Ζολτ Ντάρβας (Bruegel): H Ελλάδα θα λάβει ζωτικής σημασίας βοήθεια από την πρόταση της Κομισιόν

Μεταξύ των χωρών που θα υποστούν το σφοδρότερο χτύπημα από τον κορονοϊό θα είναι η Ελλάδα όπως εκτιμά ο οικονομολόγος και senior fellow του Ινστιτούτου Bruegel των Bρυξελλών Ζολτ Ντάρβας.

Μιλώντας αποκλειστικά στο insider.gr ο κ. Ντάρβας προτρέπει την ελληνική κυβέρνηση να προσφύγει στο Pandemic Crisis Support του ESM αντλώντας 3,7 δισ. ευρώ με επιτόκιο κοντά στο μηδέν. Θεωρεί πως ο δανεισμός είναι μονόδρομος για τη χώρα μας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα υψηλά ελλείμματα, ενώ παράλληλα εκτιμά πως η βαθιά ύφεση θα συνοδεύεται και από αύξηση των NPEs των ελληνικών τραπεζών. Αναφορικά για το Ταμείο Ανάκαμψης, εξηγεί πως πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου κίνηση της Κομισιόν και τόνισε πως η Ελλάδα θα λάβει ζωτικής σημασίας βοήθεια.

• Διαβάστε επίσης: Τι προσδοκά η Ελλάδα από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς

Βρισκόμαστε πιθανότατα μπροστά σε μια ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ Φρανκφούρτης-Βερολίνου για το QE της ΕΚΤ. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούη φαίνεται πως προσπαθεί να οριοθετήσει την εκτεταμένη νομισματική πολιτική που εφαρμόζει η ΕΚΤ «απειλώντας» πως αν δεν υπάρξει διόρθωση στο πρόγραμμα PSPP εντός τριών μηνών τότε η Bundesbank δεν θα μπορεί πλέον να συμμετέχει. Πιστεύετε πως η κίνηση αυτή ενέχει κίνδυνο και για το PEPP των 750 δισ. ευρώ, αλλά και μελλοντικά για τις κινήσεις της Κριστίν Λαγκάρντ στην προεδρία της τράπεζας;

Όχι, στο εγγύς μέλλον, το Δικαστήριο της Καρλσρούη δεν θα επηρεάσει τις αγορές περιουσιακών στοιχείων του Ευρωσυστήματος. Η Bundesbank, η γερμανική κυβέρνηση και το γερμανικό κοινοβούλιο θα πρέπει να αναλάβουν να λύσουν αυτό το δύσκολο νομικά ζήτημα, αλλά ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση της διακοπής δηλαδή της συμμετοχής της Bundesbank από το πρόγραμμα, η ίδια η ΕΚΤ ή οι άλλες εθνικές κεντρικές τράπεζες μπορούν να καλύψουν το κενό που θα αφήσει η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ μπορεί ακόμη και να αυξήσει περαιτέρω τον όγκο αγορών περιουσιακών στοιχείων της, εάν οι οικονομικές προοπτικές και ο πληθωρισμός επιδεινωθούν περαιτέρω. Ωστόσο, η απόφαση του Δικαστηρίου μπορεί να έχει περισσότερο μακροπρόθεσμες συνέπειες. Ακόμα κι αν δεν επηρεάσει τώρα τα μέτρα διαχείρισης κρίσεων, η ΕΚΤ μπορεί να γίνει πιο προσεκτική στο μέλλον. Η απόφαση υπογραμμίζει ότι η Ευρωζώνη δεν μπορεί απλώς να βασίζεται στην ΕΚΤ για τη διαχείριση των κρίσεων. Ίσως η γαλλο-γερμανική πρόταση της 14 Μαΐου για το Ταμείο Ανάκαψης ύψους 500 δισ. ευρώ, το οποίο ενσωματώθηκε σχεδόν πλήρως στην πρόταση της Κομισιόν για τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό να αποτελεί αναγνώριση της κοινής δημοσιονομικής δράσης πέρα από τις ισχυρές ενέργειες νομισματικής πολιτικής.

Οι γενναίες παρεμβάσεις της ΕΚΤ στα κρατικά ομόλογα κυρίως των χωρών του Νότου όπως τα ιταλικά έχουν καταφέρει να συγκρατήσουν τις πιέσεις και τα spread. Οι ημερήσιες αγορές ομολόγων από την τράπεζα ξεπερνούν τα 6,5 δισ. ευρώ εξαντλώντας νωρίτερα από το αναμενόμενο το πρόγραμμα PEPP.  Θεωρείτε πως η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην ενίσχυση του προγράμματος για την πανδημία ώστε να αποφευχθεί μια κρίση χρέους διευρύνοντας πιθανότατα τη ρήξη με το Γερμανικό Δικαστήριο;

Ναι, δίνω μεγάλες πιθανότητες η ΕΚΤ να αυξήσει τις αγορές περιουσιακών στοιχείων της εάν οι οικονομικές προοπτικές και ο πληθωρισμός επιδεινωθούν. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία επί των θεμάτων της ΕΚΤ, αλλά πάνω στη Bundesbank.

Ο νέος μεγάλος κίνδυνος τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ακούει στο όνομα junk bonds και CLOs. Η ύφεση προκαλεί υποβαθμίσεις σε τέτοια σύνθετα παράγωγα με πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες να είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε αυτά. Θα αναμένουμε κάποια παρέμβαση της ΕΚΤ σε αυτό το πεδίο δράσης; Θεωρείτε πως μπορεί να προχωρήσει στην αγορά junk bonds όχι απλά με τη μορφή collateral για πράξεις αναχρηματοδότησης;

Η γαλλο-γερμανική πρόταση ήταν μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία της ΕΕ, καθώς πρότεινε κοινό δανεισμό ύψους 500 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των δημοσιονομικών δαπανών της ΕΕ για τους τομείς και τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο, συμπεριλαμβανομένης της ανακατανομής μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Αυτό είναι άνευ προηγουμένου. Η μεταγενέστερη πρόταση της Κομισιόν για τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό ενσωμάτωσε σχεδόν πλήρως αυτήν την πρόταση, με τη μόνη διαφορά ότι μόνο 500 δισ. ευρώ θα είναι διαθέσιμα για επιχορηγήσεις, 60 δισ. ευρώ για εγγυήσεις, και 250 δισ. ευρώ για δάνεια. Αυτό είναι σημαντικό μακροοικονομικά, αν και τα συνολικά μέτρα παραμένουν κάτω από αυτό που θα απαιτούσε η τρομερή οικονομική κατάσταση. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, πιθανότατα θα λάβουν ζωτική βοήθεια από αυτήν την πρόταση εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνουν την πρόταση της Κομισιόν.

Θα συνιστούσα στην Ελλάδα, να υποβάλει αίτημα για τη χρήση των πιστωτικών γραμμών του ESM

Ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ στο τελευταίο Eurogroup έκανε λόγο για εξοικονόμηση 800 εκατ. ευρώ σε τόκους σε βάθος 10ετίας για την Ελλάδα από τη χρήση των πιστωτικών γραμμών ECCL του ESM. Ωστόσο στο οικονομικό επιτελείο της ελληνικής κυβέρνησης φαίνεται πως εξετάζει να ξαναβγεί στις αγορές με έκδοση νέου ομολόγου ώστε να καλύψει τις αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η ιδανικότερη πορεία που θα πρέπει να χαρτογραφήσει η ελληνική κυβέρνηση;

Η εκτίμησή μου είναι πως η μέση ύφεση στην Ευρωζώνη θα φτάσει περίπου το 10% το 2020 με την Ελλάδα θα δέχεται ένα ισχυρότερο χτύπημα

Πόσο λαβωμένη θα βγει η Ελλάδα από την κρίση (χρέος, ύφεση, ανεργία, NPEs), μιας και ανακόπηκε βίαια η ανάπτυξη; Τι θα πρέπει να αναμένουμε;

Φοβάμαι ότι η Ελλάδα θα είναι μεταξύ των χωρών με τις δυσμενέστερες επιπτώσεις από τον κορονοϊό. Η εκτίμησή μου είναι πως η μέση ύφεση στην Ευρωζώνη θα φτάσει περίπου το 10% το 2020 με την Ελλάδα να δέχεται ένα ισχυρότερο χτύπημα λόγω του μεγάλου ποσοστού του τουρισμού και των συναφών-σχετιζόμενων δραστηριοτήτων στην ελληνική οικονομία. Αναμένεται μια γρήγορη ανάκαμψη ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς πολλές εταιρείες που έκλεισαν λόγω του lockdown θα αρχίσουν να λειτουργούν. Αλλά η συνολική ταχύτητα ανάκαμψης στην Ελλάδα και αλλού θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες. Πολλές εταιρείες θα χρεοκοπήσουν κατά τη διάρκεια του lockdown, όπως και ορισμένοι προμηθευτές με την εύρεση νέων να καθίστανται δύσκολη. Φοβάμαι ότι ορισμένοι τομείς όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές θα έχουν μια συνεχής αρνητική επίδραση. Ο κόσμος πιθανότατα θα ψηφιοποιηθεί περισσότερο μετά την πανδημία και, ως εκ τούτου, το κομμάτι της τηλεδιάσκεψης θα αντικαταστήσει τουλάχιστον εν μέρει πολλές προσωπικές συναντήσεις, αφήνοντας μόνιμο αρνητικό αντίκτυπο στις βιομηχανίες που σχετίζονται άμεσα και έμμεσα με ταξίδια, ξενοδοχεία και εκδηλώσεις. Η πρόβλεψη μου είναι ότι η αύξηση του ΑΕΠ το 2021 θα αντισταθμίσει εν μέρει τις μεγάλες απώλειες του 2020. Παράλληλα ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί πάνω από το 200% εν μέρει λόγω της μεγάλης ύφεσης, και του τεράστιου ελλείμματος προϋπολογισμού. Το έλλειμμα για το 2020 αναμένεται να φτάσει στο 9% του ΑΕΠ σύμφωνα με το ΔΝΤ και στο 6,4% σύμφωνα με την Κομισιόν, ενώ για το 2021 οι αντίστοιχες προβλέψεις φτάνουν το 7,9% και το 2,1%. Εάν η συρρίκνωση του ΑΕΠ είναι υψηλότερη από ό,τι αναμένει το ΔΝΤ και η Κομισιόν τότε και το έλλειμμα θα είναι επίσης μεγαλύτερο. Αυτά τα μεγάλα ελλείμματα του προϋπολογισμού πρέπει να χρηματοδοτηθούν: Η χρήση των ταμειακών αποθεμάτων είναι μερική και ανεπαρκής επιλογή, και απαιτείται νέος δανεισμός. Η στήριξη στο φθηνό πιστωτικό όριο του ESM θα ήταν η καλύτερη επιλογή.

Η Ελλάδα έχει τον πιο υψηλό δείκτη NPEs στην Ευρωζώνη. Πιστεύετε πως μέσω των νέων δανειοδοτήσεων από το τραπεζικό σύστημα ώστε να υποστηριχθούν οι επιχειρήσεις, θα βρεθούμε εκτεθειμένοι πιθανότατα στο μέλλον σε έναν νέο γύρο αύξησης των «κόκκινων δανείων», με άγνωστες συνέπειες για όλους;

Φοβάμαι ότι μια βαθιά ύφεση θα συνοδεύεται από αύξηση των NPEs και έτσι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να  αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις.

Παράλληλα ένα κρίσιμο ζήτημα που φέρνει στο προσκήνιο η πανδημία είναι ο δρόμος που θα ακολουθήσουν οι ελληνικές τράπεζες για τα NPEs και τις τιτλοποιήσεις ανάμεσα στο σχέδιο «Ηρακλής» και στην ιδέα της ΤτΕ για τη δημιουργία μιας bad bank. Ποια είναι η γνώμη σας: Είναι μια υψηλού ρίσκου και κόστους κίνηση τόσο για τις τράπεζες όσο και για το ελληνικό κράτος;

Είμαι γενικά υπέρ της δημιουργίας μιας bad bank και της μεταφοράς των μη εξυπηρετούμενων assets εκεί. Ο σχεδιασμός αυτός μπορεί να «απελευθερώσει» τους ισολογισμούς των τραπεζών από προβληματικά περιουσιακά στοιχεία και να διευρύνει το περιθώριο νέου δανεισμού. Ωστόσο, σε τέτοιες μεταφορές οι τράπεζες αντιμετωπίζουν ζημίες που πρέπει να καλυφθούν, πιθανώς με νέα κεφάλαια, και εδώ προκύπτει το κρίσιμο ερώτημα το πώς θα προκύψουν τα νέα αυτά κεφάλαια.