Ροή
Η Κίνα, ο μεγαλύτερος δημόσιος δανειστής αναπτυσσόμενων χωρών, επιβάλλει πρωτόγνωρους όρους στα δανειζόμενα κράτη, κάτι που χαρίζει στο Πεκίνο υπερβολική δυνατότητα επιρροής πάνω στην οικονομική κι εξωτερική πολιτική τους, σύμφωνα με έρευνα από το γερμανικό ινστιτούτο Kiel για την παγκόσμια οικονομία (IfW).
Η έρευνα, όπως αναφέρει η DW, αναλύει 100 συμφωνίες δανεισμού μεταξύ της Κίνας και 24 χωρών, η πρώτη συστηματική ανάλυση των νομικών όρων του κινέζικου εξωτερικού δανεισμού. Έχοντας την υποστήριξη πολλών ερευνητικών ιδρυμάτων των ΗΠΑ, η έρευνα συγκρίνει τις συμφωνίες των κινέζικων κρατικών τραπεζών με 142 δημοσιοποιημένα συμβόλαια μεγάλων χωρών-πιστωτών.
Τα εν λόγω συμβόλαια «χρησιμοποιούν δημιουργικό σχεδιασμό για να διαχειριστούν το πιστωτικό ρίσκο και να υπερβούν τα νομικά εμπόδια», γράφουν οι συγγραφείς της έρευνας, συνεχίζοντας πως η Κίνα είναι ένας «ισχυρός και εμπορικά έξυπνος δανειστής για τον αναπτυσσόμενο κόσμο».
Ένα μεγάλο μέρος του δανεισμού λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “Belt and Road” του κινεζικού κράτους, ένα φιλόδοξο σχέδιο παγκόσμιων επενδύσεων σε υποδομές που συμπεριλαμβάνει πάνω από 60 χώρες.
Όρκος σιωπής
Σε αυτές τις συμφωνίες, τα κινεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εγκαθιδρύουν νέους δανειστικούς όρους ή αναπροσαρμόζουν τους υπάρχοντες με τρόπους που «ξεπερνούν την απλή μεγιστοποίηση του εμπορικού πλεονεκτήματος», ισχυρίζονται οι ερευνητές. «Τέτοιο όροι ενισχύουν την επιρροή του δανειστή πάνω στην οικονομική κι εξωτερική πολιτική του δανειζόμενου», συμπεραίνεται στην έρευνα. Πάνω από το 90% των εξεταζόμενων κινεζικών συμβολαίων περιέχουν ρήτρα που επιτρέπει στον πιστωτή να τερματίσει τη συμφωνία απαιτώντας αποπληρωμή στη περίπτωση σημαντικών αλλαγών στο νομικό-πολιτικό πλαίσιο της δανειζόμενης χώρας. Και ενώ οι ρήτρες εξαιτίας της αλλαγής πολιτικής είναι συνήθεις στις εμπορικές συμφωνίες, οι ερευνητές διατείνονται ότι αποτελεί μια εντελώς διαφορετική διάσταση του ζητήματος όταν ο πιστωτής είναι μια κρατική οντότητα και όχι μια ιδιωτική εταιρεία που υπόκειται σε βασικούς χρηματοπιστωτικούς κανονισμούς.
Τα συμβόλαια επίσης συμπεριλαμβάνουν «ασυνήθιστα ευρείες ρήτρες εμπιστευτικότητας», τονίζουν οι ερευνητές. «Πολλά από τα συμβόλαια συμπεριλαμβάνουν ή αναφέρονται στην δέσμευση των δανειστών να μην αποκαλύψουν τους όρους – ή, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και την ύπαρξη του ίδιου του συμβολαίου» γράφουν οι συντάκτες του κειμένου, οι οποίοι απέκτησαν πρόσβαση σε αυτά τα έγγραφα μετά από πολυετή συλλογή στοιχείων με πρωτοβουλία της AidData, ενός ερευνητικού κέντρου στο κολλέγιο William and Mary, στην Βιρτζίνια των ΗΠΑ.
Η μυστικότητα αποτρέπει άλλους πιστωτές από το να αξιολογήσουν με ακρίβεια την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας. «Ακόμα πιο σημαντικό, οι πολίτες σε πιστώτριες και δανειζόμενες χώρες δεν μπορούν να καταστήσουν υπεύθυνες τις κυβερνήσεις τους για χρέη τα οποία είναι μυστικά».
Προνομιακή θέση για την Κίνα
Τα συμβόλαια επίσης παρέχουν στις κινεζικές κρατικές τράπεζες προτεραιότητα έναντι άλλων πιστωτών. Την ίδια στιγμή, πολλές από τις συμφωνίες δίνουν στην Κίνα «μεγάλη ευελιξία να ακυρώνουν δάνεια ή να επιταχύνουν τις αποπληρωμές αν διαφωνούν με τις πολιτικές του δανειζόμενου».
Η διακοπή διπλωματικών σχέσεων με την Κίνα χαρακτηρίζεται επίσης χρεοστάσιο και παραβίαση συμβολαίου. Αλλαγές στην πολιτική της δανειζόμενης χώρας μπορούν επίσης να προκαλέσουν διακοπή του συμβολαίου, με την απαίτηση για την δανειολήπτρια κυβέρνηση να αποπληρώσει άμεσα το συνολικό ποσό του δανείου.
Σε μια φυσιολογική συνθήκη, ο δανειστής θα επέλεγε να επιταχύνει τις αποπληρωμές των τόκων, παρά να απαιτήσει όλο το ποσό μονομιάς.
«Η πρόκληση χρεοστασίων σαν κι αυτά που εντοπίσαμε στις συμφωνίες χρέους της Κίνας αυξάνει την οικονομική και πολιτική επιρροή επί ενός υποτελούς δανειζόμενου», γράφει η έρευνα.
Οι ερευνητές επίσης βρήκαν πως 30% των συμβολαίων προϋποθέτουν οι δανει-ολήπτριες χώρες να καταθέτουν εγγυήσεις σε ειδικούς εγγυητικούς λογαρια-σμούς, συνήθως ιδιοκτησίας κρατικών τραπεζών της Κίνας. Οι δανειζόμενες χώρες ακόμα απαιτείται να καταθέτουν τα κέρδη από project που χρηματοδο-τούνται από αυτές τις κρατικές τράπεζες στους εν λόγω λογαριασμούς. Σε πε-ρίπτωση χρεοκοπίας, η κινεζική τράπεζα κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία.
