Ροή
Εξελίξεις από τον Μάρτιο… και βλέπουμε. Αυτό απαντούν οι επαγγελματίες του real estate όταν καλούνται να εκτιμήσουν την πορεία της αγοράς τους επόμενους μήνες, συνδέοντας άμεσα το μέλλον της οικονομίας και της αγοράς επαγγελματικών ακινήτων από την πορεία των διαπραγματεύσεων ενόψει και της δύσκολης διαπραγμάτευσης για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
«Η αγορά ακινήτων είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το γενικότερο οικονομικό κλίμα», σημειώνει στο insider.gr ο κ. Γιάννης Παρασκευόπουλος, Γενικός Διευθυντής της Danos/BNP Paribas Real Estate. Μετά από μια περίοδο παρατεταμένης αβεβαιότητας του πρώτους οχτώ μήνες του 2015 η συμφωνία της κυβέρνησης με τους θεσμούς επιτρέπει στους «παίχτες» της αγοράς να είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι. Τα πάντα όμως κρίνονται από το νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό και την ολοκλήρωση της αξιολόγησης που αν στεφθεί με επιτυχία θα αποτελέσει ένα ακόμη επιπλέον σημάδι σταθερότητας για τους επενδυτές.
«Η υπογραφή του μνημονίου, ως δείγμα θέλησης παραμονής στην Ευρωζώνη, η ψήφιση των προαπαιτούμενων, αλλά και η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος δίνει την εντύπωση, πως η κατάσταση θα μπορούσε να επανέλθει σε μια κανονικότητα, απαραίτητη προϋπόθεση για να ξαναμπεί η χώρα στον επενδυτικό χάρτη», σημειώνει ο κ. Παρασκευόπουλος.
Σύμφωνα με τον ίδιο τα πρώτα σημάδια αλλαγής του κλίματος έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται από «την υλοποίηση μισθώσεων σε γραφεία και καταστήματα τους τελευταίους μήνες, γεγονός, που βοήθησε να υπάρχει σταθεροποίηση των μισθωμάτων στους καλύτερους γραφειακούς χώρους.
Η κατάσταση εξακολουθεί βέβαια να παραμένει ρευστή, όσον αφορά αγοραπωλησίες ακινήτων, παρά το γεγονός, πως βλέπουμε μια αναθέρμανση του ενδιαφέροντος σε δύο βασικούς τομείς της αγοράς ακινήτων :
- στα ακίνητα εισοδήματος, όπου οι αποδόσεις σε κύριες αγορές έχουν παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερές στα επίπεδα του 8-8,5% για τα γραφεία, του 7%-8% για τα καταστήματα και του 10-12% για τους αποθηκευτικούς χώρους.
- στα ξενοδοχεία και λοιπά τουριστικά ακίνητα, όπου βέβαια μένει να δούμε και τι θα γίνει με τις ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων και πως οι τράπεζες θα «συμπεριφερθούν» στους υπερχρεωμένους ξενοδόχους.
Γραφεία
Η όποια δραστηριότητα εντοπίζεται κυρίως σε μετεγκαταστάσεις εταιρειών σε μικρότερους χώρους, ενώ πολλά είναι τα γραφεία που παραμένουν για χρόνια άδεια.
«Η συνεχιζόμενη ύφεση και η μείωση των διαθεσίμων των νοικοκυριών, οπωσδήποτε εξακολουθεί να επηρεάζει και την οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες αναζητούν στέγαση σε οικονομικότερους χώρους και μικρότερους ή θα επαναδιαπραγματευθούν τα ενοίκια, σε χαμηλότερα σημεία ισορροπίας προκειμένου να επιβιώσουν», σημειώνει στο insider.gr o κ. Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος, πρώην πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Εκτιμητικής και Επιστημονικός Σύμβουλος της Solum Property Solutions.
Καταστήματα
Παρόμοια είναι η κατάσταση και στα καταστήματα. Το χαρακτηριστικό εδώ, όπως σημειώνει ο κ. Χαραλαμπόπουλος, είναι η μεγάλη κινητικότητα που παρατηρείται στις ενοικιάσεις καταστημάτων, όπου σε δρόμους με μεγάλη στο παρελθόν εμπορικότητα τοποθετούνται σήμερα άλλα καταστήματα, όπως φούρνοι, καφετέριες, σουβλατζίδικα κλπ με αποτέλεσμα να λειτουργεί η αγορά των ενοικίων μέσω και της αναδιάταξης του εμπορίου γενικότερα.
Σύμφωνα με τον κ. Παρασκευόπουλο, ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται φαινόμενα έλλειψης στην προσφορά καταστημάτων στους κύριους εμπορικούς δρόμους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ερμού όπου σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της Danos παρατηρείται μικρή αύξηση των μισθωμάτων λόγω της ιδιαίτερα μειωμένης προσφοράς και της αυξημένης ζήτησης.
Αποθήκες-Logistics
«Οι χώροι αυτοί δίνουν αναλογικά και μεγαλύτερες αποδόσεις σε ενοίκια, αλλά σε μια πολύ δύσκολη οικονομική συγκυρία, όπως η παρούσα, πρέπει να αναμένονται ανακατατάξεις και νέες ισορροπίες», σημειώνει ο κ. Χαραλαμπόπουλος προσθέτοντας ότι «λόγω της αυξανόμενης ζήτησης αγαθών μέσω internet παρατηρείται και μια στροφή που σηματοδοτεί τοποθέτηση των προϊόντων σε χώρους αποθηκών με μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών, ανάλογα με τα πωλούμενα είδη».
Ουσιαστικά δηλαδή φεύγει ένα ποσοστό των πωλήσεων από τα κλασσικά καταστήματα και πηγαίνει στα ιντερνετικά, που μπορεί να είναι κτίρια αποθηκών, διότι δεν χρειάζονται βιτρίνες, ούτε και παρουσία σε ακριβά εμπορικά σημεία.
Οι παράγοντες που θα καθορίσουν το 2016
Σύμφωνα με τα στελέχη της αγοράς, πέρα από την ομαλότητα στην οικονομία, η επανεκκίνηση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, αφού ξεκαθαρίσει και το τοπίο των υπερδανεισμένων ακινήτων, η σταθεροποίηση του φορολογικού συστήματος, αλλά και η προώθηση της αξιοποίησης των ακινήτων του δημοσίου αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να μπορέσει η ελληνική αγορά να αντλήσει κέρδη.
Παράλληλα, ο τομέας της φορολογίας ακινήτων σε συνδυασμό με τα οικονομικά των νοικοκυριών, θα παίξει σημαντικό ρόλο στην πορεία των τιμών των ακινήτων η οποία εξακολουθεί να είναι κατά κανόνα πτωτική.
