Ροή
Η κυβέρνηση διαμηνύει με έμφαση ότι θέλει καθαρή έξοδο από τα μνημόνια δίχως, δηλαδή, καμία στήριξη με κάποιου είδους προληπτική πιστοληπτική διευκόλυνση, η οποία φοβάται ότι θα μπορούσε να συνοδευθεί από μέτρα επιτήρησης. Αν αυτό συνδυαστεί με τις αυξανόμενες τελευταία διακηρύξεις στελεχών της περί οριστικού τέλους της εποπτείας, περί δυνατότητας πλέον ανάπτυξης του ταξικού και φιλολαϊκού της στίγματος και, κυρίως, περί επικείμενης παύσης των μεταρρυθμίσεων, υπάρχουν σοβαροί λόγοι ανησυχίας. Και η ανησυχία αυτή δεν προκύπτει τόσο από το ότι η λεγόμενη καθαρή έξοδος διαψεύδεται από τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί για το 2019 και το 2020, όσο από τα όσα θα μπορούσαν να συμβούν αν οι παραπάνω εξαγγελίες εφαρμοστούν στην πράξη.
Η αποκλειστική εξάρτηση από τις αγορές για τις δανειακές ανάγκες της χώρας δεν είναι απλή υπόθεση. Αν οι αγορές γνωρίζουν επιπλέον ότι δεν υφίσταται δίχτυ ασφαλείας, το βλέμμα τους θα είναι καρφωμένο σε κάθε κίνηση της χώρας και ιδιαίτερα σε όσες πρωτοβουλίες σχετίζονται με την χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Το αποτέλεσμα θα είναι η αντίστοιχη διαμόρφωση των επιτοκίων με τελικό αποτέλεσμα ένα ύψος τους που θα ισοδυναμεί με αδυναμία δανεισμού αντίστοιχη με εκείνη στην οποία βρέθηκε η χώρα στις αρχές του 2010. Το σημερινό 3,7% για το δεκαετές ομόλογο είναι μια καλή αρχή, πρέπει όμως να πέσει πολύ περισσότερο ώστε να προσεγγίσει το 1,5% περίπου, με το οποίο μας δανείζουν σήμερα οι «τοκογλύφοι» δανειστές μας. Το πέτυχε η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, άρα γιατί όχι και εμείς.
Και βέβαια θα μπορούσαμε να το πετύχουμε αν η κυβέρνηση υιοθετούσε μια έλλογη πολιτική με στόχο να φτάσει ομαλά στο φθινόπωρο του 2019 και να κατέβει στις εκλογές με το επιχείρημα ότι αυτή έβγαλε πραγματικά την χώρα από την κρίση. Παρά το ότι διατυπώνεται και αυτή η προοπτική, τα μέχρι τώρα πεπραγμένα της έχουν υπονομεύσει την αξιοπιστία της και δεν μας επιτρέπουν να της δείξουμε απόλυτη εμπιστοσύνη. Η καθαρή έξοδος παρά τους κινδύνους που εγκυμονεί και ιδίως η απροκάλυπτη υποσχεσιολογία περί παροχών και παύσης των μεταρρυθμίσεων, διαγράφει και ένα άλλο εφιαλτικό σενάριο.
Είναι ήδη προφανές ότι ο κ. Τσίπρας θα κάνει το παν, αποδεχόμενος τα πάντα, προκειμένου να κλείσει το πρόγραμμα τον Αύγουστο. Άλλωστε, ακόμα και αν δεν το επεδίωκε, θα τον εξωθούσαν προς τα εκεί οι δανειστές, οι οποίοι δεν έχουν καμία πρόθεση να βάλουν άλλα χρήματα στην Ελλάδα. Δεδομένων και των αρνητικών δημοσκοπικών ευρημάτων, καθώς και των επώδυνων μέτρων του 2019, δεν είναι καθόλου απίθανο να βρει τρόπο να προκηρύξει εκλογές περί τα τέλη του 2018, με σημαία το τέλος των μνημονίων και επιλεγμένες παροχές (ήδη ψιθυρίζονται αυξήσεις μισθών, επιδομάτων και συντάξεων) πριν οι αγορές αντιληφθούν τον επικείμενο εκτροχιασμό και αντιδράσουν ανάλογα. Ο κουρασμένος ελληνικός λαός δεν αποκλείεται να ενδώσει, για μία ακόμα φορά, στον πειρασμό. Αν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ κρατηθούν γύρω στο 25% και δεν μπορέσει να σχηματιστεί σταθερή κυβέρνηση, οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική και δεν θέλω ούτε καν να φανταστώ τι θα προκύψει σε μια τέτοια περίπτωση.
Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ο εκ νέου αποκλεισμός από τις αγορές και η πτώχευση της χώρας, με σίγουρη έξοδο από το ευρώ, ακόμα και από την ΕΕ, αφού οι εταίροι μας δεν θα θελήσουν σίγουρα να τείνουν χείρα βοηθείας για τέταρτη φορά. Η Ελλάδα θα γίνει χώρα-παρίας στη διεθνή σκηνή με καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στα εθνικά θέματα όσο και στον κοινωνικό ιστό. Θα κατρακυλήσει δεκαετίες πίσω στο επίπεδο της πάλαι ποτέ Ψωροκώσταινας.
Δεν θέλω να το πιστέψω, αλλά αν αυτό το σενάριο επαληθευθεί, η καθαρή έξοδος από τα μνημόνια θα αποδειχθεί πράγματι είσοδος στην κόλαση.
