Η δυναμική επάνοδος των διδύμων ελλειμμάτων

Τα καμπανάκια ήχησαν από δύο πλευρές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέγραψε την Ελλάδα ως την οικονομία με το δεύτερο πιο υψηλό εξωτερικό έλλειμμα (σ.σ. στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών) μεταξύ των λεγόμενων «ανεπτυγμένων» κρατών, με πρώτη τη Κύπρο. Αλλά και το ΙΟΒΕ έκανε σαφές πως «η επιστροφή σε βαθιά δίδυμα ελλείμματα κατά την πανδημία και η επί μακρόν υστέρηση σε  παραγωγικές επενδύσεις και εξαγωγές υψηλής καινοτομίας, αποτελούν λόγους για εγρήγορση  και μέσα στη νέα κρίση».

Μιλάμε για δίδυμα ελλείμματα γιατί πέρα από το εξωτερικό, υπάρχει και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Η Ελλάδα λόγω των – απολύτως αναγκαίων – πολύ μεγάλων δαπανών για μέτρα στήριξης από την πανδημία, επέστρεψε σε ελλείμματα, τα οποία  δυστυχώς και φέτος - λόγω της νέας κρίσης αυτή τη φορά - αναμένεται να περιορισθούν με  μεγαλύτερη δυσκολία. 

Υπάρχουν βεβαίως καλά νέα: το 2021 κλείνει τελικά με χαμηλότερο κατά 1,5% του ΑΕΠ έλλειμμα. Κάτι που δείχνει πως τα κρατικά ταμεία «αντέχουν» και τα έσοδα συνεχίζουν να ενισχύονται. Αλλά, όπως λέει και το ΙΟΒΕ χαρακτηριστικά, «αν η παγκόσμια οικονομία μοιάζει με ναρκοπέδιο, η ελληνική έχει και δικές της προκλήσεις». 

Θα πρέπει να διαχωρίσουμε τα δύο «ελλείμματα» ως προς το εξής. Η επιστροφή από δημοσιονομικά ελλείμματα σε πλεονάσματα δεν εξαρτάται – ειδικά φέτος - από τις ελληνικές κινήσεις. Εξαρτάται  κυρίως από την πορεία της νέας πολεμικής- ενεργειακής – εφοδιαστικής κρίσης, από τις ανάγκες για μέτρα στήριξης και από το αν θα υπάρξει αυτή η κοινή αντίδραση της ΕΕ με τρόπο γενναίο που θα απορροφά το δημοσιονομικό κόστος.

Η συρρίκνωση όμως των εξωτερικών ελλειμμάτων της χώρας, που δεν διαφαίνεται στον «ορατό» ορίζοντα (σύμφωνα με το ΔΝΤ) είναι μία άλλη υπόθεση που απαιτεί πιο σύνθετές κινήσεις. Η άνοδος της αξίας των εισαγωγών λόγω του πληθωρισμού είναι δεδομένη. Απαιτείται λοιπόν αντιστάθμισμα που δεν έχει διαμορφωθεί επαρκώς όλα τα τελευταία χρόνια. Αντιστάθμισμα παραγωγής, ενίσχυσης της εξαγωγικής δυνατότητας και δυνάμωσης του τουριστικού προϊόντος. Αλλά και των προϋποθέσεων για έλευση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. 

Για τις επόμενες εβδομάδες προαναγγέλθηκε μία πλημμυρίδα προκηρύξεων δράσεων του Ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης με την μορφή των επιδοτήσεων, προκηρύξεων που θα απευθύνονται κυρίως σε επιχειρήσεις.  Θα ακολουθήσουν οι πόροι του νέου ΕΣΠΑ. Θα υπάρχουν λοιπόν ευκαιρίες, παρά την νέα αυτή κρίση, για αλλαγή σελίδας και για προετοιμασία του ιδιωτικού τομέα για μία νέα κατάσταση που διαμορφώνεται, εγχωρίως και διεθνώς. Μία νέα παγκόσμια ισορροπία με αλλαγές στο μοντέλο λειτουργίας πολλών κλάδων και αγορών αλλά με αδιάρρηκτη την ανάγκη για ισχυροποίηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Ως τη μόνη διέξοδο για τη θωράκιση της οικονομίας, των κρατικών εσόδων, της εργασίας, των αμοιβών και της κοινωνικής ειρήνης.