Ροή
Σε «βαρέλι δίχως πάτο» φαίνεται να μετατρέπεται η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, καθώς χρόνο με το χρόνο διευρύνονται οι ζημιές του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και κατ' επέκταση του Έλληνα φορολογούμενου.
Μόνο μέσα στο 2015, το Ταμείο εμφάνισε ζημιές – μαμούθ ύψους 10,158 δισ. ευρώ, καθώς εντός του έτους πραγματοποιήθηκε η τρίτη κατά σειρά ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.
Αυτό προκύπτει από την ετήσια οικονομική έκθεση του ΤΧΣ που δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή, σύμφωνα με την οποία, επίσης, η συσσωρευμένη ζημιά του Ταμείου αυξήθηκε στα 35,353 δισ. ευρώ το 2015 έναντι 25,195 δισ. ευρώ το 2014.
Ειδικότερα, η χρηματοοικονομική επίδοση του ΤΧΣ για τη χρήση 2015 έχει ως εξής:
- Έσοδα από τόκους: Στη χρήση του 2015, τα έσοδα από τόκους ανήλθαν σε 18,2 εκατ. ευρώ έναντι 76,7 εκατ. ευρώ για το 2014. Η μείωση των εσόδων από τόκους οφείλεται στην επιστροφή των αδιάθετων ομολόγων EFSF από το Ταμείο προς το EFSF στις 27/02/2015. Κατά τη διάρκεια του 2015, το Ταμείο έλαβε τόκους από τις καταθέσεις του στο λογαριασμό ταμειακής διαχείρισης ύψους 9,2 εκατ. ευρώ έναντι μηδενικών τόκων για το 2014.
- Ζημιές από χρηματοοικονομικά μέσα σε εύλογη αξία μέσω αποτελεσμάτων: Το κονδύλι περιλαμβάνει το χρηματοοικονομικό αποτέλεσμα από την αποτίμηση των τραπεζικών μετοχών, των warrants και των CoCos που κατέχονται από το Ταμείο. Η ζημία ποσού 9.334,2 εκατ. ευρώ στη χρήση του 2015 (2014: 9.694,9 εκατ. ευρώ) αναλύεται α) στο αποτέλεσμα της αποτίμησης των συμμετοχών του Ταμείου στις τέσσερις συστημικές τράπεζες, η οποία μερικώς απαλείφεται από το κέρδος από την πώληση των μετοχών λόγω της εξάσκησης των warrants και στο κέρδος από την απόκτηση κοινών μετοχών της Εθνικής, χωρίς να καταβληθεί τίμημα ως αποτέλεσμα της μετατροπής σε κοινές μετοχές των προνομιούχων μετοχών (10.594,2 εκατ. ευρώ ζημία το 2015 έναντι 10.705,2 εκατ. ευρώ. ζημίας το 2014), β) στo κέρδος από την αποτίμηση των warrants (1.267,7 εκατ. ευρώ κέρδος το 2015 έναντι 1.010,3 εκατ. ευρώ. κέρδους το 2014) και γ) στη ζημιά αποτίμησης των Cocos 7,7 εκατ. ευρώ το 2015.
- Δαπάνες προσωπικού: Κατά τη χρήση του 2015, οι δαπάνες προσωπικού ανήλθαν σε 2,79 εκατ. ευρώ έναντι 2,75 εκατ. ευρώ για το 2014.
- Γενικά διοικητικά και λοιπά λειτουργικά έξοδα: Στη χρήση του 2015, τα λειτουργικά έξοδα ανήλθαν σε 3,5 εκατ. ευρώ έναντι 17,4 εκατ. ευρώγια το 2014. Η μείωση των λειτουργικών εξόδων αποδίδεται κατά κύριο λόγο στις αμοιβές συμβουλευτικών υπηρεσιών που παρείχαν στο ΤΧΣ επενδυτικές τράπεζες για τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των συστημικών τραπεζών, οι οποίες ανήλθαν σε 14,4 εκατ. ευρώ, ως συνέπεια της συμμόρφωσης του Ταμείου στην απαίτηση του νομικού πλαισίου για τη λήψη δύο εκθέσεων αποτίμησης ανά αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ανά τράπεζα.
- Εφάπαξ έξοδο: Το εφάπαξ έξοδο αφορά στο ποσό 555,9 εκατ. ευρώ που κατέβαλε το ΤΧΣ στην Ελληνική Δημοκρατία στις 19/03/2015, σύμφωνα με το άρθρο 35 του νόμου 4320/2015. Το ποσό αυτό είχε καταβληθεί στο ΤΧΣ από τις τράπεζες που έλαβαν κεφαλαιακή ενίσχυση και το οποίο είχε αναγνωριστεί στις Οικονομικές Καταστάσεις του 2012, ως εφάπαξ αμοιβή εισοδήματος.
- Χρηματοοικονομικά μέσα σε εύλογη αξία μέσω αποτελεσμάτων: Το υπόλοιπο περιλαμβάνει τις επενδύσεις του Ταμείου στις τέσσερις συστημικές τράπεζες και τα CoCos που εκδόθηκαν από την Εθνική και την Πειραιώς. H αγοραία αξία του χαρτοφυλακίου του Ταμείου με βάση τις τιμές κλεισίματος στις 31/12/2015 ανήλθε σε 2.384,2 εκατ. ευρώ έναντι 11.622,1 εκατ. ευρώ στις 31/12/2014. Η εύλογη αξία των CoCos ανήλθε σε 4.061,5 εκατ. ευρώ στις 31/12/2015.
- Ταμείο και διαθέσιμα σε τράπεζες: Κατά την 31/12/2015 τα ταμειακά διαθέσιμα ανήλθαν σε 349,3 εκατ. ευρώ έναντι 670,1 εκατ. ευρώ στις 31/12/2014. Η μείωση αποδίδεται κυρίως στην μεταφορά των 555,9 εκατ. ευρώ στην Ελληνική Δημοκρατία σύμφωνα με το άρθρο 35 του νόμου 4320/2015, η οποία μερικώς αντισταθμίστηκε από την είσπραξη ποσού 208,7 εκατ. ευρώ από τις τράπεζες υπό εκκαθάριση. Απαιτήσεις από τράπεζες υπό εκκαθάριση. Κατά την 31/12/2015, το ανακτήσιμο ποσό ανήλθε σε 2.052,3 εκατ. ευρώ έναντι 2.542,5 εκατ. ευρώ στις 31/12/2014.
- Κεφάλαιο. Με την επιστροφή των αδιάθετων ομολόγων ΕFSF στο ΕFSF στις 27/02/2015, το ΤΧΣ προχώρησε σε μείωση του καταβληθέντος κεφαλαίου κατά το ποσό των 10.933 εκατ. ευρώ. Στα πλαίσια της συμμετοχής του ΤΧΣ στην ανακεφαλαιοποίηση της Πειραιώς με το ποσό των 2.720 εκατ. ευρώ στις 02/12/2015 και της Εθνικής με το ποσό των 2.706 εκατ. ευρώ στις 08/12/2015, η Ελληνική Δημοκρατία εισέφερε τα απαραίτητα κεφάλαια με τη μορφή ομολόγων του ESM που εκταμιεύθηκαν, αυξάνοντας ισόποσα τo κεφάλαιo του ΤΧΣ. Κατά συνέπεια, το κεφάλαιο του ΤΧΣ ανήλθε σε 44.193 εκατ. ευρώ στις 31/12/2015 έναντι 49.700 εκατ. ευρώ στις 31/12/2014.
- Ίδια κεφάλαια. Κατά τη διάρκεια του 2015, η ζημιά ανήλθε σε 10.158 εκατ. ευρώ και η συσσωρευμένη ζημιά αυξήθηκε σε 35.353 εκατ. ευρώ έναντι 25.195 εκατ. ευρώ το 2014. Με δεδομένη τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου από την επιστροφή των ομολόγων ΕFSF, την αύξηση του κεφαλαίου και την αύξηση της συσσωρευμένης ζημίας, το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων μειώθηκε σε 8.839 εκατ. ευρώ το 2015 από 24.505 εκατ. ευρώ το 2014.
Οι δραστηριότητες του Ταμείου μετά την ημερομηνία του Ισολογισμού:
- Συγκρότηση της Επιτροπής Επιλογής. Συγκροτήθηκε, με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ 10/15.01.2016), η Επιτροπή Επιλογής των μελών του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ταμείου.
- Εισπράξεις από τράπεζες υπό εκκαθάριση. Από την αρχή του 2016 και έως την έκδοση της ετήσιας οικονομικής έκθεσης το Ταμείο εισέπραξε από την ΑΤΕ υπό εκκαθάριση το πόσο των 30 εκατ. ευρώ.
- Αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου των συστημικών τραπεζών. Σύμφωνα με το μνημόνιο συνεννόησης που υπεγράφη στις 19/08/2015 μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ενεργεί για λογαριασμό του ESM, της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, το ΤΧΣ, με τη βοήθεια ενός ανεξάρτητου διεθνούς συμβούλου με αποδεδειγμένη εμπειρία και τεχνογνωσία, εφάρμοσε ένα πρόγραμμα αξιολόγησης των διοικητικών συμβουλίων και των επιτροπών των συστημικών τραπεζών. Η αξιολόγηση αυτή είναι σύμφωνη με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και τους ισχύοντες ευρωπαϊκούς και εθνικούς κανόνες συμμόρφωσης και το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή των ελάχιστων εποπτικών απαιτήσεων. Μεταξύ άλλων, το ΤΧΣ αξιολόγησε το μέγεθος, τη λειτουργία, την οργάνωση, τη δομή και την κατανομή των αρμοδιοτήτων και ευθυνών εντός του Διοικητικού Συμβουλίου και των Επιτροπών του και πρότεινε βελτιώσεις και τροποποιήσεις στο ισχύον πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης του κάθε ιδρύματος. Για να εκπληρώσει αυτό το έργο το ΤΧΣ επικουρείται, σε τεχνική βάση, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και διεξήγαγε διαγωνισμό σύμφωνα με τον οποίο επιλέχθηκε η Spencer Stuart ως σύμβουλός του. Η αξιολόγηση των Διοικητικών Συμβουλίων των συστημικών τραπεζών και των Επιτροπών τους ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2016 και τα αποτελέσματα επικοινωνήθηκαν σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
- Σχέδιο δράσης επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με το μνημόνιο συνεννόησης που υπεγράφη στις 19/08/2015, μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ενεργεί για λογαριασμό του ESM, της Ελληνικής Δημοκρατία και της ΤτΕ, το ΤΧΣ παρουσίασε και εφάρμοσε ένα σχέδιο δράσης επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων για να ενισχύσει το συντονισμό μεταξύ των τραπεζών και να επιταχύνει τις αναδιαρθρώσεις των δανείων των μεγάλων επιχειρήσεων, και αν χρειαστεί να αντιμετωπίσουν από κοινού ολόκληρους οικονομικούς κλάδους. Για το σκοπό αυτό το ΤΧΣ επέλεξε ένα σύμβουλο, μέσα από διαγωνιστική διαδικασία, προκειμένου να παραδώσει το εν λόγω έργο. Το έργο ολοκληρώθηκε και η σχετική μελέτη εστάλη στους Θεσμούς, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Οικονομίας και την ΤτΕ στις 27/04/2016.
Τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη χρήση του 2015 είναι τα εξής:
- Επιστροφή των ομολόγων ΕFSF και μείωση του κεφαλαίου του ΤΧΣ. Σε συνέχεια της υπουργικής απόφασης στις 26/02/2015 και σύμφωνα με τη Κύρια Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης, όπως τροποποιήθηκε, και σε συμφωνία με τη δήλωση του Eurogroup στις 20/02/2015, το ΤΧΣ προχώρησε στις 27/02/2015 στην επιστροφή στο ΕFSF των αδιάθετων ομολόγων ΕFSF ονομαστικής αξίας 10,9 δισ. ευρώ. Κατά συνέπεια, το ΤΧΣ προχώρησε στη μείωση του καταβεβλημένου κεφαλαίου του κατά το ποσό των 10,9 δισ. ευρώ.
- Μεταφορά ποσού 555,9 εκατ. ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο. Σύμφωνα με την παρ. 7, άρθρο 16Γ του νόμου 3864/2010, οι τράπεζες που έλαβαν κεφαλαιακή ενίσχυση από το ΤΧΣ, πλήρωσαν εφάπαξ προμήθεια της τάξης των 555,6 εκατ. ευρώ η οποία αναγνωρίστηκε στις Οικονομικές Καταστάσεις του 2012, ως εφάπαξ έσοδο από προμήθειες και πράγματι εισπράχτηκε από το Ταμείο το Δεκέμβριο του 2012. Στις 19/03/2015, σύμφωνα με το άρθρο 35 του νόμου 4320/2015, το ΤΧΣ μετέφερε το ποσό αυτό και τους αντίστοιχους δεδουλευμένους τόκους, συνολικού ύψους 555,9 εκατ. ευρώ, από το λογαριασμό που τηρεί το ΤΧΣ στην ΤτΕ, στην Ελληνική Δημοκρατία. Η συναλλαγή αυτή αναγνωρίστηκε ως εφάπαξ έξοδο στην κατάσταση συνολικού εισοδήματος.
- Εξάσκηση δικαιωμάτων κτήσης μετοχών (warrants). Τον Ιανουάριο του 2015, έλαβε χώρα η τρίτη εξάσκηση των warrants της Τράπεζας Πειραιώς (εφεξής Πειραιώς). Εξασκήθηκαν 3.568 warrants και πωλήθηκαν 15.969 μετοχές και το Ταμείο εισέπραξε 28.912 ευρώ. Τον Ιούλιο του 2015, δεν πραγματοποιήθηκε καμία εξάσκηση warrants της Τράπεζας Πειραιώς. Τον Ιούνιο του 2015, έλαβε χώρα η τέταρτη εξάσκηση warrants της Alpha Bank και της Εθνικής Τράπεζας. Εξασκήθηκαν 13.800 και 1.844 warrants και πωλήθηκαν 102.239 και 15.174 μετοχές και το Ταμείο εισέπραξε τα ποσά των 49.034 ευρώ και 70.955 ευρώ από την Alpha Bank και την Εθνική αντίστοιχα. Τον Δεκέμβριο του 2015, έλαβε χώρα η πέμπτη εξάσκηση των warrants της ΕΤΕ, όπου ασκήθηκαν 890 warrants και πωλήθηκαν 488 μετοχές, και το Ταμείο εισέπραξε 35.182 ευρώ. Τον Δεκέμβριο δεν πραγματοποιήθηκε εξάσκηση warrants της Alpha Bank.
- Υπογραφή της νέας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης. Με την έγκριση από το ελληνικό κοινοβούλιο των σχεδίων της νέας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης και του νέου Μνημονίου Συνεννόησης με το νόμο 4336/2015 (ΦΕΚ Α’ 94/14.8.2015), το ΤΧΣ προέβη στις 19/08/2015 στην υπογραφή της νέας Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), της Ελληνικής Δημοκρατίας ως κράτους μέλους, της ΤτΕ ως Κεντρικής Τράπεζας και του ΤΧΣ ως Ταμείο ανακεφαλαιοποίησης. Προϋπόθεση της συμφωνίας χρηματοδότησης ήταν ότι το συνολικό ποσό της οικονομικής βοήθειας θα χρησιμοποιηθεί είτε για τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών είτε για την κάλυψη του κόστους των εκκαθαρίσεων το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 25 δισ. ευρώ.
- Τροποποίηση του νόμου ΤΧΣ. Ο Νόμος του ΤΧΣ αναθεωρήθηκε με το νόμο 4340/2015 (ΦΕΚ Α 134/01.11.2015) και το νόμο 4346/2015 (ΦΕΚ Α 152/20.11.2015), ενσωματώνοντας τους νέους ρόλους και τις διευρυμένες αρμοδιότητες που έχει να διαδραματίσει το Ταμείο, όπως ορίζονται στη νέα Σύμβαση Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης και τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το νέο Μνημόνιο Συνεννόησης.
- Έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης. Τον Νοέμβριο του 2015, το ΤΧΣ ενέκρινε τα τελικά σχέδια αναδιάρθρωσης των τεσσάρων συστημικών τραπεζών για την υποβολή τους στο Υπουργείο Οικονομικών και τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Ταμείο δύναται να ζητήσει πρόσθετα μέτρα αναδιάρθρωσης μέσω του προϋπολογισμού και του επιχειρηματικού σχεδιασμού των τραπεζών, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
- Ανακεφαλαιοποίηση της Εθνικής και της Πειραιώς από το ΤΧΣ. Το ΤΧΣ συνείσφερε ομόλογα ESM, προκειμένου η ΕΤΕ και η Πειραιώς να καλύψουν πλήρως τις κεφαλαιακές τους ανάγκες που προέρχονται από το δυσμενές σενάριο. Σε αντάλλαγμα, το Ταμείο έλαβε το ποσό των 677 εκατ. ευρώ και 680 εκατ. ευρώ σε κοινές μετοχές της ΕΤΕ και της Πειραιώς αντίστοιχα και το ποσό των 2.029 εκατ. ευρώ και 2.040 εκατ. ευρώ με τη μορφή υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολογιών (CoCos), εκδόσεως ΕΤΕ και Πειραιώς αντίστοιχα. Επιπρόσθετα και σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 45/5.12.2015 και την παρ.1, άρθρο 3 του νόμου 3864/2010, το Ταμείο απέκτησε 1.305.000.000 κοινές μετοχές με ονομαστική αξία 0,30 ευρώ ανά μετοχή χωρίς να καταβληθεί τίμημα, ως αποτέλεσμα της μετατροπής σε κοινές μετοχές των προνομιούχων μετοχών που εκδόθηκαν από την ΕΤΕ. Η συνολική αξία των μετοχών ανήλθε σε 391,5 εκατ. ευρώ και το ΤΧΣ αναγνώρισε ισόποσο κέρδος στην κατάσταση συνολικού εισοδήματος και συγκεκριμένα στο κονδύλι κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικά μέσα σε εύλογη αξία μέσω αποτελεσμάτων.
- Τροποποίηση συμφωνιών πλαισίου συνεργασίας (RFAS). Κατόπιν των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου των συστημικών τραπεζών, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2015, το ΤΧΣ και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες προχώρησαν στην υπογραφή των τροποποιημένων RFAs, ώστε να αντικατοπτρίζονται οι νέοι στόχοι και τα δικαιώματα που απορρέουν από τη συμμετοχή του Ταμείου στο μετοχικό τους κεφάλαιο.
Ο κος Γιώργος Μιχελής, Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου του ΤΧΣ δήλωσε: «Το ΤΧΣ εγκαίρως και επιτυχώς εκπλήρωσε όλες τις δεσμεύσεις που προβλέπονταν στο Μνημόνιο Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και τους Εταίρους της. Οι δεσμεύσεις αυτές περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, την ολοκλήρωση της τρίτης ανακεφαλαιοποίησης των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, την τροποποίηση του νόμου του Ταμείου προκειμένου να αντικατοπτρίζει το νέο ρόλο του, το σχέδιο δράσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αξιολόγηση των Διοικητικών Συμβουλίων και των Επιτροπών των συστημικών τραπεζών.
Στις προτεραιότητες του ΤΧΣ για το 2016 είναι να διευκολύνει και να βοηθήσει, σε συνεργασία με τα εμπλεκόμενα μέρη, στην επίλυση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, να προτείνει βελτιώσεις στις πρακτικές Εταιρικής Διακυβέρνησης, να παρακολουθεί την υλοποίηση και συμμόρφωση των τραπεζών με τις Συμφωνίες Πλαισίου Συνεργασίας, να επιβλέπει τις συναλλαγές και τις κυριότερες εταιρικές πράξεις και τέλος να ενισχύσει τις υποδομές του Ταμείου. Στο μεταβαλλόμενο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον, το Ταμείο θα συνεχίσει να συμβάλει στη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και της ελληνικής οικονομίας, αντίστοιχα».
