Ροή
Ο τουρισμός ετοιμάζεται φέτος να καταρρίψει ένα ακόμα ρεκόρ με τις αφίξεις να υπολογίζεται ότι θα αγγίξουν τα 33 εκατομμύρια από τα 24 εκατομμύρια επισκέπτες που ήρθαν στην Ελλάδα το 2014 και τα έσοδα να αυξάνονται κατά 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο μελέτες και στελέχη του κλάδου υπογραμμίζουν ενδείξεις που θα μπορούσαν να φρενάρουν την ταχύτατη, ακόμα κι εν μέσω κρίσης, ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας της χώρας.
Το αυτό, μαρτυρούν και τα ευρήματα πρόσφατων μελετών, όπως αυτή του Ινστιτούτου του ΙΝΣΕΤΕ σε συνεργασία με την PwC η οποία αν και συμπεραίνει ότι ο Τουρισμός αποτελεί σήμερα μια ισχυρή δύναμη στην οικονομία, φωτίζει κάποια ανησυχητικά μηνύματα που θα μπορούσαν να περιορίσουν τα διψήφια ποσοστά ανάπτυξης ή ακόμα και να αντιστρέψουν το κλίμα αν συνδυαστούν με μια κακή συγκυρία.
Τα αισιόδοξα συμπεράσματα της μελέτης του ΙΝΣΕΤΕ αναφέρουν ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα παράγει κύκλο εργασιών της τάξης των 5,7 δισ. ευρώ (3,5% του ΑΕΠ) ενώ, εν μέσω κρίσης, έχει απορροφήσει μεικτές επενδύσεις άνω του 1,75 δισ. ευρώ, οι οποίες μεταφράστηκαν σε καθαρές επενδύσεις 755 εκατ. ευρώ.
Στον αντίποδα βέβαια παρατηρείται πως παρά τις προσπάθειες του υπουργείου Τουρισμού για διεύρυνση της τουριστικής σεζόν 365 μέρες το χρόνο, η μεγάλη εποχικότητα στον τουριστικό κλάδο συνεχίζεται και η πληθώρα των αφίξεων αφορούν ένα διάστημα τριών περίπου μηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ η πληρότητα των κλινών σε ξενοδοχεία ανακάμπτει στο διάστημα 2013-2017 (από 45,2% το 2013 σε 52,8% το 2017), μετά την υποχώρησή τους το 2007-2012, ωστόσο δεν φτάνει τα προ κρίσεως επίπεδα. Την ίδια στιγμή το ποσοστό πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στην Ελλάδα δεν διατηρείται σε υψηλό επίπεδο, εξαιτίας της έντονης εποχικότητας των τουριστικών υπηρεσιών αλλά και της εξειδίκευσης στον θερινό και παραθαλάσσιο τουρισμό. Μάλιστα τα υψηλότερα ποσοστά πληρότητας παρατηρούνται στις μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή σε εκείνες που διαθέτουν αριθμό δωματίων άνω των 100, σε μια αγορά που οι μικρομεσαίες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι πολυάριθμες.
Την ίδια στιγμή σημαντικά μειώνεται και η μέση διαμονή αλλά και η μέση τουριστική δαπάνη. Οι εισπράξεις του 9μήνου ήταν πράγματι θετικές - 1,3 εκατ. περισσότεροι επισκέπτες (25,95 εκατ. ξένοι) αύξησαν τις εισπράξεις 1,185 εκατ. ευρώ(+9,1%) φτάνοντας τα 14,2 δισ. ευρώ. Στα νούμερα όμως του Σεπτεμβρίου ανιχνεύεται ένα αμυδρό φρενάρισμα της τουριστικής κίνησης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος. Συγκεκριμένα φαίνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2018 η τουριστική κίνηση αυξήθηκε με μικρότερο ρυθμό, εν συγκρίσει με τον αντίστοιχο μήνα του 2017 ενώ φρένο πάτησαν και οι οι εισπράξεις παραμένοντας στα περυσινά επίπεδα (+0,3%).
Πέρα από το γεγονός ότι κάθε ξένος που επισκέφτηκε την χώρα μας το τον Σεπτέμβριο ξόδεψε κατά 4,3% λιγότερο από τον αντίστοιχο μήνα του 2017, λιγότερα ξόδεψαν και οι ταξιδιώτες συνολικά στο 9μηνο του 2018, αφού ο μέσος όρος κατέγραψε μείωση 0,9% από την προηγούμενη χρονιά, σχεόδον πέντε ευρώ λιγότερα ανά επισκέπτη. Σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσει κανείς και το γεγονός πως η μέση τουριστική δαπάνη και τα ποσοστό πληρότητας είναι υψηλότερα στους κύριους προορισμούς κι όχι σε όσους χρειάζεται να ενισχυθούν αφού και οι πεντάστερες μονάδες συγκεντρώνονται - ανά περιπτώσεις στοιβάζονται - σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας.
Τροχοπέδη στην θετική συμβολή του τουριστικού κλάδου στην οικονομία μπορεί να αποτελέσουν και τα ελληνικά ξενοδοχεία zombies, όπως χαρακτηρίζονται στην μελέτη της PWC, τα οποία αποτελούν το 25% κι όπως φαίνεται με βάση τα χρηματοοικονομικά τους μεγέθη δεν έχουν προοπτικές επιβίωσης με τα σημερινά δεδομένα. Τα περισσότερα μάλιστα εξ αυτών είναι κυρίως μεγάλες μονάδες που βρίσκονται σε δευτερεύοντες προορισμούς γεγονός που θα ενισχύσει την ανομοιογενή διάχυση των τουριστικών ροών στους ελληνικούς προορισμούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη το 77% της συνολικής χωρητικότητας κλινών συγκεντρώνεται σε λίγους προορισμούς (Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, Ιόνια Νησιά, Κεντρική Μακεδονία και Αττική) και το υπόλοιπο 32% μοιράζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Αν στα παραπάνω συνυπολογίσουμε και την μείωση των εισπράξεων από τις τρεις εκ των πέντε κύριων αγορών του ελληνικού τουρισμού, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ρωσία, η οποία το 9μηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου έφτασε τα 300 εκατ. ευρώ, χωρίς το Brexit να έχει ακόμα τρομάξει τους βρετανούς τουρίστες, κατανοούμε καλύτερα το εύθραυστο της «βαριάς μας βιομηχανίας». Για του λόγου το αληθές να αναφέρουμε πως οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο διαμορφώθηκαν στα επίπεδα του 1,75 δισ. ευρώ έναντι 1,88 δισ. ευρώ πέρυσι, καταγράφοντας μείωση 6,8%. Η μείωση εσόδων από την αγορά της Γαλλίας έφθασε το 9,8%, με τις εισπράξεις να ανέρχονται σε 845 εκατ. ευρώ έναντι 932 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο του 2017 ενώ οι απώλειες από την Ρωσία έφτασαν το 19,7%, και τα έσοδα ανήλθαν στα 311 εκατ. ευρώ έναντι 387 εκατ. ευρώ στο αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Σε αυτά μάλιστα έρχεται να προστεθεί και η μεγάλη μείωση κατά 15,7% των ταξιδιωτών από τις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο.
Τα μηνύματα για μια πιθανή επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα υπάρχουν ήδη κι ενισχύονται αν σκεφτεί κανείς πως η ανατολικότερη χώρα της ΕΕ επωφελήθηκε από τις πολιτικές αναταράξεις των γειτονικών χωρών της Μεσόγειο, κρίσεις που πλέον δεν φαίνονται πια τόσο επικίνδυνες στα μάτια των τουριστών. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι οι γείτονες ανταγωνιστές όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος - που μέχρι και φέτος είχαν πληγεί από τρομοκρατικές επιθέσεις και προβλήματα στην οικονομία, ήδη ανακάμπτουν. Στην αρχή της περιόδου κρατήσεων για την επόμενη καλοκαιρινή σεζόν οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο και στα πρακτορεία σχετικά με ταξίδια στην Ελλάδα υπολείπονται 15% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με τον Φίλιπ Βάιζερ από την εταιρεία αξιολόγησης δεδομένων Trevo Trend.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Αίγυπτο, την Τυνησία και την Τουρκία οδήγησαν τα τελευταία χρόνια τους τουρίστες μαζικά στην Ελλάδα φαίνεται να καταλαγιάζουν και τώρα το αύριο θα δείξει αν βάλαμε τα σωστά καύσιμα στην ατμομηχανή της οικονομίας μας. Όπως πάντως επισημαίνουν φορείς κι επιχειρηματίες του κλάδου ακόμα και τώρα έχουμε καιρό να πάρουμε αποφάσεις για μια μια συστρατευμένη και με μακροπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου.
