Η υποχώρηση του πληθωρισμού και οι «μαύρες τρύπες» της ύφεσης
Με την είσοδο του 2023 και την δημοσίευση του ΔΤΚ του Δεκεμβρίου σε πολλές χώρες της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την πορεία του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, ολοένα και περισσότεροι αναλυτές – αυξάνονται σχεδόν με γεωμετρική κλίμακα - ανησυχούν όχι πλέον για τον πληθωρισμό, αλλά για την προοπτική μιας επερχόμενης ύφεση.
Η ανησυχία όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς στην πλειονότητα των σχολίων και των αναλύσεων στα διεθνή οικονομικά ΜΜΕ, είναι ότι ο πληθωρισμός ήδη έχει αρχίσει να υποχωρεί από μόνος του και ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων τόσο της Fed όσο και της ΕΚΤ είναι ίσως «ένα περιττό μέτρο που θα καταλήξει να χτυπήσει την απασχόληση και την ανάπτυξη…».
Πίσω από την εκτίμηση αυτή υπάρχουν δύο «ιδέες».
Υπάρχει κατ’ αρχήν η ιδέα ότι η οικονομία ήδη έχει αρχίσει και στις δύο όχθες του Ατλαντικού να δείχνει προειδοποιητικά σημάδια επερχόμενης ύφεσης. Και αυτό θα έπρεπε να οδηγήσει τόσο την ΕΚΤ όσο και την Fed να σταματήσει τις αυξήσεις των επιτοκίων και την νομισματική σύσφιξη πριν είναι αργά για τις οικονομίες.
Η δεύτερη ιδέα είναι ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες το 2022, δεν μπορεί να πει κανείς ότι είναι αυτές που έχουν φέρει αποτέλεσμα στην υποχώρηση του πληθωρισμού, καθώς δεν είχαν καν χρόνο να επηρεάσουν την οικονομία ακόμα. Τα στατιστικά στοιχεία τόσο από την δεκαετία του 70’ και του 80’ δείχνουν ότι χρειάσθηκαν 2 με 3 χρόνια σε συνδυασμό με ανάλογες δημοσιονομικές πολιτικές για να δώσουν αποτελέσματα οι αυξήσεις επιτοκίων του Βόλκερ.
Οπότε η πτώση του πληθωρισμού δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πρακτικής των Κεντρικών Τραπεζών, μόλις 8 με 10 μηνών, από τότε που άλλαξαν ρότα και πέρασαν στην νομισματική σύσφιξη.
Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η νομισματική σύσφιξη από τις Κεντρικές Τράπεζες ενώ δεν είναι αυτή που έχει φέρει την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, απειλεί να φέρει την ύφεση αν συνεχισθεί τώρα με την ίδια ένταση…
Απέναντι στα επιχειρήματα αυτά οι τελευταίες ανακοινώσεις τόσο της ΕΚΤ όσο και της Fed, με τις οποίες «εξηγούν» την στάση τους τώρα και την επιμονή τους στο να συνεχίσουν την αύξηση των επιτοκίων, δεν φαίνεται να πείθουν ούτε τις αγορές, ούτε να απαντούν με επάρκεια στα επιχειρήματα των αναλυτών που τους εγκαλούν για υπερβολική «δράση», μετά από το «λάθος» στην αρχική τους εκτίμηση με την «παροδικότητα» του πληθωρισμού.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι στις τρέχουσες συνθήκες αντίθετα από τις αρχές της δεκαετίας του 80’ η στόχευση των Κεντρικών Τραπεζών δεν είναι τόσο το να φέρουν άμεσο αποτέλεσμα στην «ζήτηση» και έτσι να οδηγήσουν σε συγκράτηση του πληθωρισμού, αλλά να εδραιώσουν ισχυρές προσδοκίες για εκτόνωση του πληθωρισμού.
Και η διαδικασία αυτή της εδραίωσης αντιπληθωριστικών προσδοκιών σύμφωνα με τις στατιστικές εφ’ όσον είναι επιτυχής μπορεί να φέρει αποτελέσματα σε 5 – 7 μήνες.
Σε κάθε περίπτωση ούτε αυτός ο ισχυρισμός μπορεί να πει κανείς ότι είναι ιδιαίτερα πειστικός…
Άλλωστε υπάρχουν και τα στατιστικά αντεπιχειρήματα από την δεκαετία του 70’ στην διάρκεια της οποίας, η χαλάρωση της αντιπληθωριστικής «γραμμής» σε κάποιες στιγμές που φαινόταν ότι ο πληθωρισμός υποχωρούσε, είχε οδηγήσει σε αναθέρμανση των τιμών σε συνδυασμό με ισχυρές γεωπολιτικές ανατροπές στην Μέση Ανατολή και στην Ν.Α. Ασία.
Και είναι αλήθεια ότι τόσο από την πλευρά της Fed όσο και από την πλευρά της ΕΚΤ έχουν φροντίσει να επισημάνουν αρκετές φορές αυτές τις περιπέτειες της δεκαετίας του 70’.
Η σκοτεινή πλευρά του λόφου
Η αλήθεια όμως είναι ότι υπάρχει και μία άλλη πλευρά αυτής της πραγματικότητας η οποία παραδόξως απουσιάζει από την πλειονότητα των διαλόγων αυτών και η οποία θα μπορούσε να «φωτίσει» την πιο σκοτεινή πλευρά των ανησυχιών των Κεντρικών Τραπεζών, που τροφοδοτεί την επιμονή τους στην νομισματική σύσφιξη.
Οι Κεντρικές Τράπεζες και μαζί τους το τραπεζικό σύστημα «κάθεται» πάνω σε ένα βουνό «πλασματικών» κεφαλαίων, που έχουν παραχθεί μετά το 2008 από τα … «τυπογραφεία» τη Fed και της ΕΚΤ και τα οποία έχουν στην συνέχεια «μοχλευθεί» δεκάδες φορές.
Είναι κεφάλαια που δεν έχουν «παραχθεί» από οποιουδήποτε είδους οικονομική δραστηριότητα παρά από την λειτουργία των «τυπογραφείων» των Κεντρικών Τραπεζών.
Και αποτελούν στην πραγματικότητα «χρέος» για το οποίο δεν υπάρχει αντίκρισμα.
Το χρέος αυτό των δεκάδων τρις είναι «τυπωμένο» πάνω στα δύο ισχυρότερα νομίσματα, στο δολάριο και στο ευρώ, και προκαλεί ένα νομισματικό πληθωρισμό ο οποίος …ξεχειλίζει από τις Κεντρικές Τράπεζες και το τραπεζικό σύστημα.
Αυτό το «βουνό» χρέους, πρωτοφανές στην ιστορία του συστήματος, είναι ένα ηφαίστειο το οποίο μέσω του πληθωρισμού «απαξιώνεται» μεν, αλλά σε πολύ μικρό βαθμό σε σύγκριση με το μέγεθός του.
Οι κεντρικές τράπεζες αφού άφησαν αυτή την πληθωριστική απαξίωση να «δουλέψει» για ένα χρόνο, τώρα επιχειρούν να το εκτονώσουν με το «μάζεμα» της ρευστότητας (συρρίκνωση των ισολογισμών τους) και την αύξηση των επιτοκίων.
Όμως η απόσυρση αυτών των κεφαλαίων από τις οικονομίες και τις αγορές στις οποίες είχε διοχετευθεί και λειτουργούσε, σημαίνει ότι αφήνει πίσω του «μαύρες τρύπες» οι οποίες …ρουφάνε την οικονομική δραστηριότητα και φέρνουν την ύφεση ανεξάρτητα από τις εκκλήσεις των οικονομικών αναλυτών για τις συνέπειες.
Είναι προφανές ότι οι αγορές έχουν κάθε λόγο να θέλουν να σταματήσουν οι Κεντρικές Τράπεζες αυτό το «συμμάζεμα», αλλά είναι άλλο τόσο προφανές ότι οι Κεντρικοί Τραπεζίτες δεν έχουν άλλη επιλογή.
Ακόμα και αν για κάποια στιγμή, λόγο της δραματικής κατάστασης που θα δημιουργηθεί υποχρεωθούν να «χαλαρώσουν» για λίγο, είναι υποχρεωμένες να επανέλθουν, ελπίζοντας ότι θα έχουν τότε στα χέρια τους περισσότερα «εργαλεία».
Όπως π.χ. το ψηφιακό δολάριο και το ψηφιακό ευρώ…
Γ. Αγγέλης