Απολιγνιτοποίηση: «Κλειδί» της μετάβασης το εργατικό δυναμικό

Μπορεί οι εμβληματικές επενδύσεις να αποτελούν τον πυρήνα του τελικού σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, το οποίο συζητήθηκε την Τετάρτη στη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής και ετέθη σε διαβούλευση, ωστόσο «κλειδί» της επιτυχίας του εγχειρήματος αποτελεί η διατήρηση εν …ζωή του εργατικού δυναμικό των δύο ενεργειακών περιοχών της χώρας.

Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη μόνο οι 16 εμβληματικές επενδύσεις που έχουν έως σήμερα προκριθεί θα δημιουργήσουν στη Δ. Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη περί τις 8.000  θέσεις εργασίας και παράλληλα με άλλα projects που θα ακολουθήσουν, θα υπερκαλύψουν αυτές που θα χαθούν λόγω του σβησίματος των λιγνιτικών μονάδων.

Η αντιμετώπιση της ανεργίας αποτελεί μείζον ζήτημα. Και οι αριθμοί αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Περίπου το 10% των εργαζομένων της Δυτικής Μακεδονίας εργάζονται στον κλάδο της ενέργειας και εξόρυξης, που αντιπροσωπεύει 25%-30% των εργαζομένων στους άμεσα επηρεαζόμενους Δήμους Κοζάνης και Φλώρινας. Σύμφωνα με το master plan της απολιγνιτοποίησης, το ανθρώπινο δυναμικό μπορεί να υποστηρίξει τεχνικές εργασίες τα επόμενα χρόνια, αλλά χρήζει επανακατάρτισης.   

Σήμερα στη Δυτική Μακεδονία καταγράφονται από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας σε σχέση με άλλες περιφέρειες της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2017, το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο ~30% και στην  κρίσιμη ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών, το ποσοστό ανεργίας αυξάνεται περίπου στο 55%, κατατάσσοντας τη Δ. Μακεδονία τρίτη στη σχετική στατιστική. Μάλιστα, το 1/5 του ανθρωπίνου δυναμικού είναι άνεργοι για 12 με 23 μήνες, δηλαδή είναι μακροχρόνια άνεργοι.

Πάντως, η περιοχή διαθέτει έμπειρο προσωπικό με άμεσα αξιοποιήσιμες δυνατότητες στον πρωτογενή τομέα, τη μεταλλευτική δραστηριότητα και σε κλάδους που απαιτούν βαριές τεχνικές εργασίες(π.χ. τορναδόροι, συγκολλητές). Όμως, η συνολική εικόνα δείχνει ότι περίπου το  75% του εργατικού δυναμικού είναι χαμηλής εκπαιδευτικής κατάρτισης έχοντας πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες σπουδές και άρα απαιτείται επανακατάρτιση. Το 50% ανήκει στις πιο παραγωγικές ηλικίες (έως 44 ετών) και δυνητικά έχει μεγαλύτερες προοπτικές επανακατάρτισης. Αναφορικά με τους άμεσα επηρεαζόμενους εργαζομένους της ΔΕΗ, ~80% είναι τεχνικοί ή προσφέρουν γενικές υπηρεσίες, ενώ ~90% είναι χαμηλής εξειδίκευσης(δευτεροβάθμια ή υποχρεωτική εκπαίδευση).

Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι μεταξύ 2011-2019 άλλαξε η κατανομή του πληθυσμού προς γηραιότερες ηλικίες. Το ποσοστό ηλικίας  65+ έχει αυξηθεί κατά 2 μονάδες, την ώρα που η πιο παραγωγική ομάδα 25-44 ετών μειώθηκε 4 μονάδες, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στη μετανάστευση που ακολούθησε της οικονομικής κρίσης, η οποία άγγιξε το 7% στην Κοζάνη.Ως εκ τούτου, η περιοχή έχει απωλέσει μέρος του πιο παραγωγικού πληθυσμού της, άρα των μελλοντικών οικονομικών δυνατοτήτων. Η διατήρηση και προσέλκυση του πληθυσμού αυτού αποτελεί βασικό κριτήριο επιτυχίας της Μετάβασης.

Το εργατικό δυναμικό της Αρκαδίας

Αντιστοίχως, στην Αρκαδία ο κλάδος της ενέργειας και εξόρυξης αποτελεί το βασικό οικονομικό πυλώνα με συμμετοχή 37%. Το 1/4 του πληθυσμού έχει τριτοβάθμια εκπαίδευση με αυξανόμενη τάση, ενώ περίπου το 1/3 είναι μεταξύ 15-44 χρόνων. Η  συνολική ανεργία ανήλθε σε περίπου 12% το 2019, που είναι από τα  χαμηλότερα ποσοστά στη χώρα αλλά επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες και τους νέους 15-24 ετών. Ο κλάδος της εξόρυξης και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας απασχολεί περίπου το 3% του εργατικού δυναμικού της Αρκαδίας.

Ο πληθυσμός στην περιοχή έχει χαμηλή εξειδίκευση, αλλά με τάση βελτίωσης άρα και προοπτικές επανακατάρτισης. Περίπου το 77% του πληθυσμού δεν διαθέτει τριτοβάθμια εκπαίδευση και 1 στους 3 κατοίκους είναι σε σχετικά νεαρή (15-44 ετών) ηλικία άρα με προοπτική επανακατάρτισης.