Ροή
Μετά την κατάρρευση της τετραετίας 2009-2013 όπου χάθηκαν 1,1 εκατομμύριο δουλειές στον ιδιωτικό τομέα, η αγορά εργασίας εμφανίζει την τελευταία τριετία σταθερά σημάδια ανάκαμψης. Πολλές, όμως, από αυτές τις θέσεις εργασίας που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια είναι «χαμηλής ποιότητας», δηλαδή αφορούν ευέλικτες μορφές απασχόλησης με σχετικά μικρό αριθμό εβδομαδιαίων ωρών εργασίας. Παράλληλα οι ίδιες οι θέσεις είναι ιδιαίτερα επισφαλείς.
Όπως και να χει, όμως, όπως σημειώνεται στην τελευταία έρευνα της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, η «δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης σε ένα περιβάλλον αδύναμης οικονομικής δραστηριότητας και σχετικά υψηλής αβεβαιότητας είναι αξιοσημείωτη».
Η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε κατά 150 χιλιάδες θέσεις (ή 5,2% σωρευτικά) από τα μέσα του 2014 μέχρι και το 1ο τρίμηνο του 2017, με το μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης της απασχόλησης να ανέρχεται στο υγιές 1,5%, σε μια περίοδο που το ΑΕΠ παρέμεινε σχεδόν στάσιμο. Το ποσοστό ανεργίας έχει υποχωρήσει κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες, στο 21,7% τον Απρίλιο του 2017 (χαμηλό πενταετίας), παραμένοντας, ωστόσο, υπερδιπλάσιο του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Παρά τα όχι καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά των νέων θέσεων εργασίας η μελέτη σημειώνει ότι «η δυνατότητα της οικονομίας να ανοίγει νέες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα με αυξανόμενο ρυθμό αποτελεί αναγκαιότητα στο αρχικό στάδιο σταθεροποίησης και ανάκαμψης της οικονομίας».
Γιατί αυξάνεται η απασχόληση την τελευταία τριετία
Από την ανάλυση των τάσεων και των στοιχείων η μελέτη καταλήγει στα εξής συμπεράσματα σε ότι αφορά την αύξηση της απασχόλησης:
Η μείωση του εργασιακού κόστους που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια έπαιξε σημαντικό ρόλο
«Η σωρευτική μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κατά 12,6%, σε απόλυτες τιμές, και κατά 17,7%, συγκριτικά με τους εμπορικούς εταίρους, την περίοδο 2012-2016, αντέστρεψε πλήρως την απώλεια ανταγωνιστικότητας κόστους κατά την προηγούμενη δεκαετία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εμπειρικής ανάλυσης της ΕΤΕ, η προσαρμογή στο εργασιακό κόστος συνεισέφερε στην αύξηση της απασχόλησης κατά 57 χιλιάδες θέσεις την τελευταία τριετία», σημειώνει η μελέτη.
Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης κυριαρχούν
Σχεδόν οι μισές νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν την τελευταία τριετία (68.000 από το σύνολο των 150.000) αφορούν μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση. Το μερίδιο της μερικής απασχόλησης στο σύνολο της απασχόλησης αυξήθηκε στο 10,4% το 2016 από 7,4% το 2013. Ωστόσο συνεχίζει να υπολείπεται σε σύγκριση με χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, όπου τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 12,2% και 15%, αντίστοιχα.
Σε συγκεκριμένους κλάδους οι θέσεις εργασίας
«Ένας περιορισμένος αριθμός περισσότερο ανταγωνιστικών κλάδων και επιχειρήσεων, με υγιείς οικονομικές επιδόσεις, πρωταγωνίστησαν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Συγκεκριμένα, το 87% των νέων θέσεων απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα την τελευταία τριετία (περίπου 130 χιλιάδες θέσεις) δημιουργήθηκε στους υποκλάδους παροχής καταλύματος και εστίασης, της μεταποίησης, καθώς και στο βαθύτατα αναδιαρθρωμένο κλάδο λιανικού και χονδρικού εμπορίου», αναφέρει η μελέτη.
Λιγότεροι οι ελεύθεροι επαγγελματίες
Αξιοσημείωτη είναι η συρρίκνωση του αριθμού των ελεύθερων επαγγελματιών και των άμισθων βοηθών σε οικογενειακές επιχειρήσεις την τελευταία διετία, που συνδέεται, μεταξύ άλλων, με αλλαγές στο φορολογικό και ασφαλιστικό πλαίσιο, αλλά και την πίεση που ασκούν οι ηλεκτρονικές πληρωμές στη δραστηριότητα και τη φορολογική συμμόρφωση των συγκεκριμένων κατηγοριών.
Περισσότερες οι νέες επιχειρήσεις
Παράλληλα, πρώιμα σημάδια ανάκαμψης της επιχειρηματικότητας, κυρίως σε τομείς υπηρεσιών και ειδικά σχετιζόμενων με τον τουρισμό, αλλά και στον αγροτικό τομέα, εκτιμάται ότι συνεισέφεραν στην αύξηση του αριθμού των εργοδοτών/μικρών επιχειρηματιών κατά 52 χιλιάδες θέσεις την περίοδο 2014-2016.
Μόνο με νέες επενδύσεις περαιτέρω βελτίωση
Οι πλέον πρόσφατες τάσεις στην αγορά εργασίας είναι ενθαρρυντικές. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της απασχόλησης παραμένει ισχυρός, το μέσο ωρομίσθιο εμφανίζει τάση σταθεροποίησης, η μέση διάρκεια των συμβολαίων ορισμένου χρόνου έχει ανακάμψει από το ιστορικό χαμηλό στις αρχές του 2016, ενώ εξωστρεφείς τομείς δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, όπως εκτιμά Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ, για να συνεχίσει αυτή η θετική τάση θα πρέπει ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (εκτός κατοικιών) να διατηρηθεί, κατά μέσο όρο, σε επίπεδο υψηλότερο του 8%, ετησίως. «Μία τέτοια αύξηση των επενδύσεων είναι απαραίτητη προκειμένου να υποστηρίξει τη δημιουργία θέσεων εργασίας με υψηλότερη ποιότητα, παραγωγικότητα και αμοιβές, σε ένα μεγαλύτερο εύρος τομέων οικονομικής δραστηριότητας, που να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ένταση εξειδικευμένης εργασίας και κεφαλαίου», σημειώνει η έρευνα.
Σύμφωνα με τις εμπειρικές εκτιμήσεις της Δ/νσης Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ, στο βασικό σενάριο όπου οι παραγωγικές επενδύσεις προβλέπεται να αυξάνονται κατά 8,5%, ετησίως, την περίοδο 2017-2019, – συμβαδίζοντας με ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ ύψους 2%, ετησίως, την ίδια περίοδο – θα δημιουργηθούν 230 χιλιάδες νέες θέσεις απασχόλησης έως τα τέλη του 2019, οδηγώντας το ποσοστό ανεργίας χαμηλότερα του 18,5% από 21,7% σήμερα. Σε ένα δυσμενέστερο σενάριο, όπου ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των επενδύσεων περιορίζεται στο 3%, και συμβαδίζει με ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ ύψους 1%, ετησίως, η αύξηση της απασχόλησης θα είναι κατά 70 χιλιάδες θέσεις χαμηλότερη στην τριετία 2017-2019, με το ποσοστό ανεργίας να παραμένει υψηλότερο του 20% το 2019.
