Παιχνίδι για τρεις στις τηλεπικοινωνίες

Η δύσκολη «εξίσωση» της Forthnet

Ακόμα και μετά την πρόκριση στις συνομιλίες των δύο τηλεπικοινωνιακών παρόχων, η πώληση της Forthnet παραμένει δύσκολη υπόθεση κυρίως λόγω του υψηλού δανεισμού της εταιρείας και του «κουρέματος» που ζητούν οι δυνητικοί αγοραστές. 

Η εταιρεία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας τουλάχιστον από το 2015, όπου και αθετήθηκε η αποπληρωμή κοινού ομολογιακού δανείου ύψους 202,5 εκατ. ευρώ. Το φθινόπωρο του επόμενου έτους η εταιρεία εξέδωσε μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο ύψους 70 εκατ. ευρώ, με το οποίο αναχρηματοδοτήθηκε μέρος των τραπεζικών οφειλών της.

Οι πιστώτριες τράπεζες που κάλυψαν τη συγκεκριμένη έκδοση μετέτρεψαν μέρος των διακρατούμενων ομολογιών σε μετοχές της εταιρείας. Ετσι, περιήλθε σε αυτές το 32,8% των μετοχών που σήμερα πωλείται.

Παρότι στο α’ εξάμηνο του 2018 η εταιρεία εμφάνισε κάμψη ζημιών η Forthnet συνεχίζει να έχει αρνητική καθαρή θέση (185 εκατ. ευρώ) και υψηλές υποχρεώσεις (576 εκατ. ευρώ). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του α’ εξαμήνου του τρέχοντος έτους ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ύψους 143,6 εκατ. ευρώ, ήταν μειωμένος κατά 3,3% σε σχέση το αντίστοιχο εξάμηνο του 2017, τα λειτουργικά κέρδη (EBITDA) ήταν αυξημένα κατά 11,4% φτάνοντας τα 19,3 εκατ. ευρώ, ενώ τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους διαμορφώθηκαν σε ζημίες 17,4 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών ύψους 18,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Από τις υποχρεώσεις ύψους 576 εκατ. ευρώ, τα 256 εκατ. ευρώ αφορούν τραπεζικό δανεισμό, εξαιρουμένου του μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου ύψους 70 εκατ. ευρώ. 
 

Η περίπτωση της Cyta

Οι ζυμώσεις είχαν ξεκινήσει ήδη από την αρχή της χρονιάς όταν η αγορά των τηλεπικοινωνιών περιορίστηκε σε 4 εταιρείες μετά την ολοκλήρωση της απόκτησης του 100% των μετοχών της Cyta Ηellas από τη Vodafone έναντι 118,1 εκατ. ευρώ με μετρητά - με βάση το προσφερόμενο τίμημα, η Vodafone πρόσφερε περίπου 450 ευρώ για κάθε συνδρομητή σταθερής τηλεφωνίας και Internet. 

Με την απορρόφηση από την Vodafone της Cyta Hellas, η θυγατρική της βρετανικής εταιρείας κατάφερε να ενισχύσει την θέση της στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, ιδίως στις σταθερές επικοινωνίες, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι στην περίπτωση της CYTA, η εταιρεία αποκτήθηκε καθαρή από πλευράς χρεών, δεδομένου ότι τις όποιες οφειλές της ανέλαβε ο πωλητής, δηλαδή η κυπριακή Cyta.

Παρά την υποτυπώδη παρουσία της στην αγορά κινητής τηλεφωνίας και παρότι έχανε μερίδιο αγοράς, η Cyta είχε ένα ισχυρό περιουσιακό στοιχείο, το σχετικά εκτεταμένο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο στην Κρήτη και στη Δυτ. Μακεδονία που είχε αναπτύξει από το 2010 και μετά, στο πλαίσιο του επιδοτούμενου από το ΕΣΠΑ έργου των περιφερειακών ευρυζωνικών δικτύων. Χάρη στο δίκτυο αυτό, η εταιρεία διατηρούσε ένα εκτεταμένο και δυναμικό πελατολόγιο τουριστικών και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ειδικά στη μεγαλόνησο. 

Στη σταθερή τηλεφωνία, η Cyta Hellas είχε στο τέλος του 2017 μερίδιο αγοράς της τάξης του 7% σε όρους ευρυζωνικών συνδέσεων. Το μερίδιο αυτό, προστιθέμενο σε εκείνο της Vodafone (17,4%), δημιούργησε τον πρώτο εναλλακτικό πάροχο στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, με μερίδιο που πλησιάζει το 25%. Η Vodafone, με την κίνησή της αυτή, εδραιώθηκε στη Νο 2 θέση πίσω από τoν ΟΤΕ ο οποίος έχει μερίδιο αγοράς περίπου 47,0%, διευρύνοντας παράλληλα την απόστασή της από τον δεύτερο πάροχο, που είναι η Wind και η οποία στο τέλος του 2017 είχε μερίδιο αγοράς 14,8%.
 
Την ισχυροποίηση της θέσης της Vodafone μετά την εξαγορά της Cyta, πιστοποιεί και το γεγονός πως η Ελλάδα αποτελεί πλέον την 5η μεγαλύτερη αγορά του ομίλου όσον αφορά τις σταθερές συνδέσεις μετά από εκείνες της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Τα παραπάνω επισφράγισαν και τα οικονομικά αποτελέσματα της Vodafone για το α’ εξάμηνο του τρέχοντος οικονομικού έτους, στα οποία φάνηκε ευκρινώς η ώθηση που έδωσε στη Vodafone Ελλάδος η «προσθήκη» της Cyta Ελλάδος. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε ο βρετανικός όμιλος, η Vodafone Ελλάδος πλησίασε πολύ κοντά πλησιάζει στο 1 εκατ. πελάτες σταθερής (930 χιλιάδες) ενώ στο α’ εξάμηνο του τρέχοντος οικονομικού έτους (Απρίλιος – Σεπτέμβριος 2018) είδε τον κύκλο εργασιών της να διαμορφώνεται στα 461 εκατ. ευρώ (έναντι 440 εκατ. ευρώ πέρυσι, με τα έσοδα από υπηρεσίες να αυξάνονται κατά +1,6% και να ανέρχονται στα 438 εκατ. ευρώ, έναντι 419 εκατ. ευρώ που ήταν το προηγούμενο έτος. 

Να σημειωθεί ότι δεν διαπιστώθηκε αντίστοιχη αύξηση στην κινητή τηλεφωνία. Οι γραμμές στο τέλος Σεπτεμβρίου έφτασαν τα 5,124 εκατ. έναντι 5,223 εκατ. στο τέλος Ιουνίου παρά την προσθήκη 66 χιλιάδων γραμμών από τη Cyta Ελλάδος, κάτι που αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην εκκαθάριση που έγινε στην βάση της καρτοκινητής. Το αποτέλεσμα της τελευταίας κίνησης ήταν το ποσοστό των συνδρομητών συμβολαίου να ανέβει στο 32,1% της πελατειακής βάσης από 30,8% που ήταν στο τέλος του α’ τριμήνου.
 

Με αργές ταχύτητες η νέα γενιά δικτύων

Όπως συνέβη και με την πώληση της Cyta, έτσι και η πώληση ης Forthnet – εφόσον ολοκληρωθεί -  είναι σίγουρο ότι θα αναδιαμορφώσει το πεδίο των τηλεπικοινωνιών. Προς αυτή την κατεύθυνση βέβαια οδηγεί τν κλάδο και η νέα γενιά δικτύων, που λέγεται ότι είναι προ των πυλών. 

Ωστόσο οι επενδύσεις των εταιρειών σε δίκτυα νέας γενιάς οι οποίες έχουν προαναγγελθεί και προχωρούν δεν αναμένεται να αλλάξουν σύντομα τον τηλεπικοινωνιακό χάρτη της χώρας. 

Παρότι τα δίκτυα πέμπτης γενιάς βρέθηκαν στο προσκήνιο την προηγούμενη εβδομάδα, μετά και την πρώτη πιλοτική δοκιμή 5G στο δήμο Ζωγράφου από την Cosmote, η οποία ήρθε νωρίτερα από ότι υπολογιζόταν, δεν αναμένουμε θεαματικά αποτελέσματα πριν το 2020, τουλάχιστον όσον αφορά στην εμπορική χρήση του δικτύου.

Αν και το 5G βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων δεν έχει εκχωρηθεί ακόμα το φάσμα συχνοτήτων, μία διαδικασία που σύμφωνα με πληροφορίες από την αρμόδια Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) αναμένεται να πραγματοποιηθεί προς το τέλος του επόμενου χρόνου.

Σε πιλοτικό επίπεδο ωστόσο και μιας και έχει εκχωρηθεί το φάσμα συχνοτήτων για τα πιλοτικά δίκτυα και των τριών παρόχων στις επιλεγμένες περιοχές Vodafone και Wind αναμένουμε να μας δείξουν κάτι αντίστοιχο με την Cosmote σύντομα στον δήμο Τρικκαίων και Καλαμάτας αντίστοιχα. 

Να σημειωθεί εδώ ότι η αργή εγκατάσταση του 5G δεν αφορά αποκλειστικά την χώρα μας, αλλά το σύνολο της Ευρώπης, ίσως και του κόσμου με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως Ιαπωνία και Νότια Κορέα. Κατά πολλούς μάλιστα η πλήρης «ανάπτυξη» και αξιοποίηση των επαναστατικών δικτύων 5η γενιάς δεν θα έρθει παρά στα μέσα της επόμενης δεκαετίας.

Όποτε βέβαια κι αν έρθει θα φέρει την επανάσταση στον κλάδο αφού μπορεί να προφέρει πολύ υψηλότερες ταχύτητες διακίνησης δεδομένων, σε πρώτη φάση θα ξεκινούν από τα 10 Gbps κι ανά περιπτώσεις θα φτάνουν και τα 25 gbps- την ώρα που τα ενσύρματα δίκτυα οπτικών ινών εντυπωσιάζουν τους καταναλωτές με ταχύτητες έως... 1 Gbps.

Μέσω αυτών των δικτύων θα υποστηριχθεί η λειτουργία ενός πολύ μεγάλου αριθμού διασυνδεδεμένων συσκευών λειτουργώντας αποδοτικά το «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things – IoT), ενώ λόγω χαμηλού latency θα επιτρέψει και την διαχείριση των αυτόνομων αυτοκινήτων, την τηλεϊατρική και άλλες υπηρεσίες στις οποίες κλειδί θεωρείται η ακρίβεια. 

Σε όλο και περισσότερα σπίτια φτάνουν οι οπτικές ίνες

Σε αντίθεση με τις αργές ταχύτητες της εγκατάστασης του 5G - η οποία δεν εξαρτάται και τόσο από τους παρόχους - οι οπτικές ίνες μέχρι το σπίτι φαίνεται να τρέχουν με περισσότερα χιλιόμετρα, μετά και τις επενδύσεις των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών.

Μέσα στη χρονιά που φεύγει και οι τρεις μεγαλύτεροι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι της χώρας προχώρησαν σε σημαντικές ανακοινώσεις για το συγκεκριμένο θέμα. 

Η Cosmote ανακοίνωσε την πρώτη σύνδεση πελάτη της στο Παλαιό Φάληρο, η Vodafone ξεκίνησε την παροχή σχετικών υπηρεσιών στο μεγαλύτερο μέρος του δήμου Βύρωνα, ενώ η Wind η οποία από πέρυσι είχε δώσει τη δυνατότητα για συνδέσεις οπτικών ινών μέχρι το σπίτι στην Καλαμάτα, ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει την επέκτασή της. 

Κι όλα αυτά την ώρα που για πρώτη φορά και οι τρεις πάροχοι (Cosmote, Vodafone και Wind) έχουν αναλάβει να αναβαθμίσουν με τη χρήση οπτικής ίνας τουλάχιστον μέχρι την καμπίνα στο μεγαλύτερο τμήμα του τηλεπικοινωνιακού δικτύου της χώρας. 
Βάσει του υπάρχοντος πλάνου μέχρι το τέλος του 2019 το 70% των ελληνικών νοικοκυριών θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ταχύτητες της τάξεως τουλάχιστον των 100 Mbps μέσω -τουλάχιστον- του υφιστάμενου δικτύου χαλκού. 

Να εξηγήσουμε εδώ ότι η αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών μέχρι την καμπίνα (σ.σ. το αποκαλούμενο fiber to the cabinet – FTTC) δίνει τη δυνατότητα για ταχύτητες που φτάνουν έως τα 200 Mbps όσον αφορά στη λήψη δεδομένων. Την ώρα που η ταχύτητα στις συνδέσεις ADSL μπορεί να φθάσει έως τα 24 Mbps, ενώ στο VDSL τα 50 Mbps.

Κοινός στόχος όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών είναι μέχρι το 2025 το 50% των ελληνικών νοικοκυριών να έχει την δυνατότητα σύνδεσης μέσω οπτικής ίνας. Ωστόσο ο κάθε πάροχος έχει το δικό του πλάνο, το οποίο σχετίζεται και με το ενδιαφέρον που υπάρχει σε κάθε περιοχή. 
 

Η σκληρή «μάχη» της τηλεόρασης

Τα μερίδια της αγοράς αναμένεται να αλλάξει και ένα νέο πεδίο στο οποίο επενδύουν όλο και μεγαλύτερα ποσά οι πάροχοι: η συνδρομητική τηλεόραση. 

Πλέον και οι τέσσερις πάροχοι προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο οικιακό πακέτο ψυχαγωγίας που περιλαμβάνει εκτός από επικοινωνία και σύνδεση στο Διαδίκτυο και πρόσβαση σε μία ευρεία γκάμα τηλεοπτικού και video περιεχομένου. Η «μάχη» είναι αρκετά σκληρή τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και σε επίπεδο τιμολογιακής πολιτικής με τις εκπτώσεις που δίνονται για την προσέλκυση συνδρομητών να είναι εξαιρετικά μεγάλες. Σε αυτό συμβάλλουν αφενός οι κατά πολύ μειωμένες επενδύσεις περιεχομένου από τα ελεύθερα κανάλια - ελέω κρίσης και περικοπών - κι αφετέρου το μικρό ποσοστό διείσδυσης της συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα- εκτιμάται σε περίπου 26% όταν το αντίστοιχο ποσοστό στη δυτική Ευρώπη φτάνει το 57%. 

Από τα ένα εκατ. νοικοκυριά και υπολογίζεται ότι απολαμβάνουν τα πλούσια θεάματα συνδρομητικών πλατφορμών, ο μεγαλύτερος «παίκτης» είναι ο όμιλος ΟΤΕ με την Cosmote TV να κλείνει το α’ εξάμηνο του 2018 με 525.689 συνδρομητές. Η πλατφόρμα μάλιστα προσπαθεί να ενισχύσει το περιεχόμενο της (σ.σ. πρόσφατα πρόσθεσε 3 νέα κανάλια) και να διατηρήσει το αθλητικό περιεχόμενο που της χάρισε και την ευκαιρία να περάσει μπροστά από τη Nova.

Στην δεύτερη θέση έχει πλέον περάσει η Forthnet, με την Nova να έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στο κομμάτι της χονδρικής διάθεσης υπηρεσιών (τα Νovasports διατίθενται μέσα από τις πλατφόρμες της Vodafone και της Wind) αλλά και στην επιλογή συγκεκριμένων αθλητικών οργανώσεων εξοικονομώντας  με τον τρόπο αυτό το 25% των τηλεοπτικών δικαιωμάτων.

Κατά πόδας ακολουθεί η Vodafone η οποία λάνσαρε μετά το καλοκαίρι τη νέα έκδοση της τηλεοπτικής πλατφόρμας. Βασική καινοτομία αυτής είναι ότι δίνει την δυνατότητα σύνδεσης ακόμα και σε καταναλωτές που δεν είναι πελάτες σταθερής τηλεφωνίας Vodafone. Δεδομένων των ανταγωνιστικών τιμών των πακέτων που περιλαμβάνει το Vodafone TV δεν αποκλείεται να υπάρξει σημαντική αύξηση των συνδρομητών της πλατφόρμας, οι οποίοι εκτιμώνται αυτή τη στιγμή είναι στις 100 χιλιάδες. 

Τελευταία αλλά με εξαιρετικά ανοδικές τάσεις έρχεται και η Wind Vision, η πλατφόρμα συνδρομητικής τηλεόρασης που λάνσαρε ο πάροχος τον Μάιο κι έχει προσελκύσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 20 χιλιάδες συνδρομητές. Στην περίπτωση της Wind την διαφορά κάνει η αποκλειστική συνεργασία με το Netflix που ενδέχεται να αυξήσει κατά πολύ τους συνδρομητές της στο μέλλον. Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι διεθνείς συνδρομητικές πλατφόρμες όπως τα Netflix και Amazon Prime κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στη χώρα μας. Στην περίπτωση του Netflix σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία.

Οι συνδρομητές φτάνουν τις 150.000 ενώ σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Focus Barri η διείσδυση του Νetflix είναι στο 8% των νοικοκυριών. Ωστόσο το γεγονός ότι η πλατφόρμα δεν δημοσιοποιεί ξεχωριστά νούμερα για την Ελλάδα αλλά κι ότι οι συνδρομητές μπορούν να διακόπτουν για κάποιους μήνες και να ξανακάνουν συνδρομή μετά από λίγο καιρό δεν καθιστούν αξιόπιστες τις μετρήσεις. 
 

Στάσιμη η αγορά τηλεπικοινωνιών το 2017

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η μάχη των προσφορών για ολοκληρωμένα πλέον πακέτα να έχει φουντώσει το τελευταίο διάστημα με πολλούς από τους παρόχους μάλιστα να εφευρίσκουν και πρόσθετα κίνητρα για να παρακινήσουν τους καταναλωτές. Ενδεικτικό παράδειγμα αυτό της Vodafone με αλυσίδα super market και προωθητικό μήνυμα δια τηλεφώνου – «σήμερα σας δίνουμε την ευκαιρία να αποκτήσετε σύνδεση στο σταθερό σας δωρεάν εφόρου ζωής»…. 

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα που ενισχύει τον ανταγωνισμό κι αυτό είναι η στασιμότητα που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα στα μεγέθη των κλάδων των τηλεπικοινωνιών η οποία επιτρέπει την ανταλλαγή μεταξύ των παρόχων των ήδη υπάρχοντων πελατών κι όχι την εγγραφή νέων. 

Ο αριθμός των τηλεφωνικών γραμμών σταθερής αυξήθηκε οριακά σε σχέση με το 2016 και ανήλθε σε 4,75 εκατομμύρια. Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των συνδέσεων κινητής τηλεφωνίας ανήλθε σε 16,2 εκατ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1,5% σε σχέση με το 2016, με τις ενεργές συνδέσεις να αυξάνονται συγκριτικά περισσότερο (3,2%), ανερχόμενες περίπου στα 13 εκατομμύρια. Επίσης, οι σταθερές ευρυζωνικές συνδέσεις πλησίασαν τα 3,8 εκατ. γραμμές, σημειώνοντας αύξηση κατά 4,9%, με την ευρυζωνική διείσδυση να ανέρχεται στο 35,2% του πληθυσμού (έναντι 33,3% στο τέλος του 2016). Τέλος, οι συνδέσεις ευρυζωνικής τηλεόρασης ανήλθαν σε 1,02 εκατ. σημειώνοντας οριακή αύξηση 1,4%. Αξίζει να τονιστεί ότι η ΕΕΤΤ αναφέρει 113 χιλ. συνδέσεις συνδρομητικής τηλεόρασης μέσω Διαδικτύου (IPTV) αντιστοιχώντας περίπου στο 10% του συνόλου των συνδέσεων.