Ροή
«Και οι κρίνοντες κρίνονται». Μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να βρίσκονται αυτή την περίοδο στο επίκεντρο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) της ΕΚΤ, καθώς ξεκίνησε ο έλεγχος τόσο των ενήμερων όσο και των μη εξυπηρετούμενων δανείων των Alpha Bank, Eurobank, Εθνικής Τράπεζας και Τράπεζας Πειραιώς από τις μεικτές εποπτικές ομάδες του SSM και της Τράπεζας της Ελλάδος, ωστόσο και η εργασία που επιτελείο ο SSM βρίσκεται υπό αξιολόγηση.
Συγκεκριμένα, υπό την αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο έχει ήδη από πέρυσι θέσει σε στενή «εποπτεία» τον SSM και σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις έχουν υπάρξει τριβές με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Η εντολή του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετίζεται με την εξέταση της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης (operational efficiency of management) της ΕΚΤ και ως εκ τούτου έχει εστιάσει στον τρόπο με τον οποίο η Κεντρική Τράπεζα συγκρότησε τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό και οργάνωσε το έργο του. Ειδικότερα, έχει ασχοληθεί με τη δομή διακυβέρνησης του SSM (συμπεριλαμβανομένων των εργασιών του εσωτερικού ελέγχου), τις ρυθμίσεις περί λογοδοσίας (συμπεριλαμβανομένου του εξωτερικού ελέγχου), την οργάνωση και την εξασφάλιση πόρων για τις ομάδες τραπεζικής εποπτείας (τόσο για τις εκτός των τραπεζικών εγκαταστάσεων ομάδες όσο και για τις επιτόπου) και τη διαδικασία επιτόπιας επιθεώρησης.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο έχει γνωμοδοτήσει πως λόγω της συμμετοχής εθνικών εποπτικών αρχών, η εποπτική δομή του SSM είναι μάλλον πολύπλοκη και στηρίζεται σε υψηλό βαθμό συντονισμού και επικοινωνίας μεταξύ του προσωπικού της ΕΚΤ και των προσώπων που έχουν διορίσει οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και οι εποπτικές αρμόδιες αρχές από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη.
Μάλιστα σε έκθεση που δημοσιοποίησε το 2016 παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν πως οι μεικτές εποπτικές ομάδες παρουσιάζουν πολλές αδυναμίες. Συγκριμένα έχει επισημάνει πως:
- Αν και η μόνη διακριτική ευχέρεια που διαθέτει η ΕΚΤ σχετικά με το προσωπικό των Εθνικών Αρχών στις μεικτές εποπτικές ομάδες είναι η εξουσία απόρριψης διορισμού, ωστόσο η ΕΚΤ δεν έχει έως τώρα ποτέ απορρίψει κανέναν από τους υποψηφίους τους.
- Η ΕΚΤ δεν διαθέτει επί του παρόντος καμία διαδικασία ή κατευθυντήρια γραμμή για την αποδοχή ή την απόρριψη διορισμών των Εθνικών Αρχών, ούτε διαδικασίες για την αξιολόγηση των προσόντων, της πείρας, των γνώσεων ή της καταλληλότητας την υποψηφίων των Εθνικών Αρχών.
- Λόγω των απαιτήσεων προστασίας των δεδομένων που επικαλούνται οι εθνικές εποπτικές αρχές η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι η δυνατότητά της να ζητεί τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα (π.χ. σχετικά με προσόντα και πείρα) του προσωπικού των εθνικών αρχών που προτείνεται για μια μεικτή εποπτική ομάδα είναι περιορισμένη.
Οι μεικτές εποπτικές ομάδες εξακολουθούν να στελεχώνονται σε μεγάλο βαθμό από πολίτες που προέρχονται από τις εθνικές εποπτικές αρχές προέλευσης, κάτι που δεν βοηθά την καθιέρωση κοινής εποπτικής νοοτροπίας μέσω της χρησιμοποίησης επιθεωρητών διαφορετικών εθνικοτήτων.
Στις θέσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις μεικτές εποπτικές ομάδες η ΕΚΤ απάντησε τα εξής:
- Τα μέλη των ειδικών ομάδων ελέγχου που ορίζονται από τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες έχουν εκτεταμένη εμπειρία στην τραπεζική εποπτεία και μεταξύ άλλων πολυετή περίοδο σε διευθυντικές θέσεις.
- Η αναλογία για τις μεικτές εποπτικές ομάδες 25% προσωπικού της ΕΚΤ και 75% προσωπικού των Εθνικών Αρχών ήταν ένα ευρέως αποδεκτό σημείο αναφοράς όταν ιδρύθηκε ο SSM.
- Η ΕΚΤ παρακολουθεί και θα συνεχίσει να παρακολουθεί προσεκτικά τη στελέχωση των μεικτών εποπτικών ομάδων (από ποιοτική και ποσοτική άποψη) και θα εξετάζει επίσης, σε συνεργασία με τις Εθνικές Αρχές, τον τρόπο με τον οποίο θα διασφαλίζεται ότι οι εποπτικές ομάδες θα είναι ανά πάσα στιγμή επαρκώς στελεχωμένες.
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν πως το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί τις μεικτές εποπτικές ομάδες ως τον «αδύναμο κρίκο» στην εποπτεία του SSM και πως θα πρέπει να δρομολογηθούν σημαντικές αλλαγές προκειμένου να υπάρξει ποιοτική (από άποψη προσώπων) και λειτουργική (από άποψη ρόλου) αναβάθμισή τους.
