Ροή
«Ο συνάδελφός μου Τσακαλώτος μού είπε προσφάτως ότι βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ελέφαντες. Το ΔΝΤ και… δεν ξέρω τι κοινό έχω εγώ με ελέφαντα! Οι ελέφαντες είναι πάντως καλοσυνάτα ζώα. Εμείς το μόνο που θέλουμε είναι να κάνει η Ελλάδα αυτά που είναι συμφέρον για το μέλλον της». Αυτή ήταν η φράση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Wolfgang Schaeuble μετά το τέλος της συνεδρίασης του ECOFIN με περίσσιο…σουηβικό φλέγμα, κάτι στο οποίο μας έχει συνηθίσει ο Γερμανός αξιωματούχος.
Αποκαλύπτοντας όμως το τι του είπε ο κ. Τσακαλώτος, ακόμα και αν απέφυγε να ταυτιστεί με τον ελέφαντα ή έστω με τις αρνητικές ιδιότητες του, ο κ. Schaeuble περιέγραψε επακριβώς την αίσθηση της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με την κατάσταση που διαμορφώνεται σε ό,τι έχει να κάνει με την αξιολόγηση. Κάπως έτσι, οδηγηθήκαμε και στις βολές του κυβερνητικού εκπροσώπου Δημήτρη Τζανακόπουλου για τον ρόλο του στις διαπραγματεύσεις και ιδίως για τον ρόλο του κ. Paul Thomsen στην εν λόγω συνεδρίαση, ενώ παράλληλα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κάλεσε και τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών να διαδραματίσει θετικό ρόλο.
H αλήθεια είναι πως, παρά τις περί του αντιθέτου διαρροές, το Ταμείο εμφανίζεται να μην πιέζει για χαμηλότερα πλεονάσματα, αλλά αντίθετα να επιμένει πως για να πιαστεί θεωρητικά ο στόχος του 3,5% για το μεσοπρόθεσμο διάστημα, θα χρειαστούν συγκεκριμένα διαρθρωτικά μέτρα. Μπορεί αξιωματούχοι του Ταμείου να αναφέρουν πως αυτό δεν βγάζει και πολύ νόημα οικονομικά, πλην όμως η πίεση της Ουάσινγκτον προς το Βερολίνο είναι μάλλον ανεπαίσθητη. Γι’ αυτό και ο κ. Σόιμπλε εμφανίζεται να ζητά 10-ετή προσήλωση σε στόχο πλεονάσματος 3,5%. Βεβαίως, αυτή η πρόταση είναι μειοψηφική εντός του Eurogroup, σύμφωνα με πληροφορίες, αλλά είναι ενδεικτική της απόστασης της Γερμανίας από την πρόταση για χαμήλωμα του στόχου του πλεονάσματος.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα οδηγείται νομοτελειακά σε ένα μεσοπρόθεσμο διάστημα, άδηλης ακόμα διάρκειας, με υποχρεωτικό πλεόνασμα 3,5%. Όπως προκύπτει τόσο από όσα είπε ο κ. Τζανακόπουλος όσο και από όσα συζητούν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, η κυβερνητική εκτίμηση είναι πως ο στόχος δεν θα είναι γραμμένος «στην πέτρα», αλλά, αντίθετα, μόλις παγιωθούν τα μέτρα για το μεσοπρόθεσμο και το μακροπρόθεσμο διάστημα σε ό,τι αφορά το χρέος, τότε θα μπορεί να γίνει και μια πιο λογική αναπροσαρμογή των πλεονασμάτων. Μάλιστα, το πιο ουσιώδες που προσώρας δεν λέγεται είναι πως, όταν έρθει εκείνη η ώρα, θα έχουν παρέλθει και οι γερμανικές εκλογές. Βέβαια, στην όλη συζήτηση για το μεσοπρόθεσμο διάστημα υπεισέρχεται και το ζήτημα των διαρθρωτικών μέτρων, για τα οποία μίλησε και ο Jeroen Dijsselbloem.
Η κυβέρνηση αισθάνεται την πίεση του ΔΝΤ για νέα μέτρα, αντιλαμβάνεται πως το Βερολίνο θα συμβιβαστεί με αυτή την απαίτηση, εφόσον ο στόχος του πλεονάσματος παραμένει άθικτος και εμμέσως πλην σαφώς αντιτείνει πως θα μπορούσε να υπάρξει ένας μηχανισμός δημοσιονομικής προσαρμογής, ο σημερινός κόφτης δηλαδή, ο οποίος θα μπορούσε να λειτουργεί ως εγγύηση για το μεσοπρόθεσμο διάστημα, προκειμένου η κυβέρνηση να μην βρεθεί στην πρωτοφανή θέση να ποσοτικοποιεί μέτρα, τα οποία θα ενεργοποιηθούν, σε περίπτωση που χρειαστεί.
Παράλληλα, η πίεση των δύο ελεφάντων φαίνεται και στα εργασιακά. Το Βερολίνο δεν «πατάει πόδι» και το ΔΝΤ εξακολουθεί να προβάλλει σκληρές θέσεις, τις οποίες ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης απέρριψε την Τρίτη στο Ευρωκοινοβούλιο ως «ιδεολογικές». Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει περιθώριο για συμβιβασμό στα εργασιακά, κυρίως με υποχωρήσεις της Ελλάδας στα θέματα των ομαδικών απολύσεων, του κατώτατου μισθού και του συνδικαλιστικού νόμου, αλλά η κυβέρνηση θεωρεί sine qua non το ζήτημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων-όπου θα απαιτηθεί υποχώρηση του ΔΝΤ για να επιτευχθεί ο συμβιβασμός.
Όπως και να έχει, η κυβέρνηση προσπαθεί να απεγκλωβιστεί μεταξύ των δύο ελεφάντων. Όπως προανήγγειλε ο κ. Τζανακόπουλος, ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει σειρά επαφών, τόσο τηλεφωνικών όσο και διά ζώσης στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής την επόμενη εβδομάδα, με ομολόγους του αλλά και κεντρικούς Ευρωπαίους παράγοντες, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο, ενώ παράλληλα και σε επίπεδο που υπερβαίνει την Ελλάδα γίνονται κινήσεις συμβιβασμού. Φερ ειπείν, μπορεί τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος να μην συζητήθηκαν, αλλά περιγράφεται ένας καμβάς μέτρων, όπως π.χ. η δέσμευση των ANFAs και SMPs από τις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες που θα επέστρεφαν στην Ελλάδα κάποια στιγμή υπέρ του ΔΝΤ, εν είδει αποπληρωμής κεφαλαίου, προκειμένου το Ταμείο να έχει τις απαραίτητες εγγυήσεις και να αποφασίσει προς το τέλος Ιανουαρίου για την πλήρη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα. Άλλωστε, όπως συζητείται στα ευρωπαϊκά κέντρα, μπορεί να απαιτείται ακόμα τεχνική δουλειά, αλλά σύντομα το ελληνικό ζήτημα πρέπει να ολοκληρωθεί, δεδομένων και των πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων στην Ευρώπη το 2017.
Σε αυτό το πνεύμα πρέπει, συνεπώς, να εκληφθεί και η αναφορά του αρθρογράφου της Süddeutsche Zeitung Mike Szymanski πως οι δανειστές της χώρας δεν πρέπει να αρνηθούν την ελάφρυνση του χρέους, καθώς «τότε αποδέχονται τις συνέπειες της αποτυχίας της ελληνικής κυβέρνησης στο εσωτερικό, δεδομένου ότι ήδη γίνεται λόγος για νέες εκλογές». Και, όπως επισημαίνει, «σε αυτήν την περίπτωση όμως η κρίση θα επιτρέψει στην ευρωπαϊκή ατζέντα ταχύτερα και με πιο έντονο τρόπο, από ότι θα ανέμεναν όλοι. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί κανείς να το αντέξει».
