Υπουργείο Υποδομών/Μεταφορών: «Βάζει μπρος» τον Ενιαίο Μητροπολιτικό Συγκοινωνιακό Φορέα Αττικής

Λύσεις, ή έστω… «ανάσες» διαχείρισης προς όφελος των πολιτών, στο κυκλοφοριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το λεκανοπέδιο της Αττικής, το οποίο μάλιστα παρουσιάζει αυξημένη ένταση τα τελευταία χρόνια, επιχειρεί να δώσει το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Εκτός από την προώθηση έργων και διαγωνισμών (οδικά, Μετρό, Προαστιακός κ.α.) που θα συμβάλλουν, όπως ευελπιστεί το υπουργείο, στην αποσυμφόρηση των οδικών αξόνων της πρωτεύουσας και ευρύτερα της Αττικής, προωθούνται και άλλες θεσμικές ή μη δράσεις. Ανάμεσα σε αυτές είναι και η δημιουργία «Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα Αττικής». Μάλιστα, στο υπουργείο προχώρησαν και σε σχετικές αρχικές ενέργειες, όπως η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την ανάθεση της σύμβασης παροχής υπηρεσιών συμβούλου Τεχνικής Υποστήριξης για την ωρίμανση της δράσης δημιουργίας «Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα Αττικής», ο οποίος θα έχει συντονιστικό ρόλο που θα καλύπτει γεωγραφικά την Περιφέρεια Αττικής και θα εμπλέκει το σύνολο των συναρμόδιων φορέων με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος.

Η ανάγκη για τεχνική υποστήριξη

Σύμφωνα με το σκεπτικό του υπουργείου, η αυξανόμενη ένταση του κυκλοφοριακού προβλήματος στο λεκανοπέδιο της Αττικής και οι χρόνιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς σε συνδυασμό με την αδυναμία αποτελεσματικής κεντρικής διαχείρισης του προβλήματος λόγω του κατακερματισμού των σχετικών αρμοδιοτήτων σε μεγάλο αριθμό φορέων καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία ενός Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα με συντονιστικό ρόλο που θα καλύπτει γεωγραφικά την Περιφέρεια Αττικής και θα εμπλέκει το σύνολο των συναρμόδιων φορέων, με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος. 

Η ένταξη της δράσης δημιουργίας ενός Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα για την Περιφέρεια Αττικής σε Πρόγραμμα της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ωρίμανση της εν λόγω δράσης από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Οι εξιδεικευμένες απαιτήσεις για την ωρίμανση της εν λόγω δράσης καθιστούν απαραίτητη την παροχή επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Το κυκλοφοριακό πρόβλημα και ο νέος Φορέας

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, το κυκλοφοριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αθήνα, και ευρύτερη η Αττική, παρουσιάζει αυξημένη ένταση τα τελευταία έτη. Η αυξημένη κινητικότητα των πολιτών που παρατηρείται σε συνδυασμό με τις χρόνιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς έχει ως αποτέλεσμα πλήθος σημαντικών προβλημάτων όπως η συμφόρηση, η αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, καθώς και η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και ρύπανσης. Στα παραπάνω συνέβαλε και η περίοδος της πανδημίας COVID-19 κατά την οποία παρατηρήθηκε αυξημένη χρήση των ιδιόκτητων οχημάτων.

Στην προαναφερθείσα κατάσταση, προστίθεται η αδυναμία αποτελεσματικής κεντρικής διαχείρισης του προβλήματος λόγω του κατακερματισμού των σχετικών αρμοδιοτήτων σε μεγάλο αριθμό φορέων (Υπ. Υποδομών & Μεταφορών, Περιφέρεια Αττικής, Δήμοι, Τροχαία κτλ.). Η εμπειρία από την υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 καταδεικνύει ότι η εξασφάλιση ώριμων έργων κατά την έναρξη μιας προγραμματικής περιόδου αποτελεί σημαντικό παράγοντα τόσο για την έγκαιρη ενεργοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, όσο και για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών. Δεδομένου ότι το έτος 2021 σηματοδότησε και την τυπική έναρξη των Ε.Π. της νέας προγραμματικής περιόδου (ΠΠ) 2021-2027, κρίνεται επιβεβλημένη η έγκαιρη κινητοποίηση με σκοπό την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων για την υλοποίηση δράσεων βελτίωσης/εκσυγχρονισμού της διαχείρισης του συστήματος δημόσιων συγκοινωνιών στην Αττική.

«Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα να προωθηθεί η δημιουργία / ανάπτυξη ενός Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα με συντονιστικό ρόλο που θα καλύπτει γεωγραφικά την Περιφέρεια Αττικής και θα εμπλέκει το σύνολο των συναρμόδιων φορέων με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Η υπό ανάθεση σύμβαση θα υποστηρίξει τη Γενική Γραμματεία Μεταφορών στην ωρίμανση της δράσης δημιουργίας Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα για την Περιφέρεια Αττικής, δράση η οποία δύναται να ενταχθεί σε Πρόγραμμα της ΠΠ 2021-2027. Στο στάδιο αυτό θα αναλυθεί η υφιστάμενη κατάσταση, θα διερευνηθούν οι βέλτιστες πρακτικές και θα επιλεγεί το λειτουργικό μοντέλο του Φορέα», σημειώνεται σχετικά.

Το αντικείμενο του Συμβούλου και οι 2 φάσεις

Το αντικείμενο της υπό ανάθεσης σύμβασης συνίσταται στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και στην επιλογή του Λειτουργικού Μοντέλου του νέου Ενιαίου Μητροπολιτικού Συγκοινωνιακού Φορέα Αττικής, ο οποίος θα συντονίζει όλες τις σχετικές ενέργειες για την αποτελεσματική / βέλτιστη διαχείριση των συγκοινωνιακών προβλημάτων εντός της Αττικής.

Το εν λόγω μοντέλο θα περιλαμβάνει τα εξής: · Περιγραφή αρμοδιοτήτων και ρόλος του Φορέα (συμβουλευτικός ή εκτελεστικός)/διακυβέρνηση · Οργανωτικό μοντέλο και περιγραφή ρόλων.

Φάση 1: Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης και διερεύνηση καλών πρακτικών

• Συλλογή στοιχείων τα οποία αφορούν ενδεικτικά: · στο νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, · στις αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων, · σε στατιστικά στοιχεία για τα κυκλοφοριακά δεδομένα, · στις υφιστάμενες διαδικασίες των συναρμόδιων φορέων και · σε σχετικές διαθέσιμες μελέτες.
• Συνεντεύξεις/workshops με στελέχη του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών, καθώς και των συναρμόδιων φορέων (ΟΑΣΑ, Περιφέρεια Αττικής, Τροχαία, Αττική Οδός, Δήμοι, κτλ.).
•  Διερεύνηση βέλτιστων πρακτικών (λειτουργία Μητροπολιτικών Φορέων σε άλλες χώρες).
•  Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και αναγνώριση ευκαιριών και προβλημάτων.

Φάση 2: Επιλογή του Λειτουργικού Μοντέλου του νέου Φορέα

•  Κατάρτιση σεναρίων (2-3) λειτουργικού μοντέλου του Μητροπολιτικού Φορέα, βάσει καλών πρακτικών.
•  Πολυκριτηριακή αξιολόγηση των σεναρίων, βάσει της στρατηγικής στόχευσης, των αναμενόμενων αποτελεσμάτων (όφελος), της αναγκαίας επένδυσης, του χρόνου υλοποίησης, του κόστους λειτουργίας, κτλ.
•  Οριστικοποίηση λειτουργικού μοντέλου (αρμοδιότητες, προσδιορισμός συστήματος διακυβέρνησης και ρόλος συναρμόδιων φορέων, ανάγκες σε επενδύσεις, κ.ά.).
• Οργανωτικό μοντέλο του Μητροπολιτικού Φορέα (ανάγκες στελέχωσης, ρόλοι).
•  Καθορισμός επόμενων ενεργειών / δράσεων - Εξέταση επιλεξιμότητας των δράσεων στο ΕΣΠΑ 2021-2027.

Η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των εξήντα χιλιάδων ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%. Η διάρκεια της σύμβασης ορίζεται σε δυο (2) μήνες από την ημερομηνία υπογραφής της. Η σύμβαση θα ανατεθεί με το κριτήριο της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, βάσει τιμής. Η καταληκτική ημερομηνία παραλαβής των προσφορών (από 3 συγκεκριμένους προεπιλεγμένους φορείς) είναι η 11η/07/2022.

Ευρύτερο πρόβλημα

Γενικότερα στο υπουργείο έχουν προωθήσει ή προωθούν και άλλες κινήσεις (θεσμικές ή μη), όπως ο «πράσινος δακτύλιος», η ενίσχυση του στόλου των λεωφορείων ενώ έρχονται και νέα οχήματα με νέα αντιρρυπαντική τεχνολογία, έχει γίνει ενίσχυση και των μέσων σταθερής τροχιάς (νέοι σταθμοί Μετρό, 39 συρμοί από 32 το 2019, διαγωνισμός για την αναβάθμιση 70 οχημάτων της Γραμμής 1, προσπάθεια αναβάθμισης του Τραμ κ.α.) και βέβαια τα νέα μεγάλα έργα. Σχετικά πρόσφατα πάντως, όπως και τότε είχε αναδείξει το insider.gr, ο κ. Καραμανλής είχε κάνει λόγο και στα αίτια του κυκλοφοριακού που πάντως παρατηρείται σε όλες τις μεγαλουπόλεις του κόσμου. Αναφέρθηκε στην παντελή απουσία κατά τα προηγούμενα χρόνια, κεντρικού σχεδιασμού που να βασίζεται στις σύγχρονες ανάγκες της πρωτεύουσας, ενώ υπογράμμισε την απόλυτη πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων για όλα τα κρίσιμα ζητήματα που επηρεάζουν το κυκλοφοριακό.

Είχε σημειώσει (ως παθογένειες και προβλήματα) ενδεικτικά ότι:

• Το Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας, ανήκει στην αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής.
• Οι Κεντρικές Οδικές Αρτηρίες, όπως για παράδειγμα ο Κηφισός, ανήκει επίσης στην Περιφέρεια Αττικής. Τα τοπικά οδικά δίκτυα, ανήκουν στην αρμοδιότητα των Δήμων.
• Το πολεοδομικό και χωροταξικό ζήτημα της Αθήνας, ένα τεράστιο ζήτημα, ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Η διαχείριση και ο προγραμματισμός των φαναριών, στην Περιφέρεια.
• Ο έλεγχος της παράνομης στάθμευσης, στους Δήμους και στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
• Οι κανόνες για την φορτοεκφόρτωση και την τροφοδοσία των καταστημάτων, λίγο γκρίζα ζώνη, ανήκουν στην Περιφέρεια και τους Δήμους.
• Ο έλεγχος για την παράνομη κυκλοφορία οχημάτων στους λεωφορειόδρομος, στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
• Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγάλων έργων, στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.