Η μεγάλη ευκαιρία των 36 + 26 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Τα πολύ καλά νέα είναι πως τα δάνεια που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης (12,7 δισ. ευρώ συν 5 δισ. που θα έρθουν τώρα από το REPowerEU) πάνε πάρα πολύ καλά. Σε μία οικονομία που λειτουργεί με υψηλό κόστος δανεισμού, τα προνομιακά επιτόκια 1,98% είναι σαν μάνα εξ ουρανού για τις επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια της ΕΕ και έχουν business plan προς υλοποίηση. Γι' αυτό και η Ελλάδα θα μπορέσει, όπως εξαγγέλθηκε, να υποβάλλει τα σχετικά με τα δάνεια αιτήματα για δόσεις νωρίτερα από το προβλεπόμενο.

Από την άλλη πλευρά, στο σκέλος των επιδοτήσεων ανάλογης αξίας (17,4 δισ. ευρώ συν 795 εκατ. ευρώ από το REPowerEU) όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα κράτη, οι δυσκολίες αυξάνουν. Γιατί τα λεφτά συνδέονται με ορόσημα και με στόχους που πρέπει να γίνουν μέχρι... κεραίας. Η δυσκολία φαίνεται από το γεγονός πως ακόμη αναμένεται να ξεκλειδώσει ένα ορόσημο για να εγκριθεί το αίτημα της 3ης δόσης επιδοτήσεων που σχετίζεται με τις υποχρεώσεις της χώρας το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Και να φανταστείτε πως η Ελλάδα είναι ανάμεσα στους «πρωταθλητές» της Ευρώπης σε ρυθμό υλοποίησης. Είναι ανάμεσα στους καλύτερους.

Αυτό όμως δεν λέει τίποτα για μία χώρα που λόγω υψηλού χρέους έχει πολύ μεγάλη ανάγκη τα κονδύλια αυτά της ΕΕ που «χάνονται» μετά το 2026 αν δεν υπάρξει κάποια παράταση (μη ορατή προς το παρόν λόγω της θέσης του ευρωπαϊκού βορρά). Μιλάμε για πολλά λεφτά. Από το Ταμείο Ανάκαμψης που λήγει στο τέλος του 2026 μπορούν να έρθουν επιδοτήσεις και δάνεια αξίας 36 δισ. ευρώ. Επιπλέον 26 δισ. ευρώ δικαιούμαστε από το νέο ΕΣΠΑ που λήγει το 2030. Συνολικά μιλάμε για 62 δισ. ευρώ, για ένα πρωτόγνωρο ποσό κοινοτικών κονδυλίων που μπορεί να καλύψει από έργα υποδομής και επιδοτήσεις προς μικρομεσαίους, ανέργους και ιδιώτες, έως κρίσιμες παρεμβάσεις για την κλιματική κρίση ή για την αποκατάσταση των πληγών που αυτές προκαλούν.

Τώρα λοιπόν που το ΥΠΕΘΟ ολοκληρώνει την (μία και μοναδική) αναθεώρηση που επιτρέπεται από τους κανόνες της ΕΕ, στο πεδίο του Ταμείου Ανάκαμψης σε μία χρονική συγκυρία που οι φυσικές καταστροφές δημιουργούν ένα νέο μέτωπο αναγκών, είναι η ώρα της ευθύνης όσων συνδέονται με όλα αυτά τα έργα και με τις μεταρρυθμίσεις.

Οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Είναι – δυστυχώς – διαχρονικά μέρος της ελληνικής πραγματικότητας και αποτέλεσμα των αγκυλώσεων που παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί παραμένουν. Η ίδια η Κομισιόν στον πρόσφατο απολογισμό της για την πορεία του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης αποδίδει εύσημα για την καλή μέχρι τώρα πορεία καθώς η Ελλάδα όπως λέει «έχει ξεκινήσει δυναμικά», αλλά εκτιμά πως υπάρχουν «σημαντικοί κίνδυνοι  για το μέλλον». Εξηγεί πως πλέον η υλοποίηση του σχεδίου «έχει φτάσει σε ένα σημείο στο οποίο βασίζεται στις περιφερειακές και στις τοπικές αρχές, των οποίων η ικανότητα διοίκησης και υλοποίησης είναι γενικά αδύναμη». Επίσης δυσκολίες βλέπει και στην ολοκλήρωση μιας σειράς παρεμβάσεων που συνδέονται και με τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων.

Πάμε λοιπόν καλά. Αλλά πρέπει να διατηρήσουμε αυτήν την ορμή και να την ενισχύσουμε τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια. Είναι μία πολύ μεγάλη ευκαιρία που ίσως δεν θα ξαναέχουμε ως χώρα στο ορατό μέλλον. Γι' αυτό και πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως από όσους εμπλέκονται με το κοινοτικό χρήμα, είτε πρόκειται για φορείς του στενού και του «ευρύτερου» δημόσιου τομέα, είτε για τον ιδιωτικό τομέα.