«Τι θα γίνει το επόμενο δίμηνο;»
«Καλημέρα φίλτατε. Τελικά τη γλιτώσαμε στην... τρίχα την Δευτέρα που βρεθήκαμε για καφέ. Μια ώρα περισσότερο να είχαμε κάτσει, ακόμα θα ήμαστε μέσα στο αυτοκίνητα... και θα μας έβγαζαν κατεψυγμένους.
Εδώ που τα λέμε ξέρω εσείς πως περάσατε, αλλά εμείς εδώ, δίπλα στη Μεσογείων, δοκιμάσαμε ενδιαφέρουσες "εμπειρίες", 20ωρα χωρίς ρεύμα, 24ωρα χωρίς πετρέλαιο, ακόμα και τώρα δηλαδή χωρίς θέρμανση... Και από ότι πληροφορήθηκα θα ξανανάψουμε καλοριφέρ μετά την πρώτη του μήνα γιατί έχει μπλοκάρει και η τροφοδοσία... Τέλος πάντων δεν σου γράφω γι' αυτά, απλώς τα σκέπτομαι καθώς κάθισα να γράψω αυτό το σημείωμα μιας και μέχρι στιγμής έχω ρεύμα».
Το email του κ. Χ ήταν από τα πρώτα που είχα λάβει πρωί – πρωί και τον φαντάζομαι ντυμένο με πολλά πουλόβερ, διπλές κάλτσες και ίσως το μαύρο μάλλινο πλεκτό σκουφάκι του, να κάθεται μπροστά στο laptop να γράφει με το ζεστό καφέ δίπλα του...
«Λοιπόν είδα τις ανακοινώσεις τις χθεσινές του Πάουελ για τα επιτόκια τις προθέσεις του για τον Μάρτιο. Τα ρεπορτάζ που διάβασα μαζί και τα δικά σας επιβεβαιώνουν ότι θα συνεχίσουν στη γραμμή που αποφάσισαν το Δεκέμβρη. Επιβεβαίωσε ότι σύντομα θα ήταν "σκόπιμο" να αυξηθούν τα επιτόκια και ότι η οικονομία δεν χρειάζεται πλέον αυτό το επίπεδο στήριξης από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής. Όπως το διατύπωσε, τόσο ο πληθωρισμός όσο και η αγορά εργασίας, απαιτούν την "εγκατάλειψη εξαιρετικά διευκολυντικών νομισματικών πολιτικών".
Αυτό σημαίνει ότι επιβεβαιώνει την πρόθεσή της να μειώσει τον ισολογισμό της και να το πράξει με σταθερό ρυθμό και ίσως ταχύτερο από ό,τι έχει ακολουθήσει σε άλλες φάσεις νομισματικής σύσφιξης.
Οι αγορές είναι αλήθεια ότι αντέδρασαν με πτώση των δεικτών, ενίσχυση του δολαρίου και αύξηση του δεκαετούς επιτοκίου του αμερικανικού χρέους. Με άλλα λόγια κινήσεις που ενσωματώνουν την προεξόφληση μιας αυστηρότερης εξέλιξης της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Μετά από αυτά νομίζω ότι πρέπει να περιμένουμε ότι θα πυκνώσουν οι προειδοποιήσεις για αλλαγή γραμμής και από την πλευρά της ΕΚΤ, όπως έχει ήδη αρχίσει να γίνεται από επώνυμα μέλη του Συμβουλίου της... Όμως αυτό που εγώ ήθελα να σου επισημάνω είναι άλλο.
Μέχρι τον Μάρτιο, που τόσο η Fed όσο και ΕΚΤ θα αφήσουν τα λόγια και θα αρχίσουν τις πράξεις, η μία θα αυξήσει τα επιτόκια ή άλλη θα βγάλει στην άκρη το PEPP, απέχουμε ακόμα δύο μήνες.
Τι θα συμβεί σ΄ αυτούς τους δύο μήνες;
Το βέβαιο είναι – το λένε ήδη τα προσωρινά στοιχεία – ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται, οι τιμοκατάλογοι θα αλλάζουν μήνα με τον μήνα και το πρόβλημα είναι αδύνατο πλέον να παραμένει δεύτερο ή τρίτο θέμα στα ΜΜΕ, όταν έχει γίνει το κύριο καθημερινό πρόβλημα για την πλειονότητα του κόσμου.
Αν εξαιρέσεις τις περιπέτειές μας με την "Ελπίδα" βέβαια.
Είναι φυσικό η ακρίβεια να ανέβει στην πρώτη κατηγορία των τίτλων στα ΜΜΕ, αλλά αυτό πέρα από το να δικαιολογεί τις κινήσεις που θα γίνουν από τις Κεντρικές Τράπεζες θα απαιτεί απαντήσεις από τις κυβερνήσεις... καθώς ο κόσμος θα βλέπει στα πρωτοσέλιδα και στα δελτία ειδήσεων το καθημερινό του βάσανο να είναι πρώτη είδηση.
Και καταλαβαίνεις βέβαια ότι το να αποσύρουν ταυτόχρονα το φθηνό χρήμα από τις αγορές οι Κεντρικές Τράπεζες για να το αντιμετωπίσουν, θα αρχίσει να... σφίγγει την κατάσταση από άλλη πλευρά.
Την ίδια στιγμή που το διαθέσιμο εισόδημα μειώνεται λόγω της ακρίβειας σε πραγματικούς όρους, θα αρχίσει να μειώνεται και η διαθεσιμότητά του... γιατί πέρα από αυτά κάποια στιγμή θα αρχίσουν να γίνονται εμφανείς και οι συνέπειες από την απόσυρση των μέτρων στήριξης λόγω πανδημίας.
Μία από τις μακρο συνέπειες όμως της απόσυρσης του φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες είναι ότι θα δρομολογηθεί και η "έξοδος" των ζόμπι-επιχειρήσεων από την ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα με αποτέλεσμα που θα αλλάξει την κατάσταση και στην αγορά εργασίας.
Η BIS όπως θυμάσαι έχει προειδοποιήσει γι' αυτό και νομίζω ότι το είχατε επισημάνει τότε.
Και καλά αυτό να γίνει σε οικονομίες που έχουν μειώσει την ανεργία στο 4% και στο 5%, φαντάζεσαι τι θα συμβεί σε οικονομίες που η ανεργία είναι ήδη πάνω από το 10% - 14%, όπως για παράδειγμα σε μας εδώ;
Μ’ αυτές τις σκέψεις θα σε αφήσω ήσυχο να κάνεις τη δουλειά σου, αλλά ήθελα να σου μεταφέρω τον προβληματισμό μου, γιατί πιστεύω ότι όσο και αν οι κεντρικοί τραπεζίτες προσπαθούν να αλλάξουν ρότα χωρίς να γίνουν μεγάλες «ζημιές», δεν πιστεύω το αυτό μπορεί να γίνει ομαλά...».
Παραθέτω το σημείωμα του κ. Χ όπως το έλαβα...
Γ. Αγγέλης