«Μπορούν τα επιτόκια να ρίξουν τον πληθωρισμό;»
«Πιστεύω ότι δεν… κομίζω γλαύκα εις Αθήνας, αλλά θα ήθελα να ξεκαθαρίσω μαζί σου ένα ζήτημα κεντρικής σημασίας νομίζω, που έχει αναδειχθεί τελευταία σε μείζον ζήτημα πολιτικής, όσον αφορά την επιλογή των κεντρικών τραπεζών να προχωρήσουν πάση θυσία σε αύξηση του κόστους του χρήματος, αποσύροντας την νομισματική χαλάρωση και αυξάνοντας τα επιτόκια».
Έτσι χωρίς κανένα εισαγωγικό άρχιζε το σημείωμα του κ. Χ που με περίμενε πρωί – πρωί στο laptop με το που άνοιξα να δω τι έχω στα mail μου. Το είχε στείλει αργά χθες βράδυ.
«Η πολιτική των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τον τότε πρόεδρο της Fed Paul Volcker αναφέρεται συχνά ως απόδειξη ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να επιτύχουν χαμηλότερο πληθωρισμό.
Νομίζω όμως ότι θα συμφωνήσεις μαζί μου πως αυτό είναι η μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή είναι πως η μεγάλη αύξηση των επιτοκίων, αυτό που έκανε – κάθε φορά που συνέβη αλλά ειδικά στις αρχές της δεκαετίας του 80’ - ήταν να «δρομολογήσει» μια από τις σοβαρότερες κάμψεις της οικονομίας (1980-1982) στο δεύτερο μισό του αιώνα, που τελικά αποδεκάτισε τους μεταποιητικούς τομείς των μεγάλων ανεπτυγμένων οικονομιών.
Ήταν η ύφεση, η πτώση της παραγωγής και η αύξηση της ανεργίας που τελικά οδήγησαν στη μείωση του πληθωρισμού αρκετά χρόνια αργότερα και αφού είχαν προκαλέσει πολύ «πόνο» ειδικά στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Αυτό δεν είναι δικός μου ισχυρισμός, είναι η οικονομική ιστορία του τέλους της προηγούμενης χιλιετίας…
Θεωρώ λοιπόν ότι με αυτή την προοπτική δουλεύει και σήμερα η Fed. Γι’ αυτό και δεν έχω καμία εμπιστοσύνη στις διαβεβαιώσεις της κας Γέλεν ή της Λαγκάρντ, που ακολουθεί από πιο αδύναμη θέση το ίδιο μονοπάτι, όταν λένε ότι θα αποφύγουν την ύφεση, ή ότι είναι μακριά ο στασιμοπληθωρισμός…
Με την μία διαφορά – και εδώ είναι το σημείο που θέλω να συνυπολογίσεις – ότι σήμερα αντίθετα από το ‘80, όπως και σε παλιότερο σημείωμά μου σου είχα επισημάνει, η Fed και η ΕΚΤ έχουν να τα βάλουν με ένα χρέος μη συγκρίσιμο με εκείνο της δεκαετίας του ‘80. Το χρέος σήμερα είναι… αστρικών διαστάσεων σε σύγκριση με το τότε, καθώς έχει τροφοδοτηθεί από τον νομισματικό πληθωρισμό με τον οποίο επιχειρήθηκε να αναχαιτισθεί το σεισμικό τσουνάμι της κρίσης του 2008 – 2009 από τις κεντρικές τράπεζες.
Και δεν μιλάω για το δημόσιο χρέος μόνο, μιλάω για το ιδιωτικό χρέος που έχει μοχλευθεί σε σημείο που την δεκαετία του ‘80 ο Paul Volker δεν θα μπορούσε καν να φαντασθεί ότι μπορεί να συμβεί…
Σκέψου με μόνη την προετοιμασία εισόδου στην νέα νομισματική πολιτική έχουν «εξαερωθεί» περί τα 15 τρισ. δολ. από τις κεφαλαιοποιήσεις στις αγορές ομολόγων και μετοχών από τις αρχές του χρόνου αν δεν κάνω λάθος. Και δεν νομίζω ότι κάνω λάθος. Μπορείς να καταλάβεις τι ακολουθεί όταν το κόστος του χρήματος αρχίσει να αγγίζει «καυτές» περιοχές, ήτοι την διακεκαυμένη ζώνη των οικονομικών περιοχών, κρατών ή επιχειρήσεων που μέχρι στιγμής επιβιώνουν λόγω του «τσάμπα» χρήματος. Ναι μιλάω για τις χώρες και τις επιχειρήσεις που τις αποκαλούμε «ζόμπι»…
Πρόσφατη ανάλυση του FT διαπίστωνε ότι οι εταιρείες με «ευμετάβλητα κέρδη και υψηλό επιτοκιακό κόστος» αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κίνδυνο χρεοκοπίας. Αυτές οι «εταιρείες ζόμπι» όπως συχνά τις αποκαλούσαν θα φτάσουν το 20% όλων των εταιρειών εάν διπλασιαστούν τα επιτόκια, κάτι δηλαδή που είναι ήδη ο στόχος των κεντρικών τραπεζών – εκτός της ιαπωνικής – μέχρι τα τέλη του 2022 ή τις αρχές του 2023. Σύμφωνα με την ανάλυση του FT το ίδιο αποτέλεσμα θα έχεις και αν μειωθούν τα κέρδη τους κατά 25%... Αν μάλιστα συνυπολογίσει κανείς και την έξοδο κεφαλαίων που ήδη σημειώνεται – εκτός της Κίνας – από τις αναδυόμενες αγορές, είναι εύκολο να καταλάβεις ότι το Μπαγκλαντές δεν είναι παρά η πρώτη περίπτωση της λίστας… Αν δεν κάνω λάθος ήταν στους FT, σε κύριο άρθρο αυτή την εβδομάδα που διάβασα αυτή την πολύ διαφωτιστική διατύπωση «η επιλογή είναι η στασιμότητα, ή η αποπληθωριστική κατάθλιψη...».
Και αν δεν σου αρκεί η ανάλυση του FT ψάξε λίγο στα working paper της BIS μερικούς μήνες πίσω, νομίζω ήταν φθινόπωρο, που προειδοποιεί για απώλειες της τάξης του 25% μόλις αρχίσει η… απόσυρση των επιχειρήσεων «ζόμπι».
Ξέρω ότι δεν σου φτιάχνω το κέφι πρωί – πρωί αλλά αυτές είναι κάποιες σκέψεις που θέλω να συζητήσω μαζί σου, ίσως να μπορούσαμε να πιούμε κανένα καφέ το απόγευμα αν έχεις χρόνο».
Γ. Αγγέλης