Οικονομία, τα τρία κακά … της μοίρας μας

Η είσοδος στον δεύτερο χρόνο της πανδημίας με το τρίτο κύμα να κρατάει την Ευρώπη παγιδευμένη στα lockdown, αρχίζει να διαψεύδει τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο τις προσδοκίες, που είχαν δημιουργηθεί με την εμφάνιση των εμβολίων.

Τουρισμός και Ταμείο Ανάκαμψης, οι δύο βασικές πηγές χρηματοδότησης της οικονομικής επανεκκίνησης, ειδικά για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και την Ελλάδα, παραμένουν σε κατάσταση «pause» με άγνωστη προς το παρόν ημερομηνία επανενεργοποίησης.

Και στα δύο αυτά μέτωπα, η ευρωπαϊκές «αστοχίες», τόσο της Κομισιόν με την αποτυχημένη οργάνωση της τροφοδοσίας εμβολίων, όσο και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με το Ταμείο Ανάκαμψης, έχουν οδηγήσει στην εξάντληση των αντοχών των εθνικών οικονομιών, με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου να είναι και πάλι στην χειρότερη θέση.

Στα δύο αυτά μέτωπα έχει προστεθεί η αναδυόμενη δυναμική χρεοκοπιών σε μεγάλους κλάδους της οικονομίας, εκεί όπου οι αντοχές έχουν ήδη εξαντληθεί και στους οποίους η δημοσιονομική πολιτική στήριξη αρχίζει ήδη να γίνεται …επιλεκτική, ανοίγοντας μία φάση, που ήδη αποκαλείται από τους αναλυτές κατ΄ ευφημισμό «δημιουργική καταστροφή».

Με τον όρο αυτό περιγράφεται η «καταστροφή» περιοχών της οικονομικής δραστηριότητας που δεν είναι ανταγωνιστικές και η αντικατάστασή τους με νέες δραστηριότητας, που σύμφωνα με την στρατηγική του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και του σχεδίου Πισαρίδη είναι οι νέες τεχνολογίες, η πράσινη ανάπτυξη, κ.λ.π.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ η ασφυκτική πίεση και η εξάντληση αντοχών το 2020 εμφανιζόταν να πλήττει κυρίως τον χώρο των υπηρεσιών, με την είσοδο στον δεύτερο χρόνο της πανδημίας, η ασφυκτική πίεση εμφανίζεται να ξεδιπλώνεται κυρίως στον χώρο της μεταποίησης και της παραγωγικής διαδικασίας. Αυτό είναι ένα ισχυρό «alert» που θα πρέπει να «ξυπνήσει» τους διαχειριστές της αντιμετώπισης της πανδημίας, καθώς μία εκτεταμένη κατάσταση χρεοστασίων στην μεταποίηση, θα μπορούσε να μετατρέψει την περιβόητη «δημιουργική καταστροφή» σε «καταστροφική … καταστροφή», για μία οικονομία η οποία διατηρεί έτσι κι αλλιώς ελλείμματα για δεκαετίες στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της.

Η διέξοδος

Το «θετικό» στοιχείο, σε μία εικόνα η οποία με ρεαλιστικούς όρους, βλέπει τον Τουρισμό να ανακάμπτει φέτος ελάχιστα πάνω από το επίπεδο του 2020 και το Ταμείο Ανάκαμψης να αρχίζει την εκταμίευση πόρων όχι νωρίτερα από τα τέλη του 2021 και κυρίως αρχές του 2022 στο θετικό σενάριο, είναι ότι η ΕΚΤ παραμένει παγιδευμένη στα ίδια ακριβώς προβλήματα.

Γεγονός που την υποχρεώνει να κρατήσει ζωντανό με φουλ μηχανές το PEPP ανεξάρτητα από το τι συζητάνε κάποιοι κεντρικοί τραπεζίτες σε χώρες της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης.

Χαρακτηριστικά ήταν τα όσα δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην El Pais το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Φάμπιο Πανέττα, εκφράζοντας και την θέση της Κριστίν Λαγκάρντ.

Υποστήριξε ότι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει η ΕΚΤ να κάνει περισσότερα από όσα χρειάζεται είναι πολύ μικρότερος, από το να κάνει λιγότερα από όσα χρειάζεται…

«Μεταφράζοντας» ο ίδιος τον εαυτό του ξεκαθάρισε ότι η ΕΚΤ σ’ αυτό το περιβάλλον, ίσως υποχρεωθεί όχι μόνο να εξαντλήσει το πακέτο του PEPP, αλλά και να κάνει περισσότερα αν χρειασθεί, από όσα αυτό προβλέπει.

Στην «γλώσσα» των τραπεζιτών της ΕΚΤ αυτό σημαίνει ότι το «παράθυρο» νομισματικής πολιτικής, μέσα απο το οποίο στηρίζονται εδώ και ένα χρόνο οι οικονομίες της Ε.Ε. και κυρίως οι οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου που βρίσκονταν ήδη πριν από την πανδημία παγιδευμένες σε υψηλό χρέος, θα παραμείνει ανοικτό για όσο ακόμα χρειασθεί.

Αυτό επίσης σημαίνει ότι τα ελληνικά ομόλογα θα συνεχίσουν να αποτελούν μία διέξοδο για τα προβλήματα της εγχώριας οικονομίας και στον δεύτερο χρόνο της πανδημίας, όσο ο Τουρισμός και το Ταμείο Ανάκαμψης θα παραμένουν «προσδοκίες» και όχι υπαρκτά οχήματα χρηματοδότησης της οικονομίας…

Αυτό βέβαια δεν απαντά στα ερωτήματα που τίθενται από το τρίτο μέτωπο, αυτό του επερχόμενου νέου κύματος χρεοστασίων και μάλιστα αυτή την φορά στην μεταποίηση, μετά την έναρξη απόσυρσης των δημοσιονομικών μέτρων στήριξης.

Εκεί η ΕΚΤ και οι ευκολίες δανεισμού, δεν είναι περιοχές από τις οποίες μπορεί κανείς να περιμένει κάτι. Ισα – ίσα το αντίθετο, αν κρίνουμε από τις τελευταίες συστάσεις του κ. Ενρία επικεφαλής του SSM, ο οποίος έχει ήδη δώσει «εντολή» στις τράπεζες να βγάλουν την πρίζα από τις μη βιώσιμες εταιρείες.

Αυτό για μία οικονομία, όπως η ελληνική, η οποία εξακολουθεί παρά τον Ηρακλή Ι και ΙΙ, να παραμένει παγιδευμένη σε διψήφιο ποσοστό NPLs, παλιών αλλά και νέων, μοιάζει «φαύλος κύκλος» για τον οποίο διέξοδος δεν φαίνεται στον ορίζοντα…