Ροή
Η οικονομική ύφεση στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία επηρέασε σοβαρά την ικανότητα των ελληνικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, οδηγώντας σε μία οξεία αύξηση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ), από 15 δισ. ευρώ το 2008, σε 106 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2016.
Λόγω της πιο αργής από τον στόχο μείωσης των ΜΕΔ που είχε προβλεφθεί, αλλά και της λήψης αρκετών μέτρων και της διενέργειας μεταρρυθμίσεων, έχει δοθεί παράταση έως το 2021, με στόχο μείωσης για ποσό μεγαλύτερο των 50 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα διαθέτει ακόμη τον μεγαλύτερο δείκτη Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) στην ΕΕ, που εξακολουθεί να υπερβαίνει το 36%, με περίπου 64,58 δισ. ευρώ στο τέλος του Ιουνίου 2020, έναντι 107 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2019.
Για τη διαχείριση του θέματος, οι ελληνικές αρχές εισήγαγαν τον Δεκέμβριο του 2019 το Σύστημα Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων που φέρει την ονομασία «Σχέδιο “ΗΡΑΚΛΗΣ”» με σκοπό να συμβάλλει περαιτέρω στη μείωση των ΜΕΔ και στην αύξηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας (Ν. 4649/2020). Για την εφαρμογή του, αυτόνομα ιδιωτικά οχήματα τιτλοποίησης αγοράζουν ΜΕΔ από τις ελληνικές τράπεζες και διαθέτουν αντίστοιχους επενδυτικούς τίτλους σε επενδυτές. Η Ελληνική Δημοκρατία παρέχει εγγύηση για τους λιγότερο επικίνδυνους τίτλους υψηλής προτεραιότητας εξόφλησης κάθε οχήματος τιτλοποίησης. Σε αντάλλαγμα, η Ελληνική Δημοκρατία λαμβάνει ένα τέλος εγγύησης με όρους αγοράς. Η χρονική διάρκεια κατά την οποία μπορούν να χορηγηθούν οι εγγυήσεις ορίζεται σε 18 μήνες από την ημερομηνία της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Οκτώβριο του 2019. Η Ελληνική Δημοκρατία μπορεί να αποφασίσει σχετικά με την παράταση του Σχεδίου (σημειώνεται ότι ο Υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας και ο Υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για τον χρηματοπιστωτικό τομέα Γ. Ζαββός προανήγγειλαν τον «Ηρακλή ΙΙ»).
Με βάση αυτό το Σχέδιο, η Ελλάδα δεσμεύτηκε να διασφαλίσει ότι η εφαρμογή του Σχεδίου και οι διάφορες ιδιαιτερότητες στη διαμόρφωσή του, ιδίως οι απαιτήσεις χρηματοπιστωτικής αξιολόγησης και οι προϋποθέσεις παροχής εγγύησης, θα υπόκεινται σε τακτική παρακολούθηση από έναν Ανεξάρτητο Επόπτη. Η ΑΙΓΙΣ ΣΚ έχει διοριστεί ως Ανεξάρτητος Επόπτης του Σχεδίου “ΗΡΑΚΛΗΣ”, παρέχοντας τις σχετικές υπηρεσίες της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο Ανεξάρτητος Επόπτης ως θεσμός έχει εφαρμοσθεί με επιτυχία στην Ιταλία, αναλαμβάνοντας την παρακολούθηση της εφαρμογής του Σχεδίου και διασφαλίζοντας ότι καμία από τις εγγυήσεις δεν θα συνιστά κρατική ενίσχυση. Επιπλέον, παρακολουθεί την εκτέλεση των επιχειρηματικών σχεδίων των funds και των servicers που εμπλέκονται στο πρόγραμμα τιτλοποίησης κάθε τράπεζας, διασφαλίζοντας την παρακολούθηση της επίτευξης των συμφωνηθέντων στόχων και την αποτροπή της κατάπτωσης της εγγύησης σε βάρος του κράτους, κάτι το οποίο έχει αντίστοιχα ακολουθηθεί και στην περίπτωση της Ιταλίας από το Φεβρουάριο του 2016 στο πλαίσιο των τιτλοποιήσεων ΜΕΔ μέσω του Ιταλικού Μηχανισμού “GACS”.
Επομένως, το κύριο καθήκον του Ανεξάρτητου Επόπτη είναι να διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή της διαδικασίας παροχής εγγύησης και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των φορέων και της Αρχής που εμπλέκονται σε αυτήν, δηλαδή την μη παραβίαση των διατάξεων της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την Ελληνική Προστασία Περιουσιακών Στοιχείων, καθώς και του αντίστοιχου Ελληνικού Νόμου 4649/2020.
Αυτό το έργο αντιπροσωπεύει έναν ακόμη σημαντικό ρόλο για τη συμβουλευτική εταιρεία ΑΙΓΙΣ ΣΚ, συμβάλλοντας στις προσπάθειες της ελληνικής αγοράς να αντιμετωπίσει το ζήτημα των ΜΕΔ, καθώς η εταιρεία παρείχε τις υπηρεσίες της και για την εφαρμογή της «Στρατηγικής Διαχείρισης των ΜΕΔ» στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2016-2017. Σημειώνεται ότι το έργο αυτό ξεκίνησε από τους θεσμικούς δανειστές στο πλαίσιο του 3ου ελληνικού προγράμματος προσαρμογής. Επιπλέον, ο συνδυασμός υπηρεσιών Χρηματοοικονομικού Συμβούλου και Συμβούλου Μηχανικού αποτελεί τη διαφοροποίηση καθώς είναι σε θέση να προσφέρει ολοκληρωμένες και παραμετροποιημένες συμβουλευτικές και μελετητικές υπηρεσίες λειτουργώντας ως «one stop-shop» στην ανάπτυξη έργων αξίας άνω των 4,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, με γνώμονα τη μέγιστη δυνατή απόδοση για τα ενδιαφερόμενα μέρη συμπεριλαμβανομένων του Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα, καθώς και ξένων θεσμικών οργανισμών.
Βεβαίως, το δεύτερο κύμα της πανδημίας αναμένεται να επιβαρύνει εκ νέου την ποιότητα των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών με τη δημιουργία νέων ΜΕΔ σε βαθμό που δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Ο μέσος όρος των προβλέψεων φθάνει συνολικά στα 7-10 δισ. ευρώ. Επομένως, φαίνεται ότι είναι απαραίτητο να προγραμματισθούν και άλλες ενέργειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, τόσο σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Πρόγραμμα “ΗΡΑΚΛΗΣ 2”), όσο και σε ευρωπαϊκό (π.χ. “bad bank” από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα).
Ταυτόχρονα, όμως, η πρόκληση για την οικονομία θα είναι το μέγεθος του πλήγματος το οποίο θα αφήσει πίσω της η πανδημία και ο τρόπος της σταδιακής ή μη απόσυρσης των μέτρων τόνωσης της οικονομίας, όπως και η διαχείριση του ιδιωτικού, αλλά και του κρατικού χρέους, παρά την θετική προοπτική της εύρεσης του εμβολίου κατά του κορωνοϊού.
