Ροή
Για αρκετά χρόνια η λέξη πληθωρισμός ή πληθωριστικές πιέσεις είχε περίπου… ξεχαστεί. Και όχι άδικα αφού σε όλες τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη η επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου 2% αποτελούσε κάτι μακρινό. Τελευταία και ειδικά μετά τον Ιανουάριο, τόσο στην Ευρώπη (Γερμανία) όσο και στις ΗΠΑ, το 3% σαν πιθανό επίπεδο πληθωριστικών τάσεων μέχρι τα τέλη του χρόνου, εμφανίζεται σαν βεβαιότητα. Η εκτίμηση αυτή έχει πλέον την υπογραφή της Bundesbank.
Μπορεί ο ξεχασμένος πληθωρισμός και μαζί του τα υψηλότερα επιτόκια να επέστρεψαν μαζί με τον covid 19; Στο ερώτημα υπάρχουν άμεσες, αλλά και υποθετικές απαντήσεις.
Κατ’ αρχήν στο επίπεδο των χρηματιστηριακών αγορών τα «χαρτιά» που συνδέονται με την ευαισθησία έναντι πληθωριστικών κινδύνων, τα γνωστά Tips (Treasury inflation – protected securities) δεν δείχνουν προς το παρόν σημάδια ισχυρής ανησυχίας. Αλλά αυτό δεν αποτελεί καθοριστικό λόγο απόρριψης του πληθωριστικού κινδύνου, καθώς η ανατροπή στο μέτωπο αυτό μπορεί να συμβεί σε χρόνο dt.
Η βασική «παλιά» εκτίμηση του πληθωριστικού κινδύνου χρησιμοποιούσε την καμπύλη Phillips που συνδέει την ανεργία/απασχόληση με τον πληθωρισμό, για να προειδοποιήσει έναντι πληθωριστικών πιέσεων, έχει… χάσει εδώ και μία δεκαετία την αξιοπιστία της.
Ειδικά μετά το 2008 οι πληθωριστικές πιέσεις είχαν αποσυρθεί από τον ορίζοντα μέχρι και σήμερα.
Η ύφεση και η πανδημία έχουν επηρεάσει δραματικά το εύρος της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης. Επίσης τα δεδομένα που υπάρχουν για την διάρκεια της πανδημίας και των προβλημάτων που αυτή δημιουργεί στην απασχόληση, επίσης δεν προϊδεάζουν για μία έκρηξη της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης που θα μπορούσε να συμπαρασύρει τις τιμές. Άλλωστε η παρατεταμένη μετά το 2008 – 2009 πολιτική των μηδενικών επιτοκίων και της νομισματικής ποσοτικής χαλάρωσης έχουν κρατήσει τις μεταβολές στον ΔΤΚ πολύ χαμηλά.
Σύμφωνα πάντως με την τελευταία δημοσιευμένη έρευνα του Economist μόνο 37 χώρες θα εμβολιάσουν επαρκές για ανοσία μέρος του πληθυσμού το 2021, ενώ 67 χώρες θα το πετύχουν αυτό το 2022 και 84 χώρες το 2023.
Με άλλα λόγια ακόμα και με τις καλύτερες των προϋποθέσεων η ραγδαία ανάκαμψη της ζήτησης αποκλείεται για τα επόμενα λίγα χρόνια να εμφανισθεί σαν παράγοντας πληθωριστικών πιέσεων.
Παρ’ όλα αυτά ο ίδιος λόγος μπορεί να εμφανισθεί από την πλευρά της προσφοράς ως παράγοντας πληθωριστικών πιέσεων, καθώς οι διεθνείς τροφοδοτικές αλυσίδες και οι μεταφορές εμφανώς δεν μπορούν να καλύψουν την ζήτηση, η οποία ακόμα και τώρα, ένα περίπου χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας καλύπτεται σε σημαντικό βαθμό από τα αποθέματα.
Η παραγωγική διαδικασία έχει διακοπεί και εκεί που έχει ξαναξεκινήσει βρίσκεται σε σημαντική υστέρηση, με μοναδική περιοχή που δεν σταμάτησε να λειτουργεί θετικά την Κίνα. Ενδεικτικά της κατάστασης είναι δύο παραδείγματα, αφενός η έλλειψη ημιαγωγών των γνωστών τσιπς που αποτελούν για τις νέες τεχνολογίες ότι τα τούβλα για την οικοδομή. Και αφετέρου στα δια θαλάσσης μεταφορικά φορτία (κοντέινερς) από την Κίνα στην Ευρώπη έχουν υπερδιπλασιασθεί οι τιμές τους, ενώ η αντίστροφη διαδρομή από Ευρώπη προς Κίνα παραμένει στα ίδια επίπεδα.
Και η Κίνα είναι ο βασικός εμπορικός εταίρος της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ να ακολουθούν…
Στις ΗΠΑ ήδη ο πληθωρισμός έχει αρχίσει να «τσιμπάει» ειδικά στα τρόφιμα και στα είδη λαϊκής κατανάλωσης. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις στα μέσα του 2021 θα έχει ξεπεράσει το 2,5%.
Ολοένα και περισσότεροι αναλυτές αποδίδουν στο υπέρ-πακέτο του Μπάιντεν του 1,9 τρισ. δολαρίων που πρόκειται να διαχυθεί στα χαμηλά εισοδήματα και αναμένεται να καταλήξει στο μεγαλύτερο μέρος του στην κατανάλωση, «ευθύνες» για ένα κύμα ανοδικών πιέσεων στις τιμές…
Στις τάσεις αυτές λειτουργεί αναμφίβολα ενισχυτικά και η ανοδική πορεία των τιμών του πετρελαίου όπως και οι διακυμάνσεις των τιμών των πρώτων υλών.
Σύμφωνα όμως με τις νεότερες «θεωρίες» για τον πληθωρισμό μία αναμφίβολα ανοδική τάση που θα σταθεροποιηθεί μέσα στο 2021, δεν θα έχει συνέχεια για τα επόμενα χρόνια, καθώς τόσο οι εξελίξεις σε απασχόληση/κατανάλωση όσο και οι νομισματικές πολιτικές των Κεντρικών Τραπεζών θα την εκτονώσουν.
Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι το πως οι ανεξέλεγκτες δυνάμεις της αγοράς θα αντιδράσουν όταν αυτή η τάση μέσα στο 2021 θα επιβεβαιωθεί ανοδικά, πριν αρχίσει να διολισθαίνει μεσοπρόθεσμα.
Αν η τάση αποφυγής του πληθωριστικού κινδύνου στις αγορές αποδειχθεί αρκετά ισχυρή, είναι πολύ πιθανό να υποχρεώσει τις Κεντρικές Τράπεζες να ενισχύσουν τις ενδείξεις προθέσεων επιστροφής σε υψηλότερα επιτόκια για να την ανακόψουν, πράγμα που θα πολλαπλασιάσει την τάση των αγορών για υψηλότερη τιμολόγηση του κινδύνου.
Μία τέτοια «αυτοτροφοδοτούμενη» κίνηση, με το μέγεθος που αυτή την στιγμή έχουν πάρει – χάρη στις Κεντρικές Τράπεζες – οι αγορές, θα μπορούσε να δοκιμάσει τις αντοχές των Κεντρικών Τραπεζών και του αναχώματος της «ποσοτικής χαλάρωσης» με μηδενικά επιτόκια.
Ήδη επώνυμοι οικονομολόγοι αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της «πρόνοιας» που έδειξαν οι κεντρικοί τραπεζίτες το 2020, να αυξήσουν τα «όρια» ανοχής για τον πληθωρισμό πάνω από το 2% μέχρι και το 3%.
Σε μία προσπάθεια να εκτονώσει τις σχετικές ανησυχίες την περασμένη Δευτέρα ο επικεφαλής της Fed Τζ. Πάουελ δήλωσε ότι το όριο του πληθωρισμού δεν είναι η βασική του προτεραιότητα, αλλά η επαρκής απασχόληση. Και γι’ αυτό διαβεβαίωσε ότι θα συνεχίσει την ποσοτική χαλάρωση και τα χαμηλά επιτόκια.
Για πρώτη φορά, εξ αιτίας της διαφαινόμενης ανοδικής πληθωριστικής τάσης, οι αγορές στάθηκαν επιφυλακτικές απέναντι στις διαβεβαιώσεις του…
Τα ίδια ερωτηματικά περιμένουν και την κα Λαγκάρντ στην συνέντευξη που θα δώσει μετά το ΔΣ του Μαρτίου.
Άλλωστε, αν και κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό, όλοι γνωρίζουν ότι οι πληθωριστικές πιέσεις και οι ανεξέλεγκτες καταστάσεις με το «τέρας», δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ζήτηση και την προσφορά αλλά κυρίως με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και την «αξία» του νομίσματος, τόσο του δολαρίου όσο και του ευρώ.
Και στο μέτωπο αυτό κανείς δεν κάνει ερωτήσεις, γιατί οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν «πνίξει» τον πλανήτη με ρευστότητα – και συνεχίζουν να το κάνουν - η οποία, είτε σε δολάριο, είτε σε ευρώ, είτε σε γιέν, δεν είναι παρά η αστραφτερή επιφάνεια μία χιονοστιβάδας χρέους που δεν έχει ακόμα αρχίσει να κινείται…
