Ροή
Μαρία Βασιλείου, Βρυξέλλες
Μπορεί η Ελλάδα να ετοιμάζεται να αποκτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές, όμως, οι κίνδυνοι που ελοχεύουν παγκοσμίως με ισχυρότερο παράδειγμα το ξέσπασμα ενός εμπορικού πολέμου, ενδέχεται να δημιουργήσουν νευρικότητα στις αγορές, προκαλώντας αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος δανεισμού της χώρας, προειδοποιεί ο διευθυντής του ινστιτούτου μελετών Bruegel Γκούντραμ Βολφ.
Εν όψει τέτοιων κινδύνων ο Γερμανός οικονομολόγος εκτιμά, μέσω της συνέντευξής του στο insider.gr ότι υπάρχουν πλεονεκτήματα στην περίπτωση μιας standby συμφωνίας ή μιας προληπτικής γραμμής πίστωσης μετά την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος στήριξης, επιλογές οι οποίες θα ενισχύσουν την ευρωστία και τη σταθερότητα της Ελλάδας. Ο διευθυντής του ινστιτούτου, που αποτελεί άτυπο σύμβουλο της Κομισιόν στις Βρυξέλλες, προειδοποιεί εξάλλου ότι ένας εμπορικός πόλεμος θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία της Ευρωζώνης.
Η Ελλάδα ετοιμάζεται να αφήσει πίσω της τη μνημονιακή εποχή και το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα διασφαλιστεί μια όσο το δυνατόν πιο βιώσιμη πορεία εκτός των προγραμμάτων στήριξης.
Το κόστος δανεισμού της χώρας έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ το σπρεντ ενδέχεται να διαφοροποιηθεί στο τέλος του προγράμματος, όταν ο όγκος των εκδόσεων αυξηθούν για να καλύψουν τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους. Μπορεί σήμερα η Ελλάδα να χρηματοδοτήσει το υψηλό αυτό κόστος και ενδεχομένως να μπορεί να αποκτήσει πλήρως πρόσβαση στις αγορές, όμως, υπάρχουν κίνδυνοι παγκοσμίως, οι οποίοι δημιουργούν ερωτηματικά ως προς το πώς θα αντιδράσουν οι αγορές, αν οι κίνδυνοι αυξηθούν. Ο εμπορικός πόλεμος είναι ένας κίνδυνος, αλλά μπορεί να υπάρξουν και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες, έναντι των οποίων δεν ξέρουμε πώς θα αντιδράσουν οι αγορές. Οπότε το ερώτημα, που τίθεται είναι πώς θα διαμορφωθεί το ελληνικό σπρεντ αν η νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές αυξηθεί. Η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά εύθραυστη κατάσταση και το δημόσιο χρέος είναι αρκετά υψηλό, κάτι που γνωρίζουν καλά οι αγορές. Μπορεί να μην υπάρχει άμεσα κάποιο κρίσιμο χρονικό σημείο στις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας λόγω της επιμήκυνσης των δανείων και η Ελλάδα θα μπορούσε να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές, αλλά υπάρχουν πλεονεκτήματα σε μια standby συμφωνία ή στην περίπτωση μιας προληπτικής γραμμής πίστωσης. Θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ευρωστία και τη σταθερότητα της κατάστασης.
Ποιοι άλλοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να διαταράξουν τις αγορές και να επηρεάσουν αρνητικά και το κόστος δανεισμού της Ελλάδας;
Κίνδυνοι υπάρχουν. Το ενδεχόμενο ενός εμπορικού πολέμου ή η αυξανόμενη διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και η θέση της Ευρώπης έναντι της διαμάχης. Μπορεί να υπάρξουν εξελίξεις, οι οποίες θα προκαλέσουν αβεβαιότητα και νευρικότητα στις αγορές. Σε τέτοιες καταστάσεις οι αδύναμοι κρίκοι, όπως είναι η Ελλάδα, είναι αυτοί, που δέχονται τα πρώτα χτυπήματα. Γι’ αυτό θεωρώ ότι μια συμφωνία, που να προβλέπει έναν μηχανισμό επιφυλακής ή προληπτικής πιστωτικής γραμμής θα ενισχύσει την σταθερότητα και την ευρωστία για έξοδο στις αγορές.
Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε πορεία ανάκαμψης. Θα μπορούσε να επηρεαστεί σημαντικά από τον κίνδυνο ενός εμπορικού πολέμου;
Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε πορεία ισχυρής ανάκαμψης, αλλά υπάρχουν ταυτόχρονα στοιχεία βραδύτητας, που επεξηγούν γιατί ο πληθωρισμός αυξάνει μόνο σταδιακά. Η ανάκαμψη μπορεί να διατηρηθεί για τα επόμενα δύο χρόνια. Εφόσον το σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ όσον αφορά στην αύξηση των επιτοκίων δεν θεωρηθεί αναγκαίο πριν το 2019 - διότι η αγορά κρατικών ομολόγων ενδέχεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους - και τα επιτόκια αυξηθούν εντός του επόμενου έτους τότε θεωρώ ότι βρισκόμαστε ενώπιον δύο ετών σχετικά ισχυρής ανάκαμψης. Αλλά υπάρχουν πιθανότητες να διαταραχθεί η πορεία αυτή. Μία προέρχεται αναμφίβολα από την συμπεριφορά του προέδρου των ΗΠΑ και κυρίως από πιθανή κλιμάκωση των εντάσεων στο πεδίο του εμπορίου. Στην περίπτωση αυτή ο ρυθμός ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας θα υποστεί ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις. Η Ευρωζώνη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές. Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Ευρωζώνης είναι 3% και της Γερμανίας 8%, οπότε αν συμβεί κάτι αρνητικό στο παγκόσμιο εμπόριο οι χώρες του ευρώ είναι εκτεθειμένες. Οι επιπτώσεις θα είναι άμεσες και θα επεκταθούν σε πολλούς κλάδους, ακόμη και σε αυτούς, που παρέχουν έμμεσα υπηρεσίες και προϊόντα σε εξαγωγικές επιχειρήσεις. Στην περίπτωση αυτή θα δούμε ένα σοκ, το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά τη Γερμανία και τις χώρες που βρίσκονται στον πυρήνα της Ευρωζώνης, αλλά και ορισμένες που βρίσκονται εκτός του πυρήνα, όπως είναι η Ιταλία και η Ισπανία. Υπάρχει λοιπόν στο πεδίο του εμπορίου το ενδεχόμενο διαταραχών. Αν θα συμβούν τελικά είναι δύσκολο να προβλέψουμε καθώς δεν ξέρουμε ποιες θα είναι οι αποφάσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Μέσω της στρατηγικής της η ΕΕ κινείται προσεκτικά, οπότε δεν θα μπορούσε ο Τραμπ να χρησιμοποιήσει κινήσεις της ΕΕ ως αφορμή για κλιμάκωση των εντάσεων.
Πόσο θα κοστίσει στην ευρωπαϊκή οικονομία ένας εμπορικός πόλεμος;
Οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποφασίσει να επιβάλει δασμούς στα αυτοκίνητα σε ύψος 35%, τότε οι εξαγωγές αυτοκινήτων από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ θα μειωθούν κατά μισό εκατομμύριο, επηρεάζοντας άμεσα αυτοκινητοβιομηχανίες, εξαγωγείς και σειρά άλλων επαγγελματικών κλάδων.
Ποιους άλλους κινδύνους βλέπετε ότι θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την ευρωπαϊκή οικονομία;
Η κανονικοποίηση της νομισματικής πολιτικής. Αν δεν γίνει ομαλά τότε θα δημιουργηθούν αρνητικές επιπτώσεις, προκαλώντας αναταράξεις στο χρηματοοικονομικό σύστημα. Έχουμε ανάλογο παράδειγμα στις ΗΠΑ, όπου προκλήθηκε μεταβλητότητα. Δεν γνωρίζουμε πώς θα προχωρήσει η ΕΚΤ, αν αποφασίσει να απομακρυνθεί από την παρούσα νομισματική πολιτική πολύ γρήγορα ή αν θα έχουμε έναν νέο πρόεδρο, ο οποίος ενδέχεται να αποφασίσει να μειώσει το επίπεδο κατοχής κρατικών ομολόγων στον ισολογισμό πρόωρα τότε θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις. Πόσο πιθανοί είναι οι κίνδυνοι δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε με σιγουριά, αλλά υπάρχουν.
