Τι ισχύει με την αναδάσωση και το αντιπύρ

Ανυπολόγιστη είναι η καταστροφή που άφησαν στο πέρασμά τους οι φωτιές που μαίνονται ανεξέλεγκτες στη χώρα μας. Περίπου 650.000 στρέμματα παρθένου δάσους, σύμφωνα με τον υπολογισμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, έγιναν στάχτη μέσα σε μόλις 6 μέρες σε Αττική, Εύβοια και Λακωνία και τώρα το ερώτημα είναι ένα: Τι θα γίνει για να μην χαθούν στο μέλλον και οι τελευταίοι πνεύμονες πρασίνου που υπάρχουν στην Ελλάδα. Σε αυτά τα καμένα στρέμματα δάσους θα προστεθούν το επόμενο διάστημα και άλλα, καθώς η φωτιά στη βόρεια Εύβοια συνεχίζει να «καταπίνει» τα πάντα στο πέρασμά της. 

Πλέον, πέρα από την ανυπολόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή, υπάρχουν ορατοί κίνδυνοι για πλημμύρες, οι οποίες μπορεί να πλήξουν τις πυρόπληκτες περιοχές στο άμεσο μέλλον. Μπορεί, λοιπόν, η αναδάσωση να αποτελέσει μια λύση ή πρέπει να αφήσουμε τη φύση να αναγεννηθεί από μόνη της; Ο δασολόγος, Θεοφάνης Καραμπατζάκης, απαντά σε 7 ερωτήσεις του Reader σχετικά με τα χαρακτηριστικά της φωτιάς, με το τι ακριβώς έφταιξε, τι θα έπρεπε να είχε γίνει και ποια πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα της Πολιτείας, προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικές καταστροφές.

1.Τι διαφορά έχει αυτή η φωτιά από τόσες άλλες στο παρελθόν;

«Σε καμία περίπτωση οι φωτιές που έπληξαν φέτος τη χώρα μας δεν είχαν διαφορετικά χαρακτηριστικά με ό,τι έχουμε συνηθίσει τόσα χρόνια στη χώρα μας. Πιστεύω μερικοί χρησιμοποιούν την κλιματική αλλαγή ως δικαιολογία, η οποία, όμως, δεν έπαιξε μεγάλο ρόλο για τις συγκεκριμένες πυρκαγιές. Υπάρχουν πολλές ελλείψεις στον τομέα της πρόληψης, οι οποίες φάνηκαν. Παρόμοιες φωτιές έχουν σημειωθεί και στο παρελθόν, όπως το 1987 και το 2007. Οι καιρικές συνθήκες και ο καύσωνας μπορούν να ενισχύσουν το φαινόμενο της δασικής πυρκαγιάς, αλλά στη Μεσόγειο οι μεγάλες θερμοκρασίες το καλοκαίρι δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Ο καύσωνας ευνόησε την ταχύτερη επέκταση της πυρκαγιάς. Όταν βιώνουμε τέτοια φαινόμενα, θα πρέπει άμεσα να αυξάνεται η φύλαξη των δασών».

2.Μπορούσε καλύτερα η Πυροσβεστική;

«Η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα σοβαρή και τα μέτωπα ήταν πάρα πολλά. Τα μέσα που έχει στη διάθεσή της η Πυροσβεστική είναι πάντα συγκεκριμένα και όταν πρέπει να αντιμετωπίσεις εστίες σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αυτά δεν θα φτάσουν όσα και να έχεις. Η Πυροσβεστική πολλές φορές αντιμετωπίζει τα φαινόμενα όταν γίνονται και τότε αποφασίζει πώς θα ενεργήσει, όπως μια φωτιά σε ένα διαμέρισμα μέσα στην πόλη. Όμως, στο δάσος η κατάσταση είναι ανόμοια διότι επικρατούν διαφορετικές συνθήκες και πρέπει να υπάρχει ένας σχεδιασμός από ανθρώπους που γνωρίζουν πως το δάσος λειτουργεί».

3.Πόσο πίσω είμαστε στα μέτρα πρόληψης;

«Τα μεσογειακά δάση αποτελούνται κυρίως από πεύκα. Τα συγκεκριμένα δέντρα δυστυχώς είναι "πυρόφυλλα". Γνωρίζοντας, λοιπόν, την αδυναμία του δάσους μας, θα πρέπει να ληφθούν ορισμένα μέτρα για να το προφυλάξουμε. Τις τελευταίες δεκαετίες, επειδή δεν υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα, έχουμε αφήσει τα δάση στην τύχη τους και συσσωρεύεται καύσιμη ύλη. Κάθε δέντρο αποβάλλει κάθε χρόνο τα νεκρά του κύτταρα (ξερά κλαδιά και πευκοβελόνες). Αυτά τα υλικά αποτελούν "μπαρούτι" για το δάσος. Αν θέλαμε να προσέχουμε καλύτερα τα δάση μας θα έπρεπε να είχαμε φροντίσει να μαζέψουμε όλη αυτή την καύσιμη ύλη και να κλαδέψουμε τα δέντρα. Θα έπρεπε να είχαμε φροντίσει να κάνουμε τα δάση μας να αντέχουν στη φωτιά. Θα μπορούσε να υπήρχε μέριμνα ώστε όσοι άνθρωποι εργάζονται μέσα στο δάσος και βάζουν το εισόδημά τους από αυτό να κάνουν όλες τις προαναφερθείσες ενέργειες. Ακόμα η δασική υπηρεσία θα έπρεπε και αυτή από μόνη της να προχωρήσει στον καθαρισμό του δασικού χώρου αλλά δεν διαθέτει τους απαραίτητους πόρους για να το κάνει».

4.Τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθούν οι πλημμύρες;

«Πρέπει άμεσα να δοθούν χρήματα για να κοπούν τα καμένα δέντρα. Οι κορμοί των δέντρων θα πρέπει να τοποθετηθούν κάθετα, ώστε να σχηματισθούν "κλαδοπλέγματα", τα οποία θα συγκρατήσουν τα νερά των βροχών. Εάν σε περίπτωση δεν γίνουν άμεσα αυτά τα έργα, τότε θα έχουμε πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία θα πλήξουν τους κατοίκους των κοντινών περιοχών και το δάσος θα δυσκολευτεί να αναγεννηθεί».

5.Είναι σωστή η αντιμετώπιση της φωτιάς με το αντιπύρ;

«Το λεγόμενο "αντιπύρ" οι δασολόγοι το χρησιμοποιούσαν, αλλά θέλει μεγάλη εμπειρία, γιατί μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά παρά όφελος. Εκείνη τη στιγμή που θα δοθεί η εντολή του για να χρησιμοποιηθεί μπορεί να έχει γυρίσει ο αέρας και η φορά της φωτιάς να κατευθυνθεί προς λάθος κατεύθυνση. Ο σωστότερος τρόπος για να ανακόψεις μια φωτιά είναι με το να επιστρατεύσεις τους υλοτόμους. Αυτοί θα πρέπει να μεταβαίνουν στο σημείο και να κόψουν ακατάπαυστα δέντρα, προκειμένου να διευρύνουν τις αντιπυρικές ζώνες».

6.Πρέπει να γίνει ανθρώπινη αναδάσωση;

«Ο μηχανισμός της αναδάσωσης ενός δάσους περιλαμβάνει τα αντιπλημμυρικά έργα που προανέφερα. Τα "κλαδοπλέγματα" θα μπορέσουν να συγκρατήσουν όσους σπόρους από τα πεύκα έχουν πέσει στο χώμα. Έτσι θα μπορέσουν να φυτρώσουν σε αυτά τα σημεία ξανά νέα δέντρα. Ουσιαστικά το δάσος θα αναγεννηθεί μόνο του, αρκεί να απουσιάσει η ανθρώπινη δραστηριότητα (κτηνοτροφία). Στα μέρη που για κάποιους λόγους δεν υπάρξει νέα βλάστηση, τότε μόνο εκεί θα πρέπει να προχωρήσουμε σε τεχνητή αναδάσωση, σύμφωνα με τα όσα θα επιτάσσουν και οι μελέτες που πρέπει να γίνουν. Για να ξαναδημιουργηθεί πλήρως ένα δάσος χρειάζεται περίπου 40 με 50 χρόνια».

7.Πόσο ρόλο παίζει η γραφειοκρατία;

«Τα περισσότερα από αυτά τα σπίτια είναι εξοχικές κατοικίες και οι ιδιοκτήτες αρκετές φορές δεν φροντίζουν να τα καθαρίσουν από τα ξερόχορτα, κάνοντάς τα έτσι πιο ευάλωτα στο ενδεχόμενο μιας φωτιάς. Από την άλλη, όμως, έχουμε και μια νομοθεσία, η οποία είναι εντελώς αρνητική από το να μπορούμε να κόβουμε δέντρα γύρω από τα σπίτια ώστε να γίνονται αντιπυρικές ζώνες. Η γραφειοκρατία δεν σου επιτρέπει να κόψεις ένα πεύκο και να τοποθετήσεις στη θέση του κάποιο άλλο δέντρο που να αντέχει πιο πολύ στη φωτιά. Θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο ευρύτερο σχέδιο, ώστε να μπορούν οι ιδιοκτήτες σε λογικό πλαίσιο να δημιουργούν αυτές τις αντιπυρικές ζώνες γύρω από τα σπίτια τους».

Πηγή: reader.gr