Ροή
Η κοινή γεωργική πολιτική της ΕΕ έχει μακρά ιστορία στη χρήση δορυφορικών ή εναέριων εικόνων για τον έλεγχο των στρεμματικών ενισχύσεων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 80% της ενωσιακής χρηματοδότησης για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη.
Μολονότι, οι εν λόγω εικόνες έχουν συνήθως πολύ υψηλή χωρική ευκρίνεια, η συχνότητα με την οποία ήταν διαθέσιμες μέχρι το 2017 δεν επέτρεπε την επαλήθευση των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται σε γεωργικές εκτάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (π.χ. συγκομιδή).
Από τον Μάρτιο του 2017, οι δορυφόροι Sentinel 1 και 2 του προγράμματος Copernicus της ΕΕ παρέχουν συχνά εικόνες υψηλής ευκρίνειας που διατίθενται χωρίς κόστος, κάτι που μπορεί να επιφέρει ριζικές αλλαγές στην τεχνολογία γεωσκόπησης για την παρακολούθηση των γεωργικών δραστηριοτήτων. Δεδομένης της συχνής λήψης των εικόνων, η αυτοματοποιημένη επεξεργασία των χρονοσειρών δεδομένων καθ' όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου καθιστά δυνατό τον προσδιορισμό των καλλιεργειών και την παρακολούθηση ορισμένων γεωργικών πρακτικών σε μεμονωμένα αγροτεμάχια (όπως όργωμα, χορτοκοπή) χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Σημειώνεται ότι από το 2018, οι οργανισμοί πληρωμών στα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν δεδομένα Sentinel του Copernicus και άλλες νέες τεχνολογίες, όπως φωτογραφίες με γεωσήμανση και drones, για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των γεωργών με τους κανόνες της ΚΑΠ. Με την αυτοματοποιημένη αυτή αξιολόγηση, η οποία αποκαλείται «έλεγχοι μέσω παρακολούθησης», καθίσταται δυνατός ο προσδιορισμός των καλλιεργειών και η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων (όπως η άροση, η συγκομιδή και η χορτοκοπή) σε μεμονωμένα αγροτεμάχια καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συμβούλιο έχει προτείνει στην Κομισιόν την προώθηση των «ελέγχων μέσω παρακολούθησης» ως βασικού συστήματος ελέγχου για τους οργανισμούς πληρωμών στην επόμενη ΚΑΠ (2021 - 2027) με τον προσδιορισμό συνεργιών για τη διαχείριση, την αποθήκευση ή την απόκτηση δορυφορικών δεδομένων και την καλύτερη χρήση των νέων τεχνολογιών για την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών και κλιματικών απαιτήσεων και την ανάπτυξη σχεδίων δράσης για την άρση των προσκομμάτων στα οποία προσκρούει η ευρύτερη υιοθέτησή τους. Η νέα προσέγγιση μπορεί επίσης να μειώσει το κόστος των ελέγχων και, παράλληλα, να καταστήσει δυνατή την παρακολούθηση του συνόλου των γεωργών (αντί της εξέτασης δείγματος αυτών).
Ωστόσο, το 2019, κανένας από τους οργανισμούς πληρωμών δεν διενήργησε ελέγχους βάσει παρακολούθησης για τις εν λόγω απαιτήσεις υπό όρους και τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν επίσης ότι το προτεινόμενο σύνολο δεικτών επιδόσεων για τη μελλοντική ΚΑΠ δεν είναι σχεδιασμένο για τους σκοπούς της απευθείας παρακολούθησης βάσει δορυφορικής τεχνολογίας.
Οι ελεγκτές εντοπίζουν πολλά προσκόμματα στα οποία προσκρούει η γενίκευση της χρήσης των νέων αυτών τεχνολογιών. Μεταξύ αυτών, η ανησυχία των οργανισμών πληρωμών σχετικά με τη δυνατότητα της Koμισιόν να αμφισβητεί αποφάσεις που λαμβάνονται βάσει ελέγχων μέσω παρακολούθησης.
Από τους 66 οργανισμούς πληρωμών, 15 χρησιμοποίησαν το 2019 τα δεδομένα Sentinel του Copernicus προκειμένου να ελέγξουν αιτήσεις ενίσχυσης που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο ορισμένων καθεστώτων και από ορισμένες ομάδες δικαιούχων («έλεγχοι μέσω παρακολούθησης»). Από τον έλεγχό μας προέκυψε ότι πολλοί οργανισμοί πληρωμών θεωρούν ότι υπάρχουν προσκόμματα που παρεμποδίζουν την ευρύτερη χρήση των νέων τεχνολογιών.
Πάντως, η Κομισιόν έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για να διευκολύνει και να τυποποιήσει την πρόσβαση σε δεδομένα Sentinel μέσω υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, οι οποίες όμως αξιοποιούνται μέχρι στιγμής σε μικρό μόνο βαθμό για επιχειρησιακούς σκοπούς. Έχει επίσης χρηματοδοτήσει ορισμένα συναφή ερευνητικά έργα, των οποίων τα αποτελέσματα μένει να αξιοποιηθούν.
