Η επίσκεψη Ερντογάν στη Β. Κύπρο και η εξέλιξη του κυπριακού

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε στην τελετή που πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της 47ης επετείου της πολεμικής επιχείρησης Αττίλας Ι, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 1974 και θεωρείται η αρχή της κατοχής της Β. Κύπρου για την Ελλάδα και την Κύπρο και η ημέρα υπεράσπισης των Τουρκοκυπρίων στην Τουρκία. Η τελετή αυτή έγινε τη δεύτερη ημέρα της επίσκεψής του στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο.

Ο βασικός άξονας της τοποθέτησής του Ερντογάν ήταν η φόρμουλα δύο κρατών, όπως την πρότεινε στις συνομιλίες της Γενεύης ο Πρόεδρος της ΤΔΒΚ, Ερσίν Τατάρ. Σύμφωνα με τον Ερντογάν (και τον Τατάρ) το να αναγνωριστεί η ΤΔΒΚ ως κρατική οντότητα είναι η μόνη ρεαλιστική λύση που δίνει προσανατολισμό επίλυσης του κυπριακού. Συγκεκριμένα, ο Ερντογάν δήλωσε: "Ο Πρόεδρος Τατάρ παρουσίασε μια ρεαλιστική πρόταση με προσανατολισμό προς τη λύση στη Γενεύη. Υποστηρίζουμε πλήρως αυτήν τη ρεαλιστική και καινοτόμο πρόταση. Μια νέα διαδικασία διαπραγματεύσεων είναι δυνατή μόνο μεταξύ δύο κρατών. Πρώτα απ 'όλα, θα πρέπει να επιβεβαιωθεί η ]ισότητα ως προς την εθνική κυριαρχία για το ίδιο καθεστώς των Τουρκοκυπρίων".

Η στηλίτευση των ελληνοκυπριακών θέσεων

Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν ήταν ειλικρινής στις συνομιλίες της Γενεύης και γενικότερα. Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, σχολίασε: "Η ελληνοκυπριακή πλευρά, που είπε "Όχι" στο Σχέδιο Ανάν το 2004 και εγκατέλειψε το τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Κραν-Μοντανά το 2017 και συνεχίζει να εμποδίζει την πορεία της λύσης. Όταν κοιτάμε πίσω, αυτή η νοοτροπία συνεχίζεται για 58 χρόνια και δεν έχει αλλάξει. Το είδαμε για άλλη μια φορά στην άτυπη συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη" και συνέχισε λέγοντας "Η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα. Επιμένει να διατηρεί την μαξιμαλιστική, ανέντιμη και ελαττωματική προσέγγιση. Δεν έχει καμία πρόθεση να αλλάξει αυτήν την προσέγγιση, να αναρωτηθεί και να κάνει ειλικρινείς προσπάθειες για μια δίκαιη λύση".

Διαστρέβλωση και τακτικισμός

Η επαναφορά των αποτυχημένων (για την Τουρκία) διαπραγματεύσεων στο Κραν-Μοντανά και η διαστρέβλωση της ιστορίας, είναι μέρος μιας τακτικής που έχει ξεκινήσει πριν από το 2015 και συνεχίζεται ως σήμερα. Η Τουρκία στο Κραν-Μοντανά είναι αυτή που είχε αποχωρήσει από την πρώτη ημέρα των διαπραγματεύσεων κάτω από την πίεση της ακροδεξιάς στο εσωτερικό της. Τότε, είχε δηλώσει ότι προείχε το θέμα της Συρίας, αλλά στην πραγματικότητα υπαναχώρησε από μια συμφωνία που είχε κάνει με τον ΓΓ του ΟΗΕ για κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων και απόσυρση του κατοχικού στρατού.

Η τακτική του Ερντογάν είναι να διολισθήσει ο διεθνής παράγοντας σε μια μη-διαπραγμάτευση για το κυπριακό, η οποία θα είναι διαρκώς αλυσιτελής και θα πιέζει την Κυπριακή Δημοκρατία να κάνει υποχωρήσεις που στην αρχή θα παρουσιάζονται ως αμοιβαίες, αλλά στην ουσία θα είναι μονοσήμαντες. Στόχος είναι, μέσα από την πίεση για δύο κράτη να καταλήξει σε μια ιδιότυπη Συνομοσπονδία, όπου η Τουρκία θα παίζει ισχυρό ρόλο στην εξωτερική πολιτική και άμυνα της ΤΔΒΚ.

Υπάρχει μετακίνηση του διεθνούς παράγοντα;

Ο Ερντογάν επιτέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση λέγοντας ότι δεν έχει τηρήσει ποτέ τις υποσχέσεις της προς την ΤΔΒΚ και δεν βοηθά καθόλου τον πληθυσμό εκεί οικονομικά ή με άλλα μέσα. Συνέδεσε αυτή την "ανειλικρινή", όπως την χαρακτήρισε, στάση με την "επίπληξη" που δέχθηκε από την Ε.Ε. να μην εκφέρει έντονο και διχαστικό λόγο σήμερα στην τελετή. Ο Ερντογάν, φυσικά, ξέρει πολύ καλά ότι πρακτικά η διεθνής κοινότητα, σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ εξετάζει μια λύση δύο κρατών, σε συνέχεια των συνομιλιών του 2017.

Παρόλο που η Κομισιόν, μέσω της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει δηλώσει ότι ποτέ δεν θα δεχθεί η Ε.Ε. τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο, η στάση της Ε.Ε. στην απόσχιση του Κοσσόβου, δείχνει ότι όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, αν και όχι ισοπίθανα.

Επιπλέον, στη συζήτηση μπαίνει ανοιχτά και η Ρωσία. Όπως έχει ενημερώσει τα διεθνή ΜΜΕ η ελληνοκυπριακή πλευρά, ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, για το θέμα της Αμμοχώστου. Η ελληνοκυπριακή πλευρά διατείνεται ότι ενημέρωσε τη Ρωσία για τους τουρκικούς σχεδιασμούς και ενέργειες αναφορικά με την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και στην παραβίαση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων και του status quo από την τουρκική πλευρά. Επίσης, η Ρωσία ενημερώθηκε για την επικείμενη αποστολή επιστολής στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, που θα καταγγέλει τις τουρκικές ενέργειες, από τον μόνιμο απεσταλμένο της Κύπρου στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Ομοίως, η ελληνοκυπριακή πλευρά σκοπεύει να ενημερώσει άμεσα και τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ.

Τα παραπάνω δεν δείχνουν μόνο την προσπάθεια όξυνσης της πίεσης προς την τουρκοκυπριακή πλευρά, αλλά και μια προσπάθεια "υπενθύμισης" στον διεθνή παράγοντα τι ακριβώς έχει συμβεί με την Κύπρο και σε ποια φάση είναι τώρα το κυπριακό. Κάτι τέτοιο ίσως δεν καθίστατο αναγκαίο σε προηγούμενες περιόδους συνομιλιών, όμως σίγουρα δεν είμαστε πια στο 2004 ή στο 2017 και ο διεθνής παράγοντας -όπως έδειξε και η πρόσφατη αδυναμία απόφασης στα Ηνωμένα Έθνη- έχει αρχίσει να εξετάζει εντονότερα όλες τις πιθανές διεξόδους και λύσεις.

Ο ρόλος της Ελλάδας στις νέες εξελίξεις

Η ελληνική πλευρά για την ώρα βρίσκεται περιορισμένη βλέποντας τη διαμάχη από το εσωτερικό της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι εντάσσοντας το πρόβλημα στην ευρωπαϊκή του διάσταση. Μέρος αυτής της προβληματικής στρατηγικής, είναι και η στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς που δείχνει μικρή εμπιστοσύνη σε κάποιον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό και προσπαθεί να κάνει το κυπριακό ένα ευρωπαϊκό θέμα και όχι ένα θέμα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Μια τέτοια εξέλιξη, από κοινού με την Ελλάδα, θα έδειχνε στην Ε.Ε. και τον υπόλοιπο κόσμο, τις πολλαπλές διαστάσεις του κυπριακού ως διεθνούς προβλήματος και θα ενίσχυε τις ελληνικές κι ελληνοκυπριακές αιτιάσεις. 

Photo @Associated Press