Περιορίζοντας την κατανάλωση σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα ελληνικά νοικοκυριά την βαθιά ύφεση που σημειώνεται στη χώρα και την συρρίκνωση των εισοδημάτων τους.

Όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών αγοράς IRI, η υποχώρηση του τζίρου των σούπερ μάκρετ υπήρξε ραγδαία το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουνίου 2016, φτάνοντας το 8,8% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015, ενώ ακόμη μεγαλύτερη, της τάξης του 12,6%, καταγράφηκε η κάμψη του όγκου πωλήσεων.

Απογοητευτικά παραμένουν τα στοιχεία της αγοράς τόσο για τον Ιούλιο όσο και για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, με τις πωλήσεις να υποχωρούν αισθητά ακόμα και σε τουριστικές περιοχές και σε εποχιακά είδη.

Την πτωτική εικόνα της αγοράς εντείνουν οι ανατιμήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI, στο πρώτο εξάμηνο του έτους παρατηρείται αύξηση των τιμών ανά τεμάχιο 3,8% γεγονός που εξηγεί άλλωστε και τη μικρότερη μείωση της αξίας πωλήσεων σε σύγκριση με αυτή του όγκου πωλήσεων. Να υπενθυμίσουμε ότι το 2015 είχε παρατηρηθεί οριακή αύξηση των τιμών ανά τεμάχιο, κατά 0,1%, ενώ αντιθέτως το 2014 είχε παρατηρηθεί μείωση κατά 2%.

Ως αιτία για την κατάρρευση των πωλήσεων, η οποία εντείνεται μήνα με τον μήνα, υποδεικνύεται αφενός η εξάντληση των ορίων αντοχής των καταναλωτών και αφετέρου η αύξηση των τιμών που διαπιστώνεται στα είδη σούπερ μάρκετ λόγω και των αυξήσεων του ΦΠΑ, όπως αναφέρουν στην εφημερίδα Καθημερινή επιχειρηματίες του κλάδου και ειδικοί επί των στατιστικών στοιχείων του κλάδου των σούπερ μάρκετ.

Το αρνητικό κλίμα δυσχαιρένουν φυσικά και οι ριζικές ανακατατάξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στον κλάδο των σούπερ μάρκετ χωρίς όμως να αλλοιώνουν καθοριστικά την εικόνα περί δραστικής περιστολής της κατανάλωσης.

Βάσει των όσων εκτιμούν στελέχη της IRI, η πραγματική μείωση της κατανάλωσης υπολογίζεται ότι φτάνει περίπου 5%, ποσοστό επίσης πολύ μεγαλύτερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα των προηγούμενων ετών. Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ είχαν υποχωρήσει κατά μόλις 0,4% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2014, το πρώτο εξάμηνο του 2014 είχαν μειωθεί οριακά, κατά 0,2% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2013, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2013 η μείωση ήταν 1,4% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2012. Συνολικά δε, το 2015 έκλεισε με μείωση του τζίρου των σούπερ μάρκετ κατά 2,1% σε σύγκριση με το 2014, ενώ το 2014 οι πωλήσεις του κλάδου υποχώρησαν κατά 1,4% σε σύγκριση με το 2013.

Ειδικά τον Ιούνιο του 2016 καταγράφεται μείωση της αξίας πωλήσεων και του όγκου πωλήσεων κατά 14,5% και 17,7% αντιστοίχως σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2015. Η θεαματική αυτή μείωση, ωστόσο, οφείλεται στο γεγονός ότι τον Ιούνιο του 2015 και συγκεκριμένα την τελευταία εβδομάδα οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ εκτοξεύθηκαν ακόμη και σε επίπεδα άνω του 30%. Κι αυτό διότι η προκήρυξη του δημοψηφίσματος και η επιβολή των capital controls προκάλεσαν τη μαζική προσέλευση των καταναλωτών στα σούπερ μάρκετ.

Ελάχιστα, ωστόσο, επηρεάζει τη συνολικότερη εικόνα για τις πωλήσεις το τρέχον έτος, δεδομένου ότι και στο πεντάμηνο Ιανουαρίου - Μαΐου 2016 η μείωση των πωλήσεων ήταν επίσης υψηλή, 7,3% ως προς την αξία και 11,3% ως προς τον όγκο.

Πονοκέφαλο για τη βιομηχανία τροφίμων προκαλούν και τα στοιχεία για τις βασικές κατηγορίες ειδών σούπερ μάρκετ. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016 οι πωλήσεις των τροφίμων υποχώρησαν κατά 9,2% ως προς την αξία και κατά 13,4% ως προς τον όγκο. Μάλιστα, σε επιμέρους κατηγορίες τροφίμων η μείωση του όγκου πωλήσεων είναι πρωτοφανής, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτό των γαλακτοκομικών (14,1%), των υλικών μαγειρικής (14,7%) και των κατεψυγμένων τροφίμων (15,5%).

Αποθαρρυντική είναι όμως και η εικόνα των υπόλοιπων κατηγοριών του λιανεμπορίου. Οι προσδοκίες των εμπόρων για επιστροφή του τζίρου των θερινών εκπτώσεων στα επίπεδα του 2014, όταν είχε ανέλθει σε 7,2 δισ. ευρώ, μάλλον διαψεύδονται βάσει της αγοραστικής κίνησης που υπάρχει έως σήμερα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), η μείωση του τζίρου στο δίμηνο Ιουνίου - Ιουλίου 2016 (σ.σ. οι θερινές εκπτώσεις ξεκίνησαν στις 11 Ιουλίου και ολοκληρώνονται στις 31 Αυγούστου) κυμαίνεται σε πανελλαδικό επίπεδο από 5% έως 8% σε σύγκριση με πέρυσι (το 2015 ο τζίρος των θερινών εκπτώσεων διαμορφώθηκε σε 6,8 δισ. ευρώ) με μεγάλες απώλειες στους κλάδους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, ειδών ένδυσης και τροφίμων και ποτών. «Είναι γεγονός ότι οι τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας είναι μέσου και χαμηλού εισοδήματος, ενώ ο εγχώριος τουρισμός είχε και φέτος μικρή διάρκεια και ένταση», υποστήριξε ο κ. Β. Κορκίδης.

Αμεσο αντίκτυπο στη βιομηχανία τροφίμων έχει η υποχώρηση της κατανάλωσης. Ο αντίκτυπος αυτός αποτυπώνεται στα στοιχεία για τον κύκλο εργασιών στη βιομηχανία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Σύμφωνα με αυτά ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών στη βιοµηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) συρρικνώθηκε κατά 9,4% τον Ιούνιο του 2016, σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο δείκτη του Ιουνίου 2015, έναντι µείωσης 12,4% που σηµειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση το 2015 προς το 2014.

Ειδικά στον κλάδο της μεταποίησης τροφίμων ο κύκλος εργασιών υποχώρησε τον Ιούνιο του 2016 σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2015 κατά 8,9% έναντι αύξησης 4,3% που είχε σημειωθεί τον Ιούνιο του 2015 σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2014. Μάλιστα, ο τζίρος της βιομηχανίας τροφίμων στην εγχώρια αγορά μειώθηκε τον Ιούνιο κατά 9,8%, ενώ στην εξωτερική αγορά –ο τζίρος δηλαδή που προέρχεται από τις εξαγωγές– η μείωση ήταν 5,6%.

Η σημαντική υποχώρηση του γενικού δείκτη εν μέρει μόνο οφείλεται στη μείωση του τζίρου που προέρχεται από τον  ορυχείων-λατοµείων, όπου παρουσίασε μείωση κατά 17,8% αλλά και από τη µείωση του δείκτη κύκλου εργασιών μεταποιητικών βιοµηχανιών κατά 9,3%. Επιπλέον, όμως, οφείλεται και στις µεταβολές των δεικτών των επιµέρους αγορών. Για την ακρίβεια στη µείωση του δείκτη κύκλου εργασιών εγχώριας αγοράς κατά 7,3% αλλά και εκείνου της εξωτερικής αγοράς κατά 12,7%.