Ροή
Στροφή «180 μοιρών» έκανε η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ), εκπλήσσοντας ακόμη μία φορά τις αγορές: αντί να μειώσει ακόμη περισσότερο τα αρνητικά της επιτόκια, έστρεψε τα βέλη της στην καμπύλη των αποδόσεων.
Όπως ανακοίνωσε σήμερα, Τετάρτη, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Haruhiko Kuroda, το βασικό επιτόκιο του γεν διατηρείται σταθερό στο -0,1%, διαψεύδοντας τις προσδοκίες της αγοράς. Επίσης, διατήρησε αμετάβλητο το πρόγραμμα μαζικής αγοράς ομολόγων ύψους 80 τρισ. γεν ετησίως. Αντίθετα, δεσμεύτηκε να διατηρήσει σε μηδενικά επίπεδα τα μακροχρόνια επιτόκια, αγοράζοντας όσα 10ετή κρατικά ομολόγα «χρειαστεί»
Για πολλούς αναλυτές, αυτή η αλλαγή πολιτικής ισοδυναμεί με παραδοχή της ήττας της κεντρικής τράπεζας, η οποία εδώ και 3,5 χρόνια έχει λάβει γενναιόδωρα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) –χωρίς, ωστόσο, το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από τον στόχο του 2%, ενώ η ιαπωνική οικονομία κάθε άλλο παρά έχει «πάρει μπρος». «Η εντύπωση που δίνει η BoJ είναι ότι έχει αρχίσει να αποσύρει στρατεύματα από το πεδίο της μάχης», σχολιάζει ο Katsutoshi Inadome, αναλυτής της Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities.
Στην πραγματικότητα, όμως, η BoJ επιστρατεύει και τα τελευταία όπλα που έχουν μείνει στο οπλοστάσιό της προκειμένου να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα και να «αποζημιώσει» τις τράπεζες για τις επιπτώσεις των αρνητικών επιτοκίων στον ισολογισμό τους. Με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά, «δένει τα χέρια» της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) που ετοιμάζεται να προχωρήσει στη δεύτερη αύξηση των επιτοκίων της -κάτι που δεν αποκλειόταν να συμβεί και στην αποψινή της συνεδρίαση.
Σε δημοσίευμά τους με τίτλο «Η BoJ κλιμακώνει τη χαλαρή νομισματική πολιτική», οι Financial Times αναγνωρίζουν την αιφνιδιαστική αυτή κίνηση της κεντρικής τράπεζας ως μιας προσπάθεια να πειραματιστεί με νέα νομισματικά εργαλεία προκειμένου να δραπετεύσει από τον μηδενικό πληθωρισμό.
Το πρώτο βήμα της νέας στρατηγικής της BoJ είναι, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, η δέσμευση για διατήρηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων σε μηδενικά επίπεδα, το οποίο θα επιτύχει με αγορές 10ετών κρατικών ομολόγων. Ήδη, η κεντρική τράπεζα υπολογίζεται ότι κατέχει άνω του 30% του κρατικού χρέους.
«Η BOJ θα επιδιώξει να μειώσει τα πραγματικά επιτόκια μέσω του ελέγχου των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιτοκίων –στόχος που θα τεθεί στο επίκεντρο της νέας μας πολιτικής», δήλωσε σήμερα, Τετάρτη, ο κεντρικός τραπεζίτης Haruhiko Kuroda.
Το δεύτερο βήμα είναι η συνέχιση των αγορών κρατικών ομολόγων «με τον σημερινό ρυθμό λίγο ως πολύ», μέχρις ότου «παγιωθεί οριστικά» ο πληθωρισμός σε επίπεδα άνω του 2%. Μπορεί η δέσμευση αυτή να ακούγεται μεγαλόστομη, στην πραγματικότητα όμως σηματοδοτεί την εδραίωση μιας παγκόσμιας νομισματικής πολιτικής που ο Paul Krugman και άλλοι οικονομολόγοι ονόμασαν «προσήλωση σε ανεύθυνες πολιτικές (commitment to be irresponsible) ή, αλλιώς, τη γνωστή λογική «θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί (whatever it takes) που βλέπουμε συχνά τα τελευταία χρόνια να πρυτανεύουν στα συμβούλια των κεντρικών τραπεζών.
Εάν η κεντρική τράπεζα θεωρείται αξιόπιστη στα μάτια των επενδυτών, η δέσμευση αυτή δημιουργία προσδοκίες για αύξηση των επιπέδων τιμών στο μέλλον. Αυτό σημαίνει μείωση των πραγματικών επιτοκίων και αύξηση του δανεισμού, αφού οι καταναλωτές πιστεύουν ότι μελλοντικά θα πληρώνουν πιο φτηνά τα δάνεια. Το αποτέλεσμα είναι επανεκκίνηση της οικονομίας.
Το θέμα που τίθεται εδώ, βέβαια, είναι πόσο αξιόπιστη είναι η Τράπεζα της Ιαπωνίας –ιδίως μετά από τόσα χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών να ενισχύσει το επίπεδο των τιμών.
Ευφορία στις αγορές –αλλά για πόσο;
Οι αγορές αντέδρασαν θετικά στις εξαγγελίες της BoJ: ο δείκτης Nikkei εκτινάχθηκε στο 1,9% αμέσως μετά την ανακοίνωση, ενώ απώλειες 1% κατέγραψε το γεν έναντι του δολαρίου.
Πολλοί αναλυτές, ωστόσο, κρατούν «μικρό καλάθι», εκτιμώντας ότι η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να λάβει πιο δραστικά μέτρα στο μέλλον –πιθανότατα με νέα μείωση των επιτοκίων της. Όπως αναφέρει η HSBC σε σημείωμα προς τους πελάτες της, τα μέτρα αυτά είναι «μικροδιορθώσεις» και εκτιμά ότι η BoJ θα μειώσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκιά της και άλλο πριν το τέλος του έτους, σύμφωνα με το CNN Money.
«Η κίνηση αυτή είχε θετική επίδραση στις αγορές, ιδίως στις μετοχές των τραπεζών», σχολιάζει στο Reuters ο Michael Moen από την Aberdeen Asset Management. «Αναγνώρισαν ότι η πολιτική αρνητικών επιτοκίων πλήττει τα κέρδη των τραπεζών και με την απόφασή τους αυτή προσπάθησαν να αντισταθμίσουν ένα μέρος των επιπτώσεων αυτών», συμπληρώνει.
«Όταν καθίσει ο κονιορτός, πιστεύουμε ότι οι αγορές θα ερμηνεύσουν την κίνηση της BoJ με απογοήτευση. «Μπορεί η τράπεζα να άλλαξε τον στόχο της για την καμπύλη επιτοκίων, ωστόσο, τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι ουσιαστικά τα ίδια», σημειώνει ο Adam Cole, επικεφαλής συναλλαγματικής πολιτικής της RBC Capital Markets.
Σημειώνεται ότι όταν μια καμπύλη επιτοκίων από την κανονική της μορφή γίνεται επίπεδη, αυτό σημαίνει ότι τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια εξισώνονται. Συνήθως, αυτό συμβαίνει κατά τη μετάβαση από την οικονομική ανάπτυξη στην επιβράδυνση ή ακόμη και την ύφεση.
Η επόμενη πράξη θα παιχτεί στην Ουάσιγκτον
Τα βλέμματα όλων στρέφονται τώρα στη συνεδρίαση της Fed που ολοκληρώνεται σήμερα στην Ουάσιγκτον. Στις 9 το βράδυ (ώρα Ελλάδος) αναμένεται η απόφαση της ομοσπονδιακής τράπεζας για τα επιτόκια, ενώ μισή ώρα αργότερα θα ανέβει στο βήμα η κεντρική τραπεζίτης Janet Yellen.
Τα σενάρια για μείωση των επιτοκίων του δολαρίου απόψε έχουν υποχωρήσει –ιδίως μετά τις ανακοινώσεις της BoJ για αφοσίωση στην ποσοτική χαλάρωση και τα χαμηλά επιτόκια.
Δεν αποκλείεται, ωστόσο, μετά τον Kuroda να εκπλήξει τις αγορές και η Yellen, σημειώνει η Daiwa Capital Markets.
Οι πιθανότητες, όμως, στην αγορά σήμερα είναι 22% υπέρ της αύξησης των επιτοκίων στη σημερινή συνεδρίαση και 60% στη συνεδρίαση της Fed τον Δεκέμβριο. «Η Fed δεν θα φανεί γενναία σε αυτόν τον κύκλο», εκτιμά ο επικεφαλής οικονομολόγος της Bank of the West, Scott Anderson. Ο ίδιος θεωρεί απίθανο να αυξηθούν σήμερα τα επιτόκια.
«Πιστεύω ότι [η FED] κρύβεται πίσω από τις πιθανότητες 20% που δίνει η αγορά σε μια αύξηση σήμερα και η Fed δεν θα διαψεύσει τις προσδοκίες», σχολιάζει στο CNBC ο Chris Rupkey από τη MUFG Union Bank. «Κατά τη γνώμη μου, όμως, δεν είναι αυτός ο λόγος, καθώς ποτέ η αγορά δεν θα δώσει το πράσινο φως. Όσο περισσότερο το καθυστερεί η Fed, η αγορά θα συνεχίσει να κάνει αυτό που κάνει», προειδοποιεί.
Με σύντομο δημοσίευμα-παρέμβασή του την Τετάρτη, και ο Economist τάσσεται υπέρ της διατήρησης των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα. Καλεί, μάλιστα, τους κεντρικούς τραπεζίτες «να συγκρατήσουν τις ορμές τους» για αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής. Όπως υποστηρίζει το βρετανικό περιοδικό, η φημολογία σχετικά με την επόμενη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων ταλανίζει επώδυνα τις αγορές τους τελευταίους μήνες και η Fed οφείλει να αφήσει να «ηρεμήσουν τα πνεύματα».
