Ένα περίεργο video που δεν προμηνύει καλά πράγματα

«Φίλτατε σου στέλνω αυτό το σημείωμα γιατί θέλω να σου επισημάνω ένα θέμα για το οποίο ήθελα να μιλήσουμε στην τελευταία συνάντησή μας, αλλά τελικά με την ιστορία του Καζακστάν στο τέλος ξεχάστηκα και δεν το ανέφερα».

Με αυτή την εισαγωγή άρχιζε το mail του κ. Χ που έλαβα την επόμενη ημέρα της συνάντησής μας. Το παραθέτω ως έχει προκειμένου αφενός να μη «βλάψω» τη λογική της επισήμανσής του και αφετέρου να μη δώσω χωρίς να το θέλω λάθος ερμηνείες στα λεγόμενά του. 

«Προχθές παρακολουθώντας το επίσημο twitter του Reuters, πρόσεξα ένα μικρό video στο οποίο εμφανίζονται μισοάδεια τα ράφια σε αμερικάνικο σούπερ μάρκετ. Όπως ξέρεις παρακολουθώ τα αμερικάνικα ΜΜΕ σχεδόν... συστηματικά. Εντόπισα λοιπόν και άλλα ρεπορτάζ με το ίδιο θέμα σε περισσότερες από μία πολιτείες των ΗΠΑ. 

Οι αναλύσεις που κατάφερα να εντοπίσω σχετικές με τα ρεπορτάζ αυτά καταλήγουν – αυτό το κάνω εγώ για συντομία χρόνου – σε δύο βασικές αιτίες οι οποίες νομίζω ότι αφορούν όλους και όχι μόνο τους Αμερικάνους. Είτε έχουμε δει, είτε δεν έχουμε δει ακόμα άδεια ράφια στα σούπερ μάρκετ στα μέρη μας.

Η αλήθεια είναι ότι "άδεια ράφια" εμφανίστηκαν παντού αλλά για λίγο το Α' εξάμηνο του 2020, όταν με τα lockdown και τον φόβο για το άγνωστο της πανδημίας να κυριαρχεί, η πλειονότητα των ανθρώπων άδειασε τα σούπερ μάρκετ πριν να κλειστεί στα σπίτια του... Έκτοτε δεν μπορεί να πει κανείς ότι συναντούσε άδεια ράφια σε σούπερ μάρκετ καθώς οι όποιες ελλείψεις αφορούσαν ελάχιστα προϊόντα και σε κάθε περίπτωση δεν ήταν αξιοσημείωτες.

Το να εμφανισθεί τώρα δύο χρόνια μετά κάτι τέτοιο και μάλιστα στις ΗΠΑ ασφαλώς απαιτεί διαφορετικές εξηγήσεις.  Για να είμαι σύντομος σύμφωνα με τις σχετικές αναλύσεις που έχω εντοπίσει δύο είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν αυτό το φαινόμενο με τα "άδεια ράφια" σήμερα.

Ο πρώτος παράγοντας είναι η αναταραχή που προκλήθηκε από τα πρώτα κύματα της πανδημίας, δημιουργώντας σε πολλές περιπτώσεις αλλού μειωμένη ζήτηση και αλλού (χρονικά) υπερ-αυξημένη. Αυτή η αναταραχή και ο αποσυντονισμός μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς ειδικά στην πλειονότητα των περιπτώσεων που είναι διακρατική η σύνδεσή τους, έχει προκαλέσει σπασμούς και στις ενδιάμεσες αλυσίδες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αγορά κρέατος η οποία αρχικά γνώρισε ειδικά με τα lockdown, απότομη πτώση ζήτησης, αλλά και στην ενδιάμεση αλυσίδα της συντήρησης (ψυγεία), μεταφοράς κ.λ.π. Με αποτέλεσμα οι παραγωγοί αλλά και οι ενδιάμεσοι να αδυνατούν να διαχειριστούν τα πλεονάσματα λόγω των φυσικών ορίων «παραγωγής», ψύξης, μεταφοράς, κ.ο.κ.  Αυτός ο αποσυντονισμός παραγωγής διαχείρισης και κατανομής θα απαιτούσε ιδιαίτερα στις μεγάλες αγορές όπως π.χ. στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη, ένα επαναπρογραμματισμό που πλέον αποκτά δομικό χαρακτήρα η δυσκολία του για να λειτουργήσει εκ νέου η αγορά.

Αυτός ο αποσυντονισμός που αφορά πλέον πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγής ειδικά στην παραγωγή κρέατος, αλλά και άλλων ευαίσθητων τροφίμων έχει προκαλέσει μία σχεδόν οριζόντια συρρίκνωση της παραγωγικής δραστηριότητας ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί στην διαχείριση και στην κατανάλωση... 

Ο δεύτερος παράγοντας είναι οι ανεξέλεγκτοι σπασμοί των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού που έχει προκαλέσει η επιμονή στον πολύμορφο εμπορικό πόλεμο μέσα στις συνθήκες της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό για παράδειγμα το πόσο πιεστικά η Κίνα επιχειρεί να εξασφαλίσει συγκεκριμένα προϊόντα που δεν διαθέτει ή διαθέτει σε μη επαρκή βαθμό, όσο αυξάνονται οι πιέσεις από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη... Αυτό οδηγεί σε μια αυξημένη πίεση για την δημιουργία αποθεμάτων που πιέζουν με την σειρά τους την ήδη προβληματική κατάσταση στην ζήτηση. Στην προηγούμενη περίοδο ακόμα και μετά την κρίση του 2008 είχαν αναπτυχθεί πανίσχυρες διεθνείς αλυσίδες τροφοδοσίας σε όλα τα βασικά είδη. Η Κίνα ήταν στο κέντρο αυτού του εφοδιασμού όσο αφορά τα μεταποιημένα προϊόντα. Σήμερα είναι στο κέντρο της αυξημένης πίεσης πάνω στην προσφορά... Η κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών / ΝΑΤΟ και Κίνας / Ρωσίας από την άλλη, με τους αντίστοιχους συμμάχους τους, δημιουργεί πλέον νέες εντάσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού που δεν είναι «μεταβατικές», αλλά διαρθρωτικές, αφού συνδέονται με τις νέες αλλαγές στην αρχιτεκτονική των διεθνών σχέσεων. 

Γιατί σου γράφω για όλα αυτά; Μα γιατί όπως καταλαβαίνεις όλα τα παραπάνω είναι ουσιαστικό μέρος της πηγής των πληθωριστικών πιέσεων στις τιμές, που ξεφεύγουν πλέον από τη δυνατότητα ή ικανότητα - όπως θες πες το - των Κεντρικών Τραπεζών να ελέγξουν τον πληθωρισμό, είτε με τον περιορισμό της κυκλοφορίας του χρήματος είτε με το να το κάνουν ακριβότερο αυξάνοντας τα επιτόκια...

Ελπίζω να μη σε κούρασα, αλλά οφείλω να πω ότι όλα ξεκίνησαν με εκείνο το παράξενο βιντεάκι με τα άδεια ράφια στα αμερικάνικα σούπερ μάρκετ... Πιστεύω όμως ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας μέχρι να ξεκαθαριστεί ο ορίζοντας των πηγών του πληθωρισμού. Ένα είναι βέβαιο, οι αιτίες του είναι περισσότερο πολύπλοκες από εκείνες της δεκαετίας του 70’...».