Κάτι αλλάζει στην διασύνδεση γνώσης – παραγωγής

Στην πορεία αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου, με ένταση καινοτομίας, τεχνολογία παντού, και ανάγκη διαρκούς προσαρμογής, πολλές νοοτροπίες που έχουν συμβάλει σε διαχρονικές αδυναμίες, βρίσκονται επίσης, σε πορεία αλλαγής.   Μια από αυτές, ιδιαίτερα κρίσιμη, είναι η περιορισμένη διασύνδεση μεταξύ πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων, η οποία λειτουργεί αποτρεπτικά για την επαγγελματική προοπτική των νέων, για την ικανότητα μας να καινοτομούμε, αλλά και για τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες τεχνολογικές, περιβαλλοντικές και ανταγωνιστικές προκλήσεις. Οι συνέπειες είναι εμφανείς στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι νέοι κατά τη μετάβαση από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, αλλά και στα υψηλά ποσοστά άνεργων πτυχιούχων. Τα πτυχία, ακόμα και πολλά διδακτορικά, είναι συχνά αποσυνδεδεμένα από τις παραγωγικές ανάγκες των επιχειρήσεων και άρα, από την απασχόληση, ενώ ούτε η πρακτική άσκηση έχει τον ουσιαστικό ρόλο που παίζει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η περιορισμένη διασύνδεση είναι εμφανής και σε όρους καινοτομίας. Για παράδειγμα, παρά την υψηλή συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, η παραγωγή καινοτομίας παραμένει περιορισμένη και η χώρα κατατάσσεται αρκετά χαμηλά. Αντίστοιχα, ο αριθμός των επιχειρήσεων που επενδύουν σε Έρευνα & Ανάπτυξη είναι μικρός σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατατάξεις. Οι αρνητικές αυτές επιδόσεις καταγράφονται παρά το γεγονός ότι ως χώρα καταγράφουμε ένα ελαφρώς υψηλότερο σκορ σε κατοίκους που διαθέτουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, γεγονός που συμβάλλει και στη διαχρονική απαξίωση των δεξιοτήτων. Τέτοιες αδυναμίες συμβάλουν στο brain drain και αποτελούν τροχοπέδη στην προσπάθεια τεχνολογικού και παραγωγικού μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, σε μια στιγμή μάλιστα που το οικοσύστημα καινοτομίας, γνωρίζει πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα άνθιση τα τελευταία πέντε χρόνια. 

Οι συμφωνίες συνεργασίας που υπέγραψε ο ΣΕΒ με το ΕΜΠ και το ΕΚ «Δημόκριτος», σε συνέχεια αντίστοιχων με το ΟΠΑ, το Πανεπιστήμιο Πατρών, και άλλων δείχνει πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια στροφή, με πολλαπλά οφέλη για όλους τους εμπλεκόμενους, τους νέους, τους επιστήμονες, αλλά και τις επιχειρήσεις. Οι συμφωνίες προβλέπουν κοινές δράσεις σε εφαρμοσμένη έρευνα, καινοτομία και νέα επιχειρηματικότητα, διασύνδεση ερευνητών και βιομηχανίας, πρακτική άσκηση φοιτητών σε επιχειρήσεις, αλλά και συνεργασία για βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για την απρόσκοπτη συνεργασία και οργανική συνύπαρξη γνώσης και παραγωγής.  Είναι μια ιδιαίτερα θετική εξέλιξη που θα αναβαθμίσει την εκπαίδευση, θα ενισχύσει τις καινοτομικές και επιχειρηματικές ικανότητες των φοιτητών, θα βελτιώσει την παραγωγική αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων, και θα έχει θετικό αντίκτυπο ακόμα και στις επενδύσεις. 

Στο αβέβαιο και εξαιρετικά ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον η ικανότητά του εκπαιδευτικού συστήματος να παρέχει εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες, που θα ενισχύσουν το παραγωγικό οικοσύστημα, αλλά και αντίστροφα, δηλαδή η ικανότητα των επιχειρήσεων να απορροφήσουν και να πολλαπλασιάσουν αυτή τη γνώση, είναι πλέον ζήτημα όχι μόνο προοπτικής, αλλά επιβίωσης. Πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και  επιχειρήσεις βρίσκονται στο επίκεντρο μιας προσπάθειας που ξεκινάει και η οποία, εκτός από διάρκεια, πρέπει να έχει και ταχύτητα. Γιατί και οι άλλες χώρες κινούνται ταχύτατα. 

Από το βαθμό που θα επιτευχθεί η διασύνδεση και θα παραμεριστούν χρόνιες αγκυλώσεις εκατέρωθεν θα κριθούν πολλά. Για τους νέους, κρίνεται η δυνατότητά τους να χαράξουν μια επαγγελματική πορεία σε ένα κόσμο όπου το 85% των δουλειών του 2030 δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί. Για τους σημερινούς εργαζόμενους, το 40% των επαγγελμάτων θα μετασχηματιστεί σημαντικά. Για τις επιχειρήσεις κρίνεται η ικανότητά τους να προχωρήσουν στην ψηφιοποίηση, να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους, και να βγουν σε νέες αγορές. Για τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, κρίνεται η ικανότητά τους να συμβάλουν στη μεταφορά τεχνολογίας, στην επιχειρηματικότητα, σε λύσεις για τη βιομηχανία, αλλά και η δημιουργία επαγγελματικής προοπτικής για τους φοιτητές τους. Είναι όλα μεγάλα βήματα προς τη βιωσιμότητα και την ευημερία.