Greenwashing: Τι προβλέπει η οδηγία για την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση

Τις κατευθυντήριες γραμμές για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να συμμορφωθούν με τη νέα Οδηγία για την Ενδυνάμωση των Καταναλωτών για την Πράσινη Μετάβαση (ECGT), η οποία εγκρίθηκε τον περασμένο μήνα, δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 

Ο σκοπός του ECGT είναι να ρυθμίσει και να περιορίσει τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς (greenwashing) σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προϊόντων και πλέον θεσπίζονται νέοι κανόνες που θα πρέπει να ακολουθούν οι εταιρείες για να επικυρώσουν τέτοιους ισχυρισμούς. Το νέο πλαίσιο θα καλύπτει δύο πτυχές, τις εθελοντικές αξιώσεις και τις εθελοντικές ετικέτες ενώ διασφαλίζει επίσης ότι οι επιχειρήσεις θα διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία για να υιοθετήσουν γνήσιες πρακτικές βιωσιμότητας.

Με την αυστηροποίηση του πλαισίου, συνθήματα όπως «φιλικά προς το περιβάλλον», «φυσικά» και «βιοαποδομήσιμα» απαγορεύονται, εκτός εάν υποστηρίζονται από αποδεικτικά στοιχεία που αναγνωρίζονται από τις δημόσιες αρχές, και βασίζονται σε συστήματα πιστοποίησης εγκεκριμένα ή δημιουργημένα από δημόσιες αρχές.

Οι νέοι κανόνες τροποποιούν την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UCPD) και την Οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών (CRD), οι οποίες πλέον προσαρμόζονται στην πράσινη μετάβαση και την κυκλική οικονομία. 

Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από την ΕΕ, το 53% των περιβαλλοντικών ισχυρισμών που διατυπώνονται από εταιρείες είναι «ασαφείς, παραπλανητικοί ή αβάσιμοι». Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και εκείνοι που σχετίζονται με την αντιστάθμιση του άνθρακα: οι εταιρείες δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν δηλώσεις που υποδηλώνουν ουδέτερο, μειωμένο ή θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο συμμετέχοντας σε συστήματα αντιστάθμισης εκπομπών. 

Το νέο πλαίσιο ρυθμίζει η χρήση ετικετών βιωσιμότητας, δεδομένης της σύγχυσης που προκαλείται από τον πολλαπλασιασμό τους και την έλλειψη συγκριτικών στοιχείων. Για να εγκριθούν, οι ετικέτες βιωσιμότητας θα πρέπει να βασίζονται σε συστήματα πιστοποίησης που έχουν εγκριθεί ή δημιουργούνται από τις δημόσιες αρχές.

Οι νέοι κανόνες θα αποσαφηνίσουν την ευθύνη των λιανοπωλητών για πληροφορίες —ή έλλειψη αυτών— σχετικά με την πρόωρη απαξίωση του προϊόντος, τις περιττές αναβαθμίσεις λογισμικού ή την αδικαιολόγητη υποχρέωση αγοράς ανταλλακτικών από τον αρχικό κατασκευαστή. Θα δημιουργηθεί επίσης μια νέα εναρμονισμένη ετικέτα για να δώσει μεγαλύτερη σημασία σε προϊόντα με εκτεταμένη περίοδο εγγύησης.

Κυρώσεις και επόμενα βήματα

Τα κράτη μέλη αναμένεται τώρα να το μεταφέρουν στο εθνικό δίκαιο εντός δύο ετών ενώ οι εταιρείες που δεν συμμορφώνονται κινδυνεύουν με αποκλεισμό από τις προμήθειες, απώλεια εσόδων και πρόστιμο τουλάχιστον 4% του ετήσιου κύκλου εργασιών τους.

Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις — που ορίζονται στην ΕΕ ως επιχειρήσεις με λιγότερους από δέκα υπαλλήλους — δεν θα υπόκεινται στις νέες υποχρεώσεις και οι ΜΜΕ — εταιρείες με λιγότερους από 250 υπαλλήλους — θα έχουν ένα επιπλέον έτος για να αρχίσουν να συμμορφώνονται με το ECGT.

Για την ευκολότερη ενσωμάτωση των οδηγιών έχει προταθεί η δημοσίευση ενός καταλόγου που να περιγράφει λεπτομερώς τους «λιγότερο περίπλοκους ισχυρισμούς» και το πλαίσιο στο οποίο μπορούν να εφαρμοστούν.