Ροή
Τα πακέτα διακοπών σε ηλιόλουστα τουρκικά θέρετρα είναι τόσο δύσκολο να πουληθούν φέτος όσο το να πουληθεί ένα οικογενειακό δείπνο σε μια πολυσύχναστη καφετέρια.
Οι εντάσεις με τη Ρωσία και μια σειρά από βομβιστικές επιθέσεις από το ISIS και τους κούρδους μαχητές τρομάζει τους επισκέπτες του έκτου πιο δημοφιλούς προορισμού διακοπών στον κόσμο. Οι ακυρώσεις ξενοδοχείων και πτήσεων κοστίζουν ακριβά στις εισροές ξένου νομίσματος στη χώρα και εκτροχιάζουν τις συναλλαγές. Τα έσοδα από τον τουρισμό αναμένεται να διαμορφωθούν για πρώτη φορά από το 2008 κάτω από τα 20 δισ. δολάρια φέτος, σύμφωνα με τους συμβούλους της Eurasia Group.
Ενδεικτικά η αμερικανική Delta Airlines Inc. ανέστειλε τις πτήσεις, που θα ξεκινούσαν τον επόμενο μήνα, από Νέα Υόρκη για Κωνσταντινούπολη ενώ και η ισπανική Iberia ακύρωσε προσωρινά τέσσερις εβδομαδιαίες πτήσεις από Μαδρίτη.
Η βία, η οποία έχει στερήσει τη ζωή σε περισσότερα από 200 άτομα από τον Ιούλιο, αποθαρρύνει εξίσου και τους ντόπιους από το να συχνάζουν σε δημοφιλείς χώρους συνάθροισης, ερημώνοντας ακόμη και τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της χώρας.
«Πριν από τις βομβιστικές επιθέσεις, συνήθιζα να περνώ τα Σαββατοκύριακα μου στα εμπορικά κέντρα και τους κινηματογράφους. Τώρα προτιμώ να περπατώ στο πάρκο αποφεύγοντας τα πολυσύχναστα μέρη» αναφέρει ο Murat Kurtulus, ένας 32 χρονος εργαζόμενος σε μια τουρκική εταιρεία τηλεπικοινωνιών.
Παραθαλάσσια θέρετρα
Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 6,2 % της οικονομικής παραγωγής της Τουρκίας, σύμφωνα με την Ένωση Τουρκικών Ταξιδιωτικών Γραφείων, και το 8% της απασχόλησης. Φέτος, εκατοντάδες θέρετρα στις ακτές της Μεσογείου και του Αιγαίου στα παράλια της Τουρκίας έχουν σταματήσει τις προσλήψεις εποχιακού προσωπικού αφήνοντας άνεργους χιλιάδες εργαζόμενους του τουριστικού κλάδου» αναφέρουν παράγοντες του τουρισμού.
Υπάρχουν μάλιστα κι εκείνοι που σκοπεύουν να μην ξανανοίξουν για την σεζόν. Οι αφίξεις από το εξωτερικό βυθίστηκαν κατά 8,5% τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο –η μεγαλύτερη πτώση την τελευταία δεκαετία- σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Τουρισμού. Ο Salim Tasci, μεσίτης στην Άγκυρα, αναφέρει πως διαχειρίζεται φέτος δεκάδες πωλητήρια ξενοδοχείων σε τιμή ευκαιρίας. «Δεν έχω ξαναδεί τέτοια δραματική αύξηση» συμπληρώνει ο Tasci που δραστηριοποιείται στην συγκεκριμένη αγορά τα τελευταία 40 χρόνια.
Μετά την κορύφωση των εσόδων στα 30 δισ. «η Τουρκία θα είναι τυχερή αν αποκομίσει 20 δισ. το τρέχον έτος», δηλώνει από πλευράς του ο Naz Masraff, διευθυντής για την Ευρώπη της Eurasia Group. «Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα για τα έσοδα της χώρας». Άλλωστε αν το σκεφτεί κανείς οι επιθέσεις μαχητών και οι πολιτικές αναταραχές έχουν κατατροπώσει τις οικονομίες διαφόρων χωρών της Μέσης Ανατολής, ανάμεσά τους και η Αίγυπτος και η Τυνησία.
Δεδομένου ότι η Τουρκία λαμβάνει περίπου το 40% των εσόδων του τουρισμού της μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου, μια κλιμάκωση των επιθέσεων θα μπορούσε να «έχει πολύ πιο σημαντικές επιπτώσεις στα έσοδα του τουρισμού και ως εκ τούτου να αυξήσει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών» αναφέρει ο Yarkın Cebeci, οικονομολόγος της JPMorgan στην Κωνσταντινούπολη.
Η τουρκική οικονομία, όμως, αντιμετωπίζει την πιθανή κρίση από θέση ισχύος.
Η βουτιά στις παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων έχει βοηθήσει να περιοριστεί το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 4,46% της οικονομικής παραγωγής στα τέλη του 2015, το χαμηλότερο ποσοτό από το 2010. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, που τροφοδοτείται από τη ζήτηση των καταναλωτών, αυξήθηκε κατά 5,7% κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του 2015, ξεπερνώντας τις εκτιμήσεις.
Κυβερνητικές προσπάθειες
Από πλευράς της η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τις οικονομικές επιπτώσεις, επιτρέποντας στις τράπεζες να αναδιαρθρώσουν δύο φορές τα 17 δισ. των δανείων των τουριστικών επιχειρήσεων πριν τα χαρακτηρίσουν μη εξυπηρετούμενα. Επίσης προσφέρθηκε να καταβάλει τα δεδουλευμένα σε 45.000 εργαζόμενους του τουρισμού για τρεις μήνες.
Αυτό βέβαια δεν αρκεί. Για τα ξενοδοχεία, οι προοπτικές είναι «αρκετά ζοφερές», αναφέρει ο Cetin Osman Budak, βουλευτής του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και πρώην επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητηρίου στο πιο δημοφιλές θέρετρο της Τουρκίας στην πόλη Αττάλεια της Μεσογείου.
Πολλά ξενοδοχεία δεν άνοιξαν φέτος στο Κεμέρ, κοντά στην Αττάλεια, ενώ παρατηρείται μια πτώση 40% των παρακρατήσεων από την Ευρώπη» συμπληρώνει ο Budak. «Ακόμη και οι μεγάλες εταιρείες κρατούν τις μισές τους ξενοδοχειακές μονάδες κλειστές αφού οι διαχειριστές τους δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνεια».
Η μεγαλύτερη πτώση βέβαια παρατηρείται σε Γερμανούς και Ρώσους τουρίστες.
Μαραζώνει η Κωνσταντινούπολη
Αφότου 12 Γερμανοί τουρίστες έχασαν τη ζωή τους κατά τις βομβιστικές επιθέσεις στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο, ακυρώθηκε περίπου το 40% των ξενοδοχειακών κρατήσεων από τη Γερμανία, σύμφωνα με την Ένωση Ξενοδόχων της Τουρκίας. Η τουρκική αεροπορική εταιρεία αναψυχής Sun Express, που ανήκει στην Turkish Airlines και στην Deutsche Lufthansa AG, ακύρωσε δεκάδες εβδομαδιαίες πτήσεις από την Βόρεια Ευρώπη.
Η κίνηση των ρώσων επισκεπτών έπεσε κατά 52% μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από τις τουρκικές εναέριες δυνάμεις, σύμφωνα με το Υπουργείο Τουρισμού.
Οι μετοχές των τουρκικών αερογραμμών βυθίστηκαν 18% μετά την βομβιστική επίθεση της 10ης Οκτωβρίου όπου στοίχησε τη ζωή σε περισσότερα από 100 άτομα στην Άγκυρα.. Η Τουριστικός Δείκτης του Borsa Istanbul καταγράφει πτώση 9%, σε σύγκριση με την αύξηση 8% του γενικού δείκτη.
Η έκρηξη βίας στην τουρκική χώρα έχει πλήξει επίσης σε μεγάλο βαθμό και τους εμπόρους χαλιών και τους κοσμηματοπώλες της Κωνσταντινούπολης, η οποία φιλοξενεί περισσότερους επισκέπτες κάθε χρόνο κι από τη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τα στοιχεία της Mastercard (Global Destination Cities Index). Η κάμψη είναι ιδιαίτερα αισθητή και στο Μεγάλο Παζάρι(Grand Bazaar), από την ταράτσα του οποίου παρατηρήσαμε την καταδίωξη με μοτοσυκλέτα του James Bond στην ταινία «Skyfall».
«Ο αριθμός των ξένων επισκεπτών μειώθηκε περισσότερο από 80% τον τελευταίο καιρό, ενώ ενδεικτικό είναι πως και οι Τούρκοι αποφεύγουν το Covered Bazaar, εκτός κι αν πρέπει να ανταλλάξουν χρυσό», δήλωσε ο Hasan Firat, ο πρόεδρος των εμπόρων του Grand Bazaar.
«Τα καταστήματα κλείνουν το ένα μετά το άλλο ενώ τα ταξί σχηματίζουν μεγάλες ουρές περιμένοντας μάταια τους πελάτες. Η νευρικότητα των ανθρώπων είναι προφανής ακόμα και από τις κάμερες ασφαλείας».
Στην Tunali Hilmi, τον high-end εμπορικό δρόμο της Άγκυρας, οι απανωτές εκρήξεις και η συνεχής παρουσία της αστυνομίας φοβίζει τον κόσμο αναφέρει ο Ilkay Orhun, 35 χρονος ιδιοκτήτης καφέ στην περιοχή.
«Τα κέρδη μειώθηκαν κατά 70% σε σύγκριση με τον περασμένο μήνα, συμπληρώνει. Πολύ φοβάμαι ότι οι μικρές επιχειρήσεις θα βάλουν λουκέτο αν η κατάσταση της ασφάλειας στη χώρα δεν βελτιωθεί» καταλήγει.
