Πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης, που φέρνουν νέα κρίση

Χθες το απόγευμα, δεύτερη ημέρα του Πάσχα, ο κ. Χ μου τηλεφώνησε για τα χρόνια πολλά μιας και δεν τα είχαμε πει ανήμερα του Πάσχα. Αφού σχολιάσαμε το πώς περάσαμε το διήμερο του Πάσχα και τα του εκλογικού κλίματος χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό, ο κ. Χ γύρισε την συζήτηση στα διεθνή και ιδιαίτερα στην διαπίστωση, πως τελευταία έχει πυκνώσει στην διεθνή αρθρογραφία το θέμα της αμφισβήτησης του ρόλου του δολαρίου και του ενδεχόμενου να υπάρξουν ανατροπές στο ορατό μέλλον στο επίπεδο αυτό. 

«Η άποψή μου είναι πως 100 χρόνια μετά την... ενθρόνιση του δολαρίου στην θέση της στερλίνας και μισού αιώνα από την κατάρρευση της σταθερής σχέσης χρυσού-δολαρίου (σ.σ. ακύρωση της συμφωνίας του Μπρέτον Γουντς), η συζήτηση αυτή έχει εκ των πραγμάτων τεθεί, αλλά δεν είναι μία διαδικασία που μπορεί να ολοκληρωθεί με την ανατροπή της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου χωρίς ισχυρούς …σεισμούς στον πλανήτη. Και σίγουρα δεν είναι υπόθεση απλά αριθμών. Αν συγκρίνεις τις συναλλαγές σε δολάριο με οποιοδήποτε άλλο νόμισμα ασφαλώς δεν βλέπεις τέτοια... ανατροπή. Αν δεις το τι συμβαίνει όμως μεταξύ Κίνας – ΗΠΑ και του υπόλοιπου πλανήτη, είναι σχετικά εύκολο να αρχίσεις να δέχεσαι μία τέτοια συζήτηση ως ρεαλιστική. Προσωπικά, πάντως, πιστεύω ότι έχουμε να δούμε και άλλα θερμά "επεισόδια" στο σήριαλ της διεθνούς κρίσης που έχει ξεσπάσει, πριν η συζήτηση αυτή για τον ρόλο του δολαρίου αποκτήσει πραγματικές διαστάσεις. Επιπλέον θεωρώ ότι η εισαγωγή των ψηφιακών νομισμάτων και ειδικά του ψηφιακού δολαρίου και του αντίστοιχου ευρώ θα προηγηθεί, μαζί με την... επιστροφή στα μηδενικά επιτόκια…». 

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η τραπεζική κρίση «επισπεύδει» τις κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών για... ψηφιακά νομίσματα

Η αλήθεια είναι ότι παρά το γεγονός ότι μου είχε εξάψει το ενδιαφέρον, δεν είχα διάθεση να προχωρήσει και πολύ η συζήτηση για το θέμα… Εκείνος όμως επέμεινε στρέφοντάς την σε ένα άλλο πραγματικά μεγάλο και άμεσο ζήτημα, που με έχει απασχολήσει στο Οικονογράφημα αρκετές φορές, ήτοι το αδιέξοδο της διαμόρφωσης πολιτικής για την αντιμετώπιση της ταυτόχρονης εκδήλωσης πληθωρισμού και πιστωτικής κρίσης. 

«Φίλε μου καλά κάνεις και προβληματίζεσαι γιατί εδώ πολλές κουβέντες ακούγονται που εκ των πραγμάτων οδηγούν σε αδιέξοδο όσο αφορά τις επιλογές πολιτικής για την αντιμετώπιση αυτής της σύνθετης κατάστασης. Μπορείς να βρεις "χρυσή τομή" μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, μέσα σε ένα περιβάλλον πληθωρισμού και ακραίων καταστάσεων χρέους; Δεν νομίζω. Ανεβάζεις τα επιτόκια για να κόψεις τον πληθωρισμό φέρνεις ύφεση, χαλαρώνεις την νομισματική πολιτική, ανοίγεις την πίσω πόρτα πάλι στον πληθωρισμό». 

Έφερε μάλιστα σαν εξέχον παράδειγμα το αδιέξοδο της συζήτησης στην Ε.Ε. για την αναμόρφωση των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας μέσα σε ένα περιβάλλον αύξησης των επιτοκίων και QT από την ΕΚΤ.

«Είναι φανερό ότι ο κύκλος δεν μπορεί να τετραγωνισθεί και μάλιστα με κανόνες σαν αυτούς που θέλει να φέρει η Κομισιόν. Επίτρεψέ μου να σου διαβάσω μερικές φράσεις από την ομιλία του Διευθυντή της BIS του Agustin Carstens, σήμερα (σ.σ. δηλαδή χθες) στο Columbia στην Νέα Υόρκη. Μπορώ; Έχεις την υπομονή να το ακούσεις; Είναι κανονική …ομολογία».   

Ξαφνιάστηκα από το γεγονός ότι είχε την ομιλία του Carstens την ίδια ημέρα και μάλιστα πριν καν δοθεί στο Columbia, αφού ήταν μόλις 5 η ώρα το απόγευμα η στιγμή που μιλάγαμε. Αλλά δεν το σχολίασα. Αποδέχθηκα την προτροπή και είπα «ναι».  

«Λοιπόν άκου τι είπε ο άνθρωπος. Σου διαβάζω την βασική του σκέψη». Και ακολούθησε η παράθεση του Carstens:

«Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, ο υψηλός πληθωρισμός και η χρηματοπιστωτική πίεση εμφανίστηκαν παράλληλα. Ο καθένας έχει τις δικές του συγκεκριμένες αιτίες, αλλά μαζί σηματοδοτούν ότι τα όρια της "περιοχής σταθερότητας" της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής δοκιμάζονται. Η προσέγγιση των ορίων της «περιοχής» αυτής είναι ορατή σε διάφορες διαστάσεις: μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, υψηλό δημόσιο χρέος και ισολογισμοί κεντρικών τραπεζών, μαζί με τα ιστορικά και επίμονα χαμηλά επιτόκια που επικρατούσαν πριν από την πληθωριστική έξαρση. Αυτές οι ρυθμίσεις πολιτικής είναι το αποτέλεσμα ενός ταξιδιού δεκαετιών, όπου διαδοχικές αποφάσεις πολιτικής, συχνά ως απάντηση σε κρίσεις, έχουν σταδιακά οδηγήσει τα επίπεδα χρέους προς τα πάνω και τα επιτόκια προς τα κάτω. Σε κάθε βήμα, οι επιλογές πολιτικής φαίνονταν λογικές, ακόμη και επιτακτικές. Αλλά σωρευτικά, μας έχουν φέρει σε ένα εξαιρετικά περίπλοκο σημείο, όπου οι κίνδυνοι για τη μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα είναι μεγάλοι και οι εντάσεις μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής αυξάνονται. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας πολιτικής. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αναγνωρίσουν τους περιορισμούς των πολιτικών σταθεροποίησης και πρέπει να αφήσουν περιθώρια ελιγμών πολιτικής με την πάροδο του χρόνου…». 

«Και να σκεφτείς», συμπλήρωσε αφού μου μετέφερε το σχετικό απόσπασμα, «ότι ο τίτλος της ομιλίας του είναι «οι νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές ως άγκυρες εμπιστοσύνης και σταθερότητας».  Αξίζει αύριο που δουλεύεις να διαβάσεις ολόκληρη την τοποθέτησή του για να καταλάβεις το ασύμβατο της κατάστασης. 

Μου έκανε όμως εντύπωση η... ειλικρίνεια με την οποία τοποθετείται, ειδικά στο σημείο που λέει ότι η κρισιακή αυτή κατάσταση είναι αποτέλεσμα πολιτικών που επιλέχθηκαν για να αντιμετωπίσουν καταστάσεις κρίσης σε ένα ταξίδι δεκαετιών…».  Κάπου στο σημείο αυτό πρέπει να κατάλαβε ότι δεν ήταν σκόπιμο τέτοια μέρα να συνεχίσουμε την συζήτηση αυτή και μου υποσχέθηκε να μου στείλει την ομιλία ολόκληρη. 

Τον ευχαρίστησα λέγοντάς του ότι ίσως δεν χρειάζεται γιατί αυτές οι ομιλίες ανεβαίνουν στην ιστοσελίδα της BIS σχετικά γρήγορα.  Το τηλέφωνο έκλεισε αφού δώσαμε υπόσχεση να μιλήσουμε μέχρι την Τετάρτη, αλλά αυτή την φορά από κοντά για καφέ. 

Γ. Αγγέλης