Ροή
Στα υψηλότερα επίπεδα από τα μέσα του 2011, λίγο πριν από το PSI και την κλιμάκωση της δημοσιονομικής ελληνικής κρίσης, έφτασαν οι καταθέσεις στις τράπεζες στο τέλος του 2023, ανερχόμενες σε 194,8 δισ. ευρώ.
Πληθωρισμός και αύξηση των καταναλωτικών αναγκών δεν κατάφεραν να ανακόψουν την αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα παρά το ότι ο ρυθμός της αύξησής τους επιβραδύνθηκε σε σχέση με το 2022.
Η συνεχιζόμενη αύξηση των καταθέσεων την περασμένη χρονιά ήταν μια ισχυρή ένδειξη εμπιστοσύνης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, μετά τις αναταράξεις που εκδηλώθηκαν, ιδίως τους πρώτους μήνες του 2023, σε τραπεζικά συστήματα στο εξωτερικό. Όπως αναφέρεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, οι τραπεζικές καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα κατέγραψαν σωρευτική αύξηση κατά 5,8 δισ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 8 δισ. ευρώ το 2022, με τον λόγο των ιδιωτικών καταθέσεων προς το ΑΕΠ να σημειώνει μεν μικρή αποκλιμάκωση, αλλά να παραμένει σε υψηλά επίπεδα (Δεκέμβριος 2023: 88,4%, έναντι 91,3% το Δεκέμβριο του 2022), ιδιαίτερα σε σύγκριση με τα προ της πανδημίας επίπεδα (Δεκέμβριος 2019: 78,1%).
Η αύξηση των καταθέσεων προήλθε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα νοικοκυριά, καθώς οι καταθέσεις τους αυξήθηκαν πέρυσι κατά 5 δισ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 5,4 δισ. ευρώ το 2022. Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου τους σημείωσε επιβράδυνση (μέσος όρος έτους 2023: 3,6%, έναντι 4,4% το 2022) και διαμορφώθηκε σε 3,5% τον Δεκέμβριο του 2023. Όμως, εφόσον ληφθεί υπόψη η εξέλιξη του πληθωρισμού, το 2023 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων των νοικοκυριών σε πραγματικούς όρους υποδεικνύει μικρότερη υποχώρηση σε σύγκριση με το 2022 (μέσος όρος έτους 2023: -0,6%, έναντι -4,9% το 2022), καθώς τον Νοέμβριο του 2023, αλλά και την περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου 2023 παρατηρήθηκε θετικός ρυθμός μεταβολής σε πραγματικούς όρους.
Το γεγονός ότι οι αυξήσεις επιτοκίων της ΕΚΤ πέρασαν σε μικρότερο βαθμό στις καταθέσεις απ΄ ό,τι στα δάνεια, ενίσχυσε το 2023 την στροφή των καταθετών σε εναλλακτικές τοποθετήσεις, όπως τα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων που προσέφεραν αισθητά υψηλότερες αποδόσεις. Επιπρόσθετα, το 2023 το πραγματικό (μεσοσταθμικό) επιτόκιο για το σύνολο των καταθέσεων των νοικοκυριών παρέμεινε αρνητικό, με αποτέλεσμα να μην ενισχυθεί το κίνητρο για αποταμίευση.
Σε αντίθεση με τις καταθέσεις των νοικοκυριών, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων αυξήθηκαν μόλις κατά 0,3 δισ. ευρώ το 2023, έναντι αύξησης κατά 3,5 δισ. ευρώ το 2022, αντανακλώντας και τη μείωση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις πέρυσι. Σημειώνεται ότι λόγω της ανόδου των επιτοκίων της ΕΚΤ, οι επιχειρήσεις έσπευσαν να χρησιμοποιήσουν τη ρευστότητά τους για την πρόωρη αποπληρωμή δανείων, αποφεύγοντας παράλληλα νέο δανεισμό.
Διακρίνοντας τις καταθέσεις με βάση τον βαθμό ρευστότητας, διαπιστώνεται ότι το 2023 η επιβράδυνση της ανόδου των ιδιωτικών καταθέσεων (μέσος όρος έτους 2023: 3,2%, έναντι 6,3% το 2022) προήλθε από τις καταθέσεις διάρκειας μίας ημέρας (ταμιευτήριο). Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων με συμφωνημένη διάρκεια (προθεσμίας) έγινε ξανά θετικός τον Φεβρουάριο του 2023, μετά από τριάμισι έτη, και στη συνέχεια επιταχύνθηκε, αντανακλώντας κυρίως την πορεία του υπολοίπου των καταθέσεων προθεσμίας των νοικοκυριών (μέσος όρος έτους 2023: 32%, έναντι -24,2% το 2022). Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων προθεσμίας των επιχειρήσεων παρέμεινε θετικός και ιδιαίτερα υψηλός σε όλη τη διάρκεια του 2023 (μέσος όρος έτους 2023: 84,8%, έναντι 9,3% το 2022), υποδηλώνοντας μάλιστα έως και υπερδιπλασιασμό του υπολοίπου των καταθέσεων προθεσμίας (σε σύγκριση με το αντίστοιχο υπόλοιπο του 2022) από τον Ιούνιο έως και το Σεπτέμβριο του 2023. Πάντως, ο κύριος όγκος της καταθετικής βάσης των τραπεζών εξακολουθεί να απαρτίζεται από ρευστά διαθέσιμα που τηρούνται σε λογαριασμούς διάρκειας μίας ημέρας (74% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα).
