Ροή
Τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων στο παγκόσμιο οικονομικό χάρτη διαμορφώνονται θα λέγαμε εν μέρει συγκεντρωτικά, οι πλουσιότεροι 62 δισεκατομμυριούχοι κατέχουν όσα τα 3,6 δισ. ανθρώπων αυτού του πλανήτη. Κάπως έτσι την ώρα που ο πλούτος των πλουσιότερων εκρήγνυται η ανάπτυξη δεν μοιάζει ως η κατάλληλη απάντηση στην ανισότητα. Παρά την αυξανόμενη, όμως, ανησυχία για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της συγκέντρωσης του πλούτου σε μια περιορισμένη ελίτ αυτού του κόσμου, γνωρίζουμε πολύ λίγα για το πώς ο πλούτος του 1% επηρεάζει την ευημερία του άλλου 99%.
Την σχέση ανάμεσα σε αυτά τα δύο προσπάθησαν να διευρευνήσουν ο Jan-Emmanuel De Neve, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών και στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ο Nick Powdthavee, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και ερευνητής στο London School of Economics μαζί με τον Richard Burkhauser από το Πανεπιστήμιο Cornell.
Για να εκτιμήσουν κατά πόσο η αύξηση του εισοδήματος του 1% σχετίζεται με την ικανοποίηση του υπόλοιπου 99% του πληθυσμού ακόμα κι όταν ζει σε χώρες που εισόδημα και ΑΕΠ παραμένουν σταθερά, έθεσαν σε ενα ευρύ δείγμα την παρακάτω ερώτηση: «Η εισοδηματική ανισότητα που δημιουργείται ανάμεσα στην οικονομική ελίτ και τους υπόλοιπους έχει πράγματι σημασία για την ικανοποίηση του μέσου ανθρώπου μιας χώρας»; Τα αποτελέσματα βέβαια έδειξαν ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των δύο, ίσως όχι ακριβώς αυτή που νομίζουμε.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από την εισοδηματική βάση των κορυφαίων, World Top Incomes Database, αλλά και την Gallup World Poll, οι τρεις ερευνητές συνέκριναν το μερίδιο του φορολογητέου εισοδήματος που κατέχει το 1% των πλουσιότερων του πλανήτη σε κάθε χώρα με τα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή των υπολοίπων κατά τα τελευταία 30 χρόνια.
Κάπως έτσι συμπέραναν ότι μια αύξηση 1% στο φορολογητέο εισόδημα του 1% των πλουσίων του πλανήτη μειώνει την ικανοποίηση από τη ζωή όσο και μια αύξηση 1,4% της ανεργίας μιας χώρας... Αυτό αποτελέσε ισχυρή ένδειξη για το ότι δεν μας ενδιαφέρει αποκλειστικά το πόσα έχουμε, ούτε καν το πόσα έχουμε σε σχέση με τους άλλους, ούτε καν το πόσο πλούσιο είναι το ζάμπλουτο 1% του πλανήτη.
Οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους της μεσαίας τάξης να συσχετίσουν την αύξηση των εισοδημάτων των πλουσίων με την μείωση της ευημερίας των φτωχών είναι κυρίως ψυχολογικοί. Όμως όχι πάντα αρνητικά. Στην πραγματικότητα μια αύξηση στα εισοδήματα των πλουσιότερων θα έκανε του φτωχότερους ευτυχισμένους, αφού θα τους ωθούσε να σκεφτούν πως έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ανέβουν και οι ίδιοι πιο ψηλά στην ιεραρχία του παγκόσμιου πλούτου.
Το αν κάποιος βέβαια θα υιοθετήσει αυτή την οπτική εξαρτάται και από την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει. Όπως διευκρινίζουν οι ερευνητές, οι νέοι άνθρωποι που είναι λιγότερο μορφωμένοι και ανήκουν σε χαμηλά κοινωνικά στρώματα, τείνουν να υποφέρουν κι όχι να χαίρονται όταν οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι. Ο λόγος είναι πως αισθάνονται να απέχουν ακόμη περισσότερο από την κορυφή της πυραμίδας του πλούτου.
Παρόλο βέβαια που αποδείχτηκε πως οι θετικές συναισθηματικές εμπειρίες δεν σχετίζονται άμεσα με την αύξηση του πλούτου των πλουσίων, δεν ισχύει το ίδιο για τις αρνητικές εμπειρίες. Τα πράγματα που μας προκαλούν θετικές συναισθηματικές εμπειρίες μικρή σχέση έχουν με το εισόδημα, όμως τα αρνητικά συναισθήματα αυξάνονται όσο αυξάνει και ο πλούτος του 1%. Σε κοινωνίες όπου οι πλουσιότεροι κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος, είναι πιθανότερο οι άνθρωποι να νιώθουν πιεσμένοι, ανήσυχοι ή και οργισμένοι...
