Ροή
Η ανάγκη μεταφοράς του φυσικού αερίου μέσω αγωγών και οι απαιτήσεις για ασφάλεια ανεφοδιασμού αναγκάζει τις κυβερνήσεις πολλών κρατών να συνάψουν συμφωνίες ακόμη και με «ορκισμένους» εχθρούς τους. Και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να μην ανήκει σε αυτή την περίπτωση, καθώς η τριμερής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ δεν είχε ποτέ καμία τέτοιου είδους σκιά, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για άλλους συνασπισμούς οι οποίοι δημιουργούνται στη Μέση Ανατολή και βλέπουν προς πάσα κατεύθυνση. Στα σχέδιά τους βρίσκεται φυσικά και η πρόσβαση στη Μεσόγειο. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό.
Πριν από λίγες ημέρες, η Τουρκία, το Ιράν και το Κατάρ έδωσαν «σάρκα και οστά» σε ένα bloc για το οποίο οι διαβουλεύσεις είχαν ξεκινήσει από το 2017 με τον αποκλεισμό του Κατάρ από τη Σαουδική Αραβία.
Πρόκειται για την «Συμφωνία της Μέσης Ανατολής» (Middle Eastern Entente), η οποία δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Ντόχας, της Τεχεράνης και της Άγκυρας με σκοπό να προωθηθούν κοινά σχέδια στον κλάδο της παραγωγής ενέργειας και των μεταφορών σε ένα «μεταπολεμικό» σκηνικό. Φυσικά, η συμμαχία αυτή ήταν η απάντηση στους εμπνευστές μιας άλλης συμμαχίας, εκείνης των ΗΠΑ-Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας.
Η «Συμφωνία της Μέσης Ανατολής» προωθεί πρωτίστως τα κοινά οικονομικά συμφέροντα αλλά σύμφωνα με τους διεθνείς αναλυτές θα έπρεπε να εστιάσει κυρίως στην προώθηση της ασφάλειας (κάτι που κάνουν καθώς ούτως ή άλλως εδώ και πέντε χρόνια κάποιες από τις συμμετέχουσες χώρες σε συνεργασία με τη Ρωσία ). Φυσικά η Ρωσία και η Κίνα δεν μένουν εκτός παιχνιδιού. Αν και είναι προφανές ότι και οι δύο μεγάλες δυνάμεις θα έχουν oφέλη και από το επενδυτικά σχέδια που προωθεί το νέο αυτό bloc (εδικά όσον αφορά στο επενδυτικό εγχείρημα της Κίνας «One Belt - One Road» προς το παρόν δείχνουν να έχουν τα δικά τους διλήμματα για το πόσο σθεναρά θα στηρίξουν μια τέτοια συμμαχία (ας μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία πουλά όπλα στην Τουρκία και σε άλλες χώρες).
Μια πρώτη προτεραιότητα της συμμαχίας είναι να κατασκευαστούν οι νέοι αγωγοί φυσικού αερίου που περνούν από το Κατάρ στη Μεσόγειο μέσω του Ιράν-Ιράκ-Συρίας και επίσης να συνδεθούν με τους αγωγούς στην Τουρκία. Οι αγωγοί θα ακολουθούνται από γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας και ολοκληρωμένη υποδομή μεταφορών σε περιφερειακή βάση.
Η μακροπρόθεσμη στρατηγική υποδομή που οραματίστηκε η συγκεκριμένη συμφωνία αντανακλά τις μεγάλες στρατηγικές φιλοδοξίες του Ιράν και της Τουρκίας. Αυτό διαφαίνεται και από τα σχέδιά τους στον κλάδο των μεταφορών όπου οι προβλεπόμενες αρτηρίες θα συνδέουν το Ιράν με τις ακτές της Μεσογείου ενώ θα διέρχονται και από τη δυτική Τουρκία έως την Ερυθρά Θάλασσα και το Hijaz.
Όλα αυτά βέβαια υπό το άγρυπνο βλέμμα των ΗΠΑ οι οποίες δεν θέλουν να δουν την Κίνα και τη Ρωσία να αποκτούν μεγαλύτερη επιρροή στην ευρύτερη περιοχή.
Συμμαχίες και από την πλευρά της Ελλάδας
Φυσικά, όταν κάπου στα βάθη της Ανατολής κάποιες χώρες κάνουν συμμαχίες οι οποίες τάσσονται κατά του Ισραήλ και των ΗΠΑ, δηλαδή δύο κρατών τα οποία στηρίζουν τον αγωγό Εast Med και τα σχέδια ενεργειακής απεξάρτησης από την Ρωσία, είναι αδύνατον να μην επηρεάζουν έστω και έμμεσα την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι την επηρεάζει απαραίτητα με τρόπο αρνητικό. Είναι λογικό οι χώρες από τις οποίες διέρχονται αγωγοί και οι οποίες εμπλέκονται σε μεγάλα ενεργειακά έργα να συνασπίζονται για να προωθείται η ορθότερη εκμετάλλευση του έργου και να ολοκληρώνονται εγκαίρως τα έργα κατασκευής καθώς και η μεταφορά με τον πιο επικερδή για όλους τρόπο. Όπως αναφέρουν άλλωστε ενεργειακοί αναλυτές, η ενεργειακή ασφάλεια σε όλο τον κόσμο θα έφθανε στα ιδανικά επίπεδα όταν θα είχαμε έναν ικανό (μεγάλο) αριθμό αγωγών με πολλές διακλαδώσεις ώστε να αυξάνονται οι πηγές ανεφοδιασμού και οι οδεύσεις και να εξυπηρετούνται οι πιο απομονωμένες περιοχές.
Η Ελλάδα είναι μια τέτοια απομονωμένη περιοχή, η οποία αν και προφανώς δεν επηρεάζεται άμεσα από τις συμμαχίες στη Μέση Ανατολή, συμμετέχει ενεργά στη γεωπολιτική σκακιέρα με την πρόσφατη συμφωνία που σύναψε με την Κύπρο και το Ισραήλ με αφορμή τον αγωγό East Med. O Δρ. Κωνσταντίνος Τσανακτσίδης, καθηγητής στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας (όπου πρόσφατα διοργανώθηκε και διεθνές συνέδριο με θέμα «Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ: Έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων» μιλώντας στο insider.gr για το αντίστοιχο εγχείρημα της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Κύπρο σημειώνει ότι:
«Με βάση την παραδοχή ότι η ύπαρξη κοιτάσματος υδρογονανθράκων πρέπει να είναι και εκμεταλλεύσιμη, η μεταφορά τους μπορεί να γίνει με τη χρήση αγωγών , πλοίων ή και συνδυαστικά. Στην περίπτωση που επιλεγούν αγωγοί προφανώς θα περάσουν από μια ομάδα κρατών που θα αποτελέσουν και έναν άξονα μεταφοράς. Αυτό είναι το λογικό και το αναμενόμενο.
Η επιλογή ενός τέτοιου άξονα θα βασιστεί στη δυνατότητα η μεταφορά των υδρογονανθράκων να γίνει με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ασφάλεια. Επομένως, χώρες που χαρακτηρίζονται από πολιτική και οικονομική σταθερότητα μπορούν ευκολότερα να επιλεγούν σε τέτοιους άξονες μεταφοράς.
Έτσι, ο άξονας Ισραήλ- Κύπρος- Ελλάδα - Αίγυπτος αυτή την στιγμή είναι ο σταθερότερος στην περιοχή και επομένως θα έχει σημαντικό ρόλο στην μεταφορά. Βέβαια, υπάρχουν και δυο άλλοι παράγοντες που θα καθορίσουν τους άξονες. Ο ένας είναι η επιθυμία των ευρωπαϊκών κρατών να διασφαλίσουν προμήθεια φυσικού αερίου και από χώρες εκτός της Ρωσίας, και ο δεύτερος, η επιθυμία της Κίνας να χρησιμοποιήσει και άλλους τρόπους προμήθειας φυσικού αερίου. Εδώ πρέπει να προστεθεί βέβαια και ο κυρίαρχος ρόλος των αμερικανικών εταιρειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και η σημασία του νομίσματος που θα επικρατήσει στην συναλλαγή».
