Επίτροπο Άμυνας θα έχουμε. Χρηματοδότηση του χαρτοφυλακίου του;
Έχοντας ήδη αναφερθεί επί της αρχής στο ζήτημα, ίσως είναι χρήσιμο να επιμείνουμε σε αυτό λίγο παραπάνω ώστε να αντιληφθούμε τις διαστάσεις που θα λάβει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Η στήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής είναι άμεσο ζητούμενο, με δεδομένο τόσο τον πόλεμο στην Ουκρανία όσο και την απειλή που αισθάνονται στα σύνορά τους οι ανατολικότερες χώρες. Στην ιστορία της, η Ευρώπη έχει κατ’ επανάληψη επιχειρήσει να δημιουργήσει κοινή αμυντική ένωση πριν καν οδηγηθεί στην ενιαία αγορά. Για διάφορους λόγους, οι προσπάθειες ναυάγησαν -κυρίως λόγω της γαλλικής προσέγγισης στο ενδεχόμενο εξοπλισμού της Γερμανίας- και η σημερινή Συνθήκη, όπως υποστηρίζουν διάφοροι νομικοί κύκλοι, δεν επιτρέπει τέτοιο ενδεχόμενο.
Αυτό που επιχειρείται συνεπώς, σήμερα, είναι να χρηματοδοτηθεί -κατά το εφικτό- η κοινή παραγωγή εξοπλισμών και να συμφωνηθούν κοινές αμυντικές δαπάνες για ανάγκες άμεσες και υπαρκτές. Οι απόψεις προς αυτήν την κατεύθυνση είναι συντριπτικά επικρατούσες εντός ΕΕ. Και η πρόταση για portfolio Άμυνας στην επόμενη Επιτροπή βρίσκει θετική ανταπόκριση. Εκεί όμως τελειώνουν «τα εύκολα» της υπόθεσης.
Οι 27, σήμερα, αναζητούν -κατ’ αρχάς και όχι μόνο- τρόπους να αναβαθμίσουν υπάρχοντα εργοστάσια στην Ουκρανία με στόχο να μειωθούν σημαντικά τα κόστη στήριξης των Ουκρανών στον πόλεμο με τη Ρωσία. Από άποψης χρόνου, αυτό είναι και το βέλτιστο σενάριο. Το επόμενο βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο σχέδιο. Η πρόταση για έκδοση ευρωομολόγου που στηρίζεται και από την Ελλάδα ή πολύ περισσότερο η απευθείας χρηματοδότησή του από τον επόμενο προϋπολογισμό βρίσκει αντίθετους -επί του παρόντος τουλάχιστον- τους frugals της Ένωσης. Αναμενόμενο θα έλεγε εύλογα κάποιος.
Η επόμενη λύση που προκρίνεται είναι ο τραπεζικός δανεισμός προς τον ιδιωτικό τομέα μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Μεταξύ σοβαρού και αστείου, κύκλοι των Βρυξελλών υποστηρίζουν ότι η επισφάλειες που πρέπει να καλυφθούν για το δανεισμό προκειμένου να λειτουργήσει ένα εργοστάσιο παραγωγής αμυντικού υλικού σε χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο, ενδεχομένως να καθιστά πιο συμφέρουσα την απευθείας χρηματοδότηση από τους… frugals. Στη σκόπιμη όμως υπερβολή του, ο ισχυρισμός δεν είναι καθόλου αβάσιμος.
Στην ίδια εξίσωση μπαίνει και το ΝΑΤΟ, υπό το ενδεχόμενο μάλιστα μίας Κυβέρνησης Τραμπ στις ΗΠΑ. Πολλοί είναι αυτοί που ανησυχούν ότι οι περίεργες φιλίες του Τραμπ με τον αυταρχισμό του μισού πλανήτη θα μειώσουν τους βαθμούς προστασίας των ανατολικότερων κρατών-μελών της Ένωσης (και μελών της συμμαχίας, φυσικά). Αυτό αφενός αυξάνει την ανάγκη για ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ αλλά ταυτόχρονα και την μεγάλη επισφάλεια του εγχειρήματος όσο ο Πούτιν θα αντιλαμβάνεται ότι οι ΗΠΑ «δεν καίγονται» για την προστασία της γειτονιάς του.
Όλα τα παραπάνω προφανώς και αποτελούν περιγραφή των υφιστάμενων ασκήσεων επί χάρτου. Και η στήλη αυτή δεν εξειδικεύεται σε καμία περίπτωση σε τέτοιου είδους γεωπολιτικά ζητήματα. Αυτό που με βεβαιότητα μπορούμε όμως να αναφέρουμε είναι ότι ο επόμενος «Επίτροπος Άμυνας» της ΕΕ θα έχει ένα εξαιρετικά σημαντικό χαρτοφυλάκιο για το οποίο θα πρέπει να βρει αποτελεσματική χρηματοδότηση. Δεν το λες και το ευκολότερο έργο του κόσμου για όποιον το αναλάβει.