Ροή
Στην Ελλάδα, που η νεότερη ιστορία της συνδέθηκε τόσο με το προσφυγικό ζήτημα μετά την μικρασιατική καταστροφή, έλαχε για μια ακόμα φορά ένα βαρύ ιστορικό φορτίο: να συντρέξει κατατρεγμένους ανθρώπους, οι οποίοι κυνηγημένοι από τον πόλεμο προσβλέπουν σε μια ειρηνική ζωή, στην κεντρική κυρίως Ευρώπη.
Είναι όμως εξαιρετικά ανησυχητικές οι εξελίξεις όσον αφορά το προσφυγικό στη χώρα μας, και αυτό διότι δυστυχώς η κατάσταση των προσφύγων στην πατρίδα μας δεν είναι ακόμα αντάξια των προσδοκιών ενός κράτους που ανήκει στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρακολουθούμε καθημερινά, τα ανυπέρβλητα προβλήματα της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας, η οποία οδηγεί σε αδιέξοδο τόσο τους πρόσφυγες, όσο και τις τοπικές κοινωνίες που έχουν με το δίκιο τους αγανακτήσει.
Χιλιάδες πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί σε κέντρα κράτησης με χαμηλότερη δυναμικότητα που δεν παρέχουν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Στα νησιά του Αιγαίου και όχι μόνο, έχουν εγκλωβιστεί χιλιάδες πρόσφυγες και καθημερινώς καταφτάνουν μερικές δεκάδες ακόμη.
Τα νησιά μας δεν διαθέτουν τις υποδομές φιλοξενίας τέτοιου μεγάλου αριθμού προσφύγων, και συνολικά η κατάσταση κρίνεται έκρυθμη μιας και έχουν δημιουργηθεί προβλήματα τόσο στους πρόσφυγες όσο και στις τοπικές κοινωνίες.
Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες καταγραφής και ελέγχου είναι υπερβολικά αργές, η δέσμευση για μεταφορά προσφύγων σε δομές φιλοξενίας στην ηπειρωτική Ελλάδα δεν έχει εφαρμοστεί με αποτέλεσμα δομές των 1000 ατόμων να «φιλοξενούν» 3 ή 4 χιλιάδες, ενώ και η μετεγκατάσταση προσφύγων σε χώρες της ΕΕ υλοποιείται με αργούς ρυθμούς.
Οι πρόσφυγες εξακολουθούν να διαβιούν σε άθλιες συνθήκες εγκλωβισμένοι/ες ανάμεσα στον κίνδυνο επαναπροώθησης στην Τουρκία, στα κλειστά σύνορα και τις βραδύτατες και δύσκαμπτες διαδικασίες για άσυλο ή μετεγκατάσταση, με μακρά περίοδος αναμονής, με πολλαπλές απορρίψεις των αιτήσεων ασύλου σε πολλούς πρόσφυγες που σε συνδυασμό με τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης, έχουν σαν αποτέλεσμα σε πολλές περιοχές της χώρας να υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές, ενώ σημειώνονται συνεχείς συμπλοκές και επεισόδια μεταξύ των προσφύγων.
Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η τοπική κοινωνία σε πολλά σημεία της Ελλάδας, έχει αντιμετωπίσει το προσφυγικό πρόβλημα με ιδιαίτερη ευαισθησία. Δυστυχώς όμως έχουν αρχίσει και οι αντιδράσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι εντάσεις μεταξύ πολιτών και προσφύγων και οι κινητοποιήσεις πολιτών ενάντια στη δημιουργία χώρων φιλοξενίας.
Συμπληρώνεται έτσι η ζοφερή εικόνα της κατάστασης των προσφύγων στα νησιά, όπου γράφεται μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του προσφυγικού ζητήματος στη χώρα μας και είναι πραγματικά αδιανόητη η ακινησία και η ολιγωρία των αρχών (τοπικών και ευρωπαϊκών) γι’ αυτή τη συνεχιζόμενη τραγωδία.
Στο σημείο αυτό θεωρούμε ότι η κυβερνητική πολιτική στο προσφυγικό είναι τουλάχιστον ανεπαρκής.
Η κυβέρνηση ΔΕΝ έχει ολοκληρωμένη πολιτική για το προσφυγικό ζήτημα, ακόμα και με Υπουργείο μετανάστευσης, στην ουσία σχέδιο για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών ΔΕΝ έχει τεθεί σε εφαρμογή, ΔΕΝ υπάρχει ο αναγκαίος σχεδιασμός και ο συντονισμός που απαιτείται.
ΔΕΝ είναι σαφείς οι οδηγίες προς στις υπηρεσίες και στις δομές με αποτέλεσμα να βλέπουμε πολλές παρατυπίες, πολλές σκανδαλώδεις παρατυπίες…. Οι δομές, από την άλλη πλευρά, βρίσκονται συχνά σε άσχημη κατάσταση και ΔΕΝ αρμόζουν σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ολιγωρία, αναλγησία, ανικανότητα, έλλειψη πολιτικής βούλησης ή όποια άλλη και αν είναι η αιτία, η ύπαρξη ακόμη καταυλισμών σε αθλία κατάσταση (Σούδα, Μόρια) σε όλη την Ελλάδα και με τα χρήματα που έχουν έρθει για τους πρόσφυγες είτε μέσω της Ε.Ε. είτε μέσω οργανώσεων είτε μέσω της πολιτείας, είναι μία πραγματική ντροπή, που εκθέτει τη χώρα μας διεθνώς.
Μόνο ως εγκληματική αμέλεια μπορεί να εκληφθεί η έλλειψη προετοιμασίας για το χειμώνα και την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών και η υποστελέχωση των υπηρεσιών στους καταυλισμούς προσφύγων, με αποτέλεσμα την αδυναμία εντοπισμού ευάλωτων περιπτώσεων αλλά και την πλημμελή έως και ανύπαρκτη φροντίδα ακόμη και όταν αυτές εντοπίζονται.
Ποιος άλλωστε ξεχνά τις εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμου με τις σκηνές των προσφύγων θαμμένες κυριολεκτικά μέσα στο χιόνι, οι οποίες αμαυρώνουν την εικόνα της χώρας μας.
Είναι εικόνες χαρακτηριστικές της αποτυχίας του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες και την πρωτοφανή καθυστέρηση στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων.
Η συνεργασία, η ενημέρωση και η αξιοποίηση των πόρων από τη διαχειριστική αρχή είναι από τα βασικότερα ζητούμενα. Ο καθένας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής έχει πρωτίστως συντονιστικό ρόλο που προδήλως δεν ικανοποιεί, με την επίρριψη των ευθυνών στους άλλους και χωρίς την ανάληψη πρωτοβουλιών δεν λύνονται τα προβλήματα.
Ερωτηματικά επίσης προκαλούν οι συνεχείς παραιτήσεις και μάλιστα με σοβαρές αιχμές και καταγγελίες τριών γενικών γραμματέων και ενός ειδικού που έχουν απομακρυνθεί σε διάστημα μόλις είκοσι μηνών.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα η ανακοίνωση από την κυβέρνηση της υποψηφιότητας του κ. Μουζάλα για τη θέση του επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ήταν για εμάς μια αρνητική εξέλιξη ασχέτως του αποτελέσματος
Δεν μπορεί πλέον ούτε η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ούτε οι βραδύτατες γραφειοκρατικές διαδικασίες να αποτελούν άλλοθι για την παραμονή χιλιάδων ανθρώπων κάτω από άθλιες συνθήκες και σε δριμύ κρύο στα νησιά και η ελληνική πολιτεία δεν μπορεί πλέον να κρύβεται πίσω από αυτές.
Η κυβέρνηση πρέπει άμεσα να αναλάβει τις ευθύνες της, αποσυμφορίζοντας τα κέντρα υποδοχής στα νησιά, και υλοποιώντας άμεσα προγράμματα ένταξης σε όλη τη χώρα.
Έχουμε έστω και τώρα προσδοκίες από την κυβέρνηση να κάνει ότι μπορεί για να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα, να σταματήσει την κράτηση ανθρώπων που έχουν κάνει αίτηση ασύλου και την - με διαδικασίες εξπρές- άρνηση χορήγησης ασύλου σε άτομα από την Συρία και άλλες εμπόλεμες ζώνες.
Άμεση δημιουργία μηχανισμού με αξιόπιστο κι αποτελεσματικό σύστημα εξέτασης αιτημάτων ασύλου κι όχι μηχανισμός απελάσεων. Ενοποιημένο πανευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και πρώτης υποδοχής με γραφεία ακόμα και στην Τουρκία και σε όποια χώρα κριθεί.
Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων ασύλου πρέπει επιτέλους να εντατικοποιηθούν και να προχωρήσουν όπως και το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων σε χώρες της ΕΕ αλλά και η αποσυμφόρηση των νησιών με τη μετακίνηση προσφύγων προς δομές φιλοξενίας στην υπόλοιπη ενδοχώρα. Για όσους κρίνονται πρόσφυγες σύστημα μετεγκατάστασης με ποσόστωση σε όλες της χώρες και στήριξη για εργασία, εκπαίδευση και υγεία, παράλληλα πρέπει να δοθεί λύση και για τους υπόλοιπους μετανάστες, όχι μόνο για τους δικαιούχους ασύλου.
Επιπλέον απαιτείται ιδιαίτερη μέριμνα και φροντίδα στις ευάλωτες ομάδες εντός του προσφυγικού πληθυσμού, ανήλικοι/ες, γυναίκες, οικογένειες και η ανάπτυξη υπηρεσιών εντός των δομών η λειτουργία των οποίων αφενός θα δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας στους/στις πρόσφυγες που κινδυνεύουν αφετέρου θα αποθαρρύνει την άσκηση βίας.
Απαιτείται η κυβέρνηση σε συνεργασία με την αυτοδιοίκηση πρώτου και δευτέρου βαθμού και με την συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε η κατάσταση να γίνει βιώσιμη, να συνεργαστούν για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων, την πρόληψη και αποφυγή περιστατικών ρατσιστικής βίας, την επαναφορά της κοινωνικής ειρήνης και του αισθήματος ασφάλειας στις κοινωνίες των νησιών μας.
Ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο ζήτημα, με προτεραιότητα στις ανάγκες των ανθρώπων κι όχι στις πολιτικές σκοπιμότητες, όταν μιλάμε για τέτοιας έντασης ανθρωπιστική κρίση ο μόνος κανόνας πρέπει να είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής και η μόνη προϋπόθεση για λήψη άμεσων μέτρων η πολιτική βούληση για προσήλωση στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ελλάδα λόγω της θέσης της είχε το πλεονέκτημα να επιβάλει πολιτική, αλλά εγκλωβιστήκαμε σε μια απλή διαχείριση και ουσιαστικά βρεθήκαμε με την πλάτη στον τοίχο, τώρα δυστυχώς το αυτονόητο και το απλό δείχνει ουτοπικό και ριζοσπαστικό!
Επειδή, όμως, το προσφυγικό πρόβλημα είναι σοβαρό, άμεσο και, εν τέλει, εθνικό θέμα, απαιτεί συναινέσεις, συνέργειες, πολιτικό πολιτισμό και υπέρβαση των διαφορών, προκειμένου να ευοδωθούν οι δράσεις, να πολλαπλασιαστούν οι δομές αλληλεγγύης. Ο συντονισμός του τεράστιου αποθέματος ανθρωπιάς που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία, χρειάζεται αρχές με πολιτική ανωτερότητα.
