζεται απ’ ότι στην Ελλάδα…

Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτή η «συγγένεια» δεν φαίνεται να είναι για καλό. 

Η Ιταλία στην τρέχουσα συγκυρία φαίνεται να συγκεντρώνει την προσοχή και την ανησυχία των θεσμικών επενδυτών, όσο αφορά την επανεμφάνιση του πληθωρισμού με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιέσεις στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της. Και το χρέος της Ιταλίας δεν έχει καν ελληνικές…διαστάσεις, αφού έχει ήδη ξεπεράσει τα 2,6 τρισ. ευρώ και συνεχίζει να αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς καθώς η κυβέρνηση Ντράγκι έχει υιοθετήσει ένα πρόγραμμα ισχυρής στήριξης της οικονομίας χωρίς να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο χρέος της. 

Οι υπολογισμοί που μπορούν να γίνουν με τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η ταχύτητα αύξησης του χρέους της Ιταλίας εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την αύξηση των spreads και των αποδόσεων των ομολόγων της. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η ΕΚΤ έχει στο χαρτοφυλάκιό της … αγορασμένα τεράστια ποσά ιταλικών ομολόγων τόσο από το κανονικό QE (το PSPP), όσο και το έκτακτο (το PEPP). Πόσα; Το ποσό πλησιάζει τα 600 δισ. ευρώ… ήτοι ένα ποσό που είναι σχεδόν το διπλάσιο του συνολικού χρέους της Ελλάδας. 

Μια προσεκτική ματιά βέβαια στα σχετικά spreads και στην εξέλιξή τους τους τελευταίους μήνες, εύκολα εντοπίζει μία αυξητική τάση στα ομόλογα και των άλλων χωρών του ευρωπαϊκού νότου μαζί και των ελληνικών. 

Με την διαφορά ότι η αύξηση αποδόσεων και spreads των ιταλικών είναι σαφώς ταχύτερη των ελληνικών και για τον λόγο αυτό σε ορισμένες διάρκειες είναι οι ιταλικές αποδόσεις έχουν υπερβεί τις ελληνικές. Ο λόγος όμως αυτής της τάσης αν και έχει αυτό το αποτέλεσμα είναι σαφώς …ανησυχητικός. Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι ενώ τα ιταλικά ομόλογα εξακολουθούν – προς το παρόν – να διαθέτουν investment grade διαβάθμιση, τα ελληνικά υστερούν κατά δύο βαθμίδες παραμένοντας στην κατηγορία των non investment grade, ή αλλιώς junk bonds, ή περισσότερο διακριτικά «υψηλής απόδοσης». 

Με άλλα λόγια με τα ισχύοντα δεδομένα η EKT θα μπορεί να συνεχίζει να αγοράζει ιταλικά ομόλογα και μετά τον Μάρτιο του 2022 οπότε προβλέπεται η λήξη του PEPP. Αυτό θα το κάνει με το PSPP, μέσω του οποίου έχει ήδη αγοράσει περί τα 450 δισ. ευρώ ιταλικά ομόλογα, ενώ αντίθετα δεν θα μπορεί να αγοράσει ελληνικά λόγω του non investment grade. 

Το πρόβλημα εδώ είναι ότι μέσω του PSPP με το οποίο μπορεί να αγοράζει investment grade τίτλους χρέους, η ΕΚΤ μπορεί να διαχειριστεί σχετικά ομαλά την «έξοδο» από το PEPP, αλλά αυτό θα αφήσει απ’ έξω για άλλη μία φορά την Ελλάδα. 
Βέβαια μέχρι τότε αυτό που συμβαίνει είναι …εξωπραγματικό, αν σκεφτεί κανείς ότι η ΕΚΤ μέσω του PEPP μπορεί να αγοράσει το υπερδιπλάσιο του χρέους που θα μπορούσε να εκδώσει η Ελλάδα μέχρι τότε. Εξ ου και η καλύτερη προς το παρόν συμπεριφορά των ελληνικών αποδόσεων από τα ιταλικά ομόλογα. 

Συμπέρασμα; Για την Ελλάδα και τα ελληνικά ομόλογα το μείζον ζήτημα από τώρα μέχρι και τον Μάρτιο του 2022 είναι το πως θα καταφέρει να εξασφαλίσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την «νομιμότητα» της συνέχισης των αγορών ομολόγων της από την ΕΚΤ. 

Και αυτό όχι γιατί θα έχει ανάγκη έκδοσης χρέους για να εξυπηρετήσει το παλιό ή να καλύψει δημοσιονομικά ελλείμματα, αλλά για κάτι άλλο που είναι εξαιρετικά κρίσιμο, ίσως και καθοριστικό για την πορεία της οικονομίας συνολικά: την εξασφάλιση των εγγυήσεων για την λειτουργία του Ηρακλής Ι και ΙΙ… Με άλλα λόγια για την σταθεροποίηση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, στο οποίο ένα νέος «σεισμός» θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες και πάλι καταστάσεις.