Τράπεζες: «Τείχος ανοσίας» στις κρίσεις με στόχο τη χρηματοδότηση της Οικονομίας

Διπλή δόση «εμβολίου» προκειμένου να χτίσουν τείχος ανοσίας στις μελλοντικές κρίσεις, εξασφαλίζουν οι ελληνικές τράπεζες με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε χθες στη Βουλή για την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο δύο ευρωπαϊκών κοινοτικών οδηγιών: της Οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις – Capital Requirements Directive V 2019/878 (5η Οδηγία)  και της Δεύτερης Οδηγίας για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση Πιστωτικών Ιδρυμάτων 2019/879.
Οι δύο οδηγίες προσαρμόζουν την ελληνική νομοθεσία στα νέα δεδομένα και αποσκοπούν σε «ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα, ικανό να υπηρετεί τον ρόλο του ως βασική υποδομή της σύγχρονης κοινωνίας, με τη χρηματοδότηση και στήριξη της πραγματικής οικονομίας», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, μιλώντας στην Βουλή, ο αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, Υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Ζαββός.

Η περαιτέρω κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών σε προληπτικό επίπεδο αποτελεί πανευρωπαϊκή προτεραιότητα, καθώς η πανδημική κρίση κατέδειξε ότι δεν υπάρχει… πάτος στα «τσουνάμι» που μπορούν να χτυπήσουν τις Οικονομίες, κλονίζοντας τα τραπεζικά συστήματα. Την ίδια στιγμή, το παγκόσμιο και «αχανές» επενδυτικό περιβάλλον επιλογών στο οποίο λειτουργούν οι τράπεζες, διευρύνει τους κινδύνους που αναλαμβάνουν. Και στις δύο περιπτώσεις, τα «τραπεζικά ατυχήματα» μπορούν να αφήσουν χωρίς τροχούς, ακόμη και χωρίς την ίδια τη μηχανή, το «όχημα» της Οικονομίας.

Για τις ελληνικές τράπεζες, οι δύο νέες τραπεζικές οδηγίες έρχονται σε μια κομβική στιγμή για τον ρόλο που καλούνται να παίξουν στη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας στη νέα, μετά – Covid εποχή. 

Τι προβλέπουν οι οδηγίες αυτές;

Α) Καταρχάς, η οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις Capital Requirements Directive V 2019/878 – η αποκαλούμενη 5η Οδηγία -, ορίζει τη διαδικασία με την οποία τα εποπτικά κεφάλαια, που οφείλει να διαθέτει κάθε τράπεζα, πρέπει να είναι επαρκή για να αντιμετωπίζει κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τις δικές της επενδυτικές επιλογές. Η τράπεζα οφείλει να έχει αυτά τα κεφάλαια ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται κυρίως σε περιόδους σημαντικών συστημικών κρίσεων. 

H CRD V περιλαμβάνει:

Κανόνες για χρηματοδοτικές εταιρείες συμμετοχών και μικτές χρηματοοικονομικές εταιρείες συμμετοχών, οι οποίες εντάσσονται πλέον στην ενοποιημένη εποπτεία και ως εκ τούτου, υποχρεούνται να υποβάλουν, μέχρι τον Ιούνιο του 2021,  αίτηση στην Τράπεζα της Ελλάδος για να εξεταστεί εάν θα πρέπει να υποβληθούν σε απευθείας απαιτήσεις που επιβάλλονται σε ενοποιημένη βάση.

Ρυθμίσεις εταιρικής διακυβέρνησης βάσει των οποίων οι εποπτικές αρχές μπορούν να απομακρύνουν μέλη του ΔΣ που δεν έχουν επαρκείς γνώσεις, εμπειρία και καλή φήμη για την άσκηση των καθηκόντων τους, ιδίως όταν υπάρχουν βάσιμες υποψίες για κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

Κανόνες για τις ενδιάμεσες μητρικές εταιρίες εγκατεστημένες στην ΕΕ. Οι όμιλοι τρίτων χωρών θα είναι υποχρεωμένοι να συστήσουν ενδιάμεση μητρική εταιρεία εγκατεστημένη στην ΕΕ. Η ενδιάμεση μητρική εταιρεία θα μπορεί να αδειοδοτηθεί ως πιστωτικό ίδρυμα, χρηματοδοτική εταιρία συμμετοχών ή μικτή χρηματοοικονομική εταιρία συμμετοχών.

Σκοπός είναι η καλύτερη παρακολούθηση των δραστηριοτήτων κάθε ομίλου στην ΕΕ από την αρχή ενοποιημένης εποπτείας, αλλά και η  διευκόλυνση της εφαρμογής του προτύπου TLAC για τη συνολική ικανότητα απορρόφησης ζημιών.

Κανόνες για την πολιτική αποδοχών. 

Κανόνες για την προληπτική εποπτεία, σχετικούς με τον Πυλώνα ΙΙ. Γίνεται πλέον ρητά ο διαχωρισμός εργαλείων για σκοπούς macro και micro προληπτικής εποπτείας: 

Η Εποπτική Διαδικασία Εξέτασης και Αξιολόγησης (SREP) και ο Πυλώνας ΙΙ θα αφιερωθούν αποκλειστικά σε μικροπροληπτική εποπτεία και δεν θα εφαρμόζονται για τη συστημική σταθερότητα.

Υπάρχει νέα πρόβλεψη για τις συνθήκες υπό τις οποίες εφαρμόζονται επιπρόσθετες του Πυλώνα ΙΙ κεφαλαιακές απαιτήσεις και εισάγεται η λεγόμενη Οδηγία του Πυλώνα ΙΙ, (περιορισμοί κεφαλαίων πέραν των απαιτήσεων της Εποπτικής Διαδικασίας Εξέτασης και Αξιολόγησης σε συγκεκριμένα ιδρύματα για τα οποία διαφαίνεται μελλοντικός κίνδυνος). 

Κανόνες αναφορών στις εποπτικές αρχές, οι οποίοι εισάγουν  υποχρέωση των υποκαταστημάτων πιστωτικών ιδρυμάτων τρίτων χωρών για αυξημένη υποβολή στοιχείων σχετικά με την δραστηριότητά τους.

Υποχρεώσεις συνεργασίας για σκοπούς καταπολέμησης ξεπλύματος χρήματος/ χρηματοδότησης τρομοκρατίας. Ενισχύεται η δέσμευση των αρμοδίων αρχών να συνεργάζονται και να συνεκτιμούν τον συγκεκριμένο κίνδυνο. 

Κανόνες για τα εργαλεία μακροπροληπτικής εποπτείας (Μacro – Prudential Took Kit) που ρυθμίζουν τα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας που οφείλουν να έχουν οι τράπεζες.

Β) Όσον αφορά τη Δεύτερη Οδηγία για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση Πιστωτικών Ιδρυμάτων 2019/879, αυτή συμπληρώνει και αναθεωρεί την Οδηγία BRRD για την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και τον Κανονισμό για τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SRMR).

Με την υιοθέτηση της 2ης Οδηγίας, επαυξάνεται η ανάγκη των τραπεζών να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους για την απευκταία περίπτωση που υπάρξει κρίση ή ανάγκη απορρόφησης ζημιών και ανακεφαλαιοποίησης, έτσι ώστε να μην υπάρξει λόγος  προσφυγής σε κεφάλαια του Δημοσίου. 

Βασικός στόχος είναι η αναθεώρηση της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (MREL, minimum requirement for own funds and eligible liabilities) και οι απαραίτητες προσαρμογές στο πλαίσιο για την ευθυγράμμισή του με το πρότυπο για τη συνολική ικανότητα απορρόφησης ζημιών (TLAC standard).

Όπως έχει γράψει το insider.gr, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων MREL, οι ελληνικές τράπεζες θα δημιουργούν «λίπασμα» κεφαλαίων για τους ισολογισμούς τους σε ετήσια βάση και καθ΄ όλη τη διάρκεια της προσεχούς πενταετίας, με αποτέλεσμα, χωρίς την έκδοση νέων μετοχών, τα κεφάλαια των τραπεζών να ενισχυθούν κατά 16 δισ. ευρώ μέχρι το 2025. Το «χτίσιμο» της νέας κεφαλαιακής σύνθεσης των ελληνικών τραπεζών κατά τα πρότυπα των υπολοίπων ευρωπαϊκών θα γίνει με εκδόσεις ομολόγων Tier II, AT1 και senior preferred. Η άντληση των κεφαλαίων αυτών από τις αγορές που έχει ήδη ξεκινήσει, θα διευκολύνεται όσο οι τράπεζες θα μειώνουν τα κόκκινα δάνειά τους.