Ροή
Με ραγδαίους ρυθμούς αναπτύσσεται η «βιομηχανία» των λαθραίων προϊόντων καπνού στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα ένα στα τέσσερα πακέτα τσιγάρα που κυκλοφορούν στην αγορά να είναι παράνομο. Το γεγονός πλήττει ανεπανόρθωτα τα κρατικά έσοδα, την οικονομία και φυσικά την δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία το ποσοστό των λαθραίων τσιγάρων που κυκλοφορούν στην αγορά φτάνει το 18%, ωστόσο όπως ανέφεραν στελέχη της εταιρείας Παπαστράτος, σύμφωνα με δικές τους επικαιροποιημένες εκτιμήσεις το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 25%, δηλαδή ένα στα τέσσερα τσιγάρα που πωλούνται είναι παράνομα.
Ή χώρα μας μάλιστα παρουσιάζει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό εμπορίου λαθραίου τσιγάρων σε ολόκληρη την ΕΕ μετά την Λετονία.
Πλέον βέβαια από «ένα μικρό περιθωριακό κομμάτι» αποτελεί ένα «κυρίαρχο κομμάτι της αγοράς» με τις μεθόδους των λαθρεμπόρων να εξελίσσονται στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Πληγή για τα έσοδα
Παρά τους αυξημένους ελέγχους την βελτίωση των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και τις συλλήψεις που κατά διαστήματα πραγματοποιούνται, τα ποσοστά αντί να μειώνονται αυξάνουν αποδεικνύοντας περίτρανα πως οι οχτώ αυξήσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης μέσα σε εννέα χρόνια όχι μόνο δεν κατάφεραν να αυξήσουν τα κρατικά έσοδα αλλά δημιούργησαν ένα ισχυρό δίκτυο εισαγωγής-διακίνησης και πώλησης παράνομων τσιγάρων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν το 2009, από όταν και ξεκίνησαν να επιβάλλονται σταδιακά οι φόροι το ποσοστό του λαθρεμπορίου τσιγάρων έφτανε στο 3%. Πλέον βέβαια από «ένα μικρό περιθωριακό κομμάτι» αποτελεί ένα «κυρίαρχο κομμάτι της αγοράς» με τις μεθόδους των λαθρεμπόρων να εξελίσσονται στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Ο πιο χαρακτηριστικός είναι η δημιουργία ολόκληρων παράνομων εργοστασίων παραγωγής τσιγάρων με κινεζικές μηχανές απομιμήσεις των αυθεντικών. Μόλις πριν μερικούς μήνες ένα τέτοιο παράνομο εργοστάσιο εντοπίστηκε από την ΕΛΑΣ στο Κορωπί. Στον χώρο του εργοστασίου εντοπίστηκε και συνελήφθη ένας 52χρονος ομογενής, τη στιγμή που αποσυναρμολογούσε και φόρτωνε σε φορτηγό επικαθήμενο, μηχανολογικό εξοπλισμό προερχόμενο από την πλήρη μονάδα γραμμής παρασκευής λαθραίων τσιγάρων και διαφόρων υλικών παρασκευής. Στο χώρο του εργοστασίου είχαν βρεθεί μια πλήρης αποσυναρμολογημένη γραμμή παραγωγής τσιγάρων μια πλήρης αποσυναρμολογημένη γραμμή παραγωγής συσκευασίας τσιγάρων σε πακέτα (πακεταριστική μηχανή), πλήθος πρώτων υλών για την παρασκευή και συσκευασία λαθραίων τσιγάρων (φίλτρα, ρολά τσιγαρόχαρτου, σελοφάν, ρολά αλουμινόχαρτου κ.ά.), μηχανολογικός εξοπλισμός (ηλεκτρογεννήτρια, φίλτρα, μηχανή ανάδευσης καπνού, αεροσυμπιεστής κ.ά.), κλαρκ, κούτες και ότι άλλο χρειάζεται μια μικρή βιομηχανική μονάδα για να λειτουργήσει.
Μάλιστα εντός του συγκεκριμένου χώρου υπήρχαν υποδομές φιλοξενίας τουλάχιστον 10 ατόμων-εργατών. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της αστυνομίας από τον εντοπισμό του συγκεκριμένου εργοστσίου απετράπη οικονομική ζημιά ύψους 3.700.000 ευρώ περίπου σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, από τη διαφυγή καταβολής ανάλογων φόρων.
Πέρα βέβαια από την τεράστια απώλεια κρατικών εσόδων, η αύξηση των κυκλωμάτων λαθρεμπορίας έχει και ανυπολόγιστες έμμεσες επιπτώσεις. Βάσει των υπολογισμών του ΣΕΒ το λαθρεμπόριο τσιγάρων μπορεί να προκαλέσει και την απώλεια 60.000 θέσεων εργασίας, εκ των οποίων οι 30.000 αφορούν αγρότες και εργάτες γης, οι 5.000 είναι θέσεις στην μεταποίηση και οι υπόλοιπες 25.000 στο λιανεμπόριο. Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με την ΓΣΕΒΕΕ, μέσα σε μια δεκαετία έχουν κλείσει περίπου τα μισά σημεία πώλησης καπνού στην χώρα.
«Βόμβα» για τη δημόσια υγεία
Εκτός, όμως, από τις οικονομικές επιπτώσεις, το λαθρεμπόριο τσιγάρων προκαλεί μεγάλα προβλήματα και στην υγεία. Και αυτό διότι τα προϊόντα καπνού που διακινούνται στην ελληνική αγορά είναι τριών ειδών: πρώτον, τα τσιγάρα που φεύγουν αφορολόγητα και επανέρχονται στη χώρα μας παράνομα. Δεύτερον, τα τσιγάρα που φτιάχνονται με κακής ποιότητας καπνό σε άλλες χώρες και πακετάρονται ως απομιμήσεις. Και τρίτον, ο χύμα κομμένος καπνός.
Οι δύο τελευταίες κατηγορίες είναι και οι πιο επικίνδυνες. Τα τσιγάρα - «μαϊμού» που προέρχονται κυρίως από Κίνα, Βιετνάμ και Μέση Ανατολή παρασκευάζονται από πολύς κακής ποιότητας καπνό με μεγάλη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και παρουσιάζουν υπέρβαση των νόμιμων τιμών τόσο της νικοτίνης όσο και του διοξειδίου του άνθρακα.
Λύση στο πρόβλημα
Λύση στην άνοδο του λαθρεμπορίου μπορεί να φέρει μόνο η μείωση της φορολογίας και η αύξηση των ελέγχων, σύμφωνα με τον Λόρενς Χάτλερ, γενικό διευθυντή της Alvarez & Marsal η οποία πραγματοποίησε μια μεγάλη έρευνα για το λαθρεμπόριο καπνού παγκοσμίως, μελετώντας 28 χώρες και 46 πολιτείες των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Χάτλερ διεθνώς παρατηρείται πως το λαθρεμπόριο «ανθεί» όταν αυξάνεται η φορολόγηση και ταυτόχρονα μειώνεται και το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Υπό αυτήν την έννοια, η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Ο ίδιος δήλωσε πως για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα θα πρέπει να δουλέψουν μαζί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (καπνοπαραγωγοί, βιομηχανίες, πωλητές, κράτος), να μειωθεί η φορολογία και ένα μικρό κομμάτι των εσόδων από τους φόρους να πάει στην βελτίωση της αντιμετώπισης του φαινομένου με την αγορά νέων μηχανημάτων και την στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών.
