Kontrollverlust*

Αυτή την περίοδο στο Βερολίνο έχει πολύ κρύο. Όχι βέβαια πως αυτό είναι κάτι ασυνήθιστο για την εποχή, απλά για εμάς που είμαστε συνηθισμένοι σε θερμότερα κλίματα, τα πράγματα είναι ελαφρώς δύσκολα. Οι Βερολινέζοι, πάντως, δείχνουν να μην έχουν τόσο μεγάλο πρόβλημα-μπορούν να το διαχειριστούν.

Όταν ο Αλέξης Τσίπρας θα πάει στο Βερολίνο, την Παρασκευή, θα βιώσει την παγωνιά. Βέβαια, στις Βρυξέλλες θα είναι προηγουμένως, οπότε θα έχει προετοιμαστεί σχετικώς. Το πρόβλημα είναι πως το κρύο δεν μένει μόνο στις καιρικές συνθήκες-τείνει να γίνει και πολιτικό ζήτημα.

Η γερμανική κυβέρνηση, όσο πιο κοντά πηγαίνουμε προς τις γερμανικές εκλογές, τόσο μεγαλύτερη δυσκολία θα έχει να κάνει παραχωρήσεις στην ελληνική κυβέρνηση. Η Angela Merkel επιδιώκει τη διατήρηση της σταθερότητας στην Ευρώπη, όπου αυτό είναι δυνατό. Θεωρητικά, η Ελλάδα είναι μια από αυτές τις περιοχές. Στο Βερολίνο, σε πολιτικούς κύκλους που γνωρίζουν, η Ελλάδα δεν θεωρείται καλός μαθητής, αλλά έχει πάψει να είναι και ο τελευταίος σκράπας της τάξης. Είναι κάπου ανάμεσα: έχει μετατραπεί σε ένα ήσυχο παιδί, το οποίο κάνει τα μαθήματά του, δεν διαμαρτύρεται ιδιαίτερα, αλλά κανείς δεν περιμένει θαύματα από αυτό. Ίσως λίγη, υπολογίσιμη πρόοδο.

Αυτή είναι η μια αναγκαιότητα, η οποία όμως συγκρούεται με μια άλλη: αυτή να παραμείνει το ΔΝΤ ως χρηματοδότης στο ελληνικό πρόγραμμα. Πρόκειται για ζήτημα sine qua non για τους Χριστιανοδημοκράτες της Merkel. Όσο το Ταμείο συνεχίζει να παίζει καθυστερήσεις, τόσο η νευρικότητα μεγαλώνει σε ένα μεγάλο μέρος βουλευτών του κόμματος, πολλοί εκ των οποίων μάλιστα δεν ψήφισαν και το τρίτο ελληνικό Μνημόνιο. Σε αυτό το σημείο που φτάσαμε, η πιθανότητα παραμονής του ως τεχνικός σύμβουλος δεν θα εκτονώσει τα νεύρα της ήδη νευριασμένης για άλλα θέματα Κ.Ο. του CDU.

Κάπου εδώ εμφανίζεται ο Wolfgang Schaeuble. Εξαιρετικά αντιδημοφιλής στα υπόλοιπα κόμματα-θα ήθελε να είναι υποψήφιος για την προεδρία της Δημοκρατίας, αλλά δεν υπήρχε περίπτωση να τον ψηφίσει άλλο κόμμα-αλλά εξαιρετικά δημοφιλής στους Χριστιανοδημοκράτες. Στο πρόσφατο συνέδριο, εξελέγη εκ νέου στο προεδρείο του κόμματος μετά από πολλά χρόνια με ποσοστό ρεκόρ, της τάξης του 88%. Μπορεί για τους υπόλοιπους ο Schaeuble να είναι δυσάρεστος σαν αντιβίωση, αλλά για τους δημοσιονομικά αυστηρούς Χριστιανοδημοκράτες είναι ο κατάλληλος. Και αυτός έχει πρόβλημα: όσο το ΔΝΤ δεν μπαίνει στο πρόγραμμα, τόσο κινδυνεύει το ελληνικό ζήτημα να μετατραπεί σε θέμα του προεκλογικού αγώνα της Γερμανίας και αυτό το γερμανικό ΥΠΟΙΚ δεν το θέλει σε καμία περίπτωση-γιατί θα λειτουργήσει αντισυσπειρωτικά στη βάση του CDU και μπορεί να σπρώξει ψήφους στους Φιλελεύθερους του Christian Lindner ή και στην Εναλλακτική για τη Γερμανία της Frauke Petry.

Όλοι μοιάζουν να έχουν ένα πρόβλημα. Το μεγαλύτερο το έχουν η Angela Merkel και ο Αλέξης Τσίπρας, χωρίς βεβαίως να τα συγκρίνουμε. Η μεν δεν μπορεί να διαχειριστεί άλλη μια μεγάλη ευρωπαϊκή κρίση που θα δημιουγήσει ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία στο Βερολίνο. Η εκλογή Trump, το Brexit, το δημοψήφισμα της Ιταλίας ήταν αρκετά, χώρια που έρχονται και οι εκλογές σε Ολλανδία και Γαλλία, δύο βασικές χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα. Η κ. Merkel δεν θέλει να κατηγορηθεί εκ νέου για Kontrollverlust (απώλεια του ελέγχου), όπως έγινε στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. Άλλωστε, το βασικό της επιχείρημα σε αυτές τις εκλογές είναι ότι είναι η μόνη που μοιάζει να έχει κάποιο σχέδιο για τη χώρα της.

Από την άλλη, ο Αλέξης Τσίπρας, πέρα από πρόβλημα έχει και κάτι ακόμα: έλλειψη χρόνου. Αρχές Φεβρουαρίου διαλύεται η Βουλή στην Ολλανδία, η οποία είναι από τις λίγες που ψηφίζουν για την εκταμίευση δόσεων. Επίσης, τέλος Ιανουαρίου θα έχει αναλάβει και ο Donald Trump, οπότε ποιος ξέρει τι θα συμβεί με τη στρατηγική του ΔΝΤ; Και μέσα σε όλα, πιέζεται από δύο μπάντες: το ΔΝΤ και τον Scheauble, ο οποίος προσπαθεί να συμφωνήσει με το ΔΝΤ, χωρίς όμως να του δώσει την ελάφρυνση χρέους που ζητά. Κάπως έτσι, όλο αυτό καταλήγει σε πίεση για νέα μέτρα που ο κ. Τσίπρας δεν μπορεί και δεν θέλει να διαχειριστεί.

Ο κ. Τσίπρας την Παρασκευή πηγαίνει στο Βερολίνο. Οι Γερμανοί δεν προβάλλουν τόσο το ζήτημα του ελληνικού προγράμματος, αλλά θα είναι ίσως το κυρίως πιάτο και όχι ένα περιθωριακό πρόβλημα. Ο κ. Τσίπρας έχει έναν βασικό στόχο: να καταλάβει πόσο ισχύει το ότι η κ. Merkel δεν θέλει μια επανάκαμψη της ελληνικής κρίσης και τι μπορεί να κάνει γι' αυτό. Έχει ήδη διαμυνήσει στην Καγκελαρία πως έχει όρια, όπως και ποια είναι αυτά και θέλει να δει σε τι κατάσταση είμαστε. Βέβαια, η συνάντηση μπορεί να είναι τόσο παγωμένη, ώστε ο πρωθυπουργός να χρειαστεί να τροποποιήσει τους σχεδιασμούς του-όπως ο Αντώνης Σαμαράς σε εκείνη τη μοιραία επίσκεψη στο Βερολίνο τον Σεπτέμβριο του 2014.

Ήδη, πάντως, στο Βερολίνο υπάρχει μια ανησυχία. Αν οι εκλογές σε Ολλανδία και Γαλλία πάνε άσχημα, και ακροδεξιοί λαϊκιστές όπως ο κ. Wilders ή κ. Le Pen βρεθούν στην εξουσία, συνδυαστικά με μια ελληνική και μια ιταλική κρίση, τότε ολόκληρη η προεκλογική συζήτηση στη Γερμανία θα άλλαζε. Και η κ. Merkel θα βρισκόταν αντιμέτωπη με κάτι που φαντάζει εφιαλτικό: να κατηγορηθεί για Kontrollverlust και στην ευρωπαϊκή κρίση που θεωρητικά ήταν το δυνατό της χαρτί και για το εσωτερικό. Τότε, θα βιώναμε ένα πανευρωπαϊκό Kontrollverlust*, με άδηλες συνέπειες και κατάληξη.

Οι βασικοί παίκτες του ευρωσυστήματος θέλουν να κλωτσήσουν το τενεκεδάκι λίγο παρακάτω, να αγοράσουν χρόνο και να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο. Μπορούν όμως;

*Kontrollverlust, στα γερμανικά, σημαίνει «απώλεια ελέγχου».