Ροή
«Επιστημονικά» το λένε brain drain, πρακτικά το λένε μετανάστευση, συναισθηματικά το λένε ξεριζωμό. Ειδικά για τη χώρα μας έχει πλέον ονομαστεί σε Generation G, ήτοι νέοι, ταλαντούχοι κι Έλληνες με μια βαλίτσα στο χέρι.
Ο λόγος για το εργατικό δυναμικό της χώρας το οποίο αδυνατεί να απασχοληθεί εντός ελληνικών συνόρων και αποφασίζει αίφνης να ταξιδέψει «στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα».
Με βάση τα στοιχεία, περισσότεροι από 200.000 έλληνες άφησαν την χώρα μας από όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση. Για να το πούμε διαφορετικά, οι μεταναστευτικές ροές έχουν τριπλασιαστεί σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Η κατάρτιση και τα προσόντα, δε, όσων φεύγουν πολλά.
Δυστυχώς, παρά τα σχέδια των αρμοδίων για βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης στη χώρα τα τελευταία χρόνια, με θυμάμαι πριν δύο χρόνια να κρατάω συντροφιά σε μια φίλη που με ένα παιδί δύο μηνών, αναγκάστηκε να αποχωριστεί τον σύζυγό της. Μετά από έναν χρόνο και πλέον στην ανεργία ο νέος βρήκε δουλειά στην Αγγλία για να μπορέσει να στηρίξει την οικογένεια. Πριν φύγει μου ειχε πει: «Το χειρότερο συναίσθημα είναι πως ενώ βρίσκομαι στην πιο δημιουργική ηλικία αισθάνομαι άχρηστος». Λίγο αργότερα φυσικά και ευτυχώς αποχαιρέτησα και την φίλη με τον τεσσάρων μηνών γιο της, αφού ο ίδιος άνθρωπος που στην Ελλάδα δεν μπορούσε να απασχοληθεί ούτε ως κούριερ – «δεν μπορούμε να σας προσλάβουμε γιατί έχετε υπερβολικά προσόντα για τη θέση» του είχαν απαντήσει- βρήκε καλοπληρωμένη δουλειά στο αντικείμενό του. Ο φίλος ήταν πολιτικός μηχανικός με ένα μεταπτυχιακό και δύο ξένες γλώσσες.
Ένα χρόνο αργότερα ακολούθησε ένας ακόμα αποχαιρετισμός, ενός ακόμη φίλου στα μακρινά Εμιράτα, αφού βαρέθηκε να δουλεύει για έναν περίπου χρόνο και να πληρώνεται κάθε τρεις μήνες ένα μέρος του μηνιάτικου. Το πτυχίο το μεταπτυχιακό και οι ξένες γλώσσες ήταν ανάμεσα και στα δικά του προσόντα. Η μισθολογική εκκαθάριση, μάλιστα, εκκρεμεί μέχρι σήμερα.
Λίγες μέρες νωρίτερα, κοιτούσα μια φίλη να συμπληρώνει την αίτηση για την ακόμη πιο μακρινή Νέα Υόρκη. Στην ερώτηση, τι θα κάνεις εκεί αφού δεν έχεις βρει δουλειά, η απάντηση ήταν: «Είναι θέμα πιθανοτήτων. Από το 0% που έχω εδώ μετά από τρία χρόνια ανεργίας στο interior design, έστω και το 1% φαντάζει ως προοπτική εξέλιξης»… Τα προσόντα τα ίδια και καλύτερα.
Φυσικά φίλοι και γνωστοί που αποφάσισαν να ακολούθησαν ακαδημαϊκή καριέρα ή έναν εξειδικευμένο κλάδο έφυγαν πριν καν αναζητήσουν εργασία στη χώρα. Ίσως και πριν μας τσακίσει η οικονομική κρίση. Μετά από κάποιο μεταπτυχιακό απορροφήθηκαν άμμεσα σε θέσεις που σπανίζουν στη χώρα μας.
Τα παραδείγματα είναι τυχαία και φυσικά ενδεικτικά. Οι αποχωρισμοί που έζησα ή άκουσα τα τελευταία χρόνια θα μπορούσαν να γεμίσουν ολόκληρη τη σελίδα. Αλλά δεν υπάρχει λόγος αναφοράς αφού τα κίνητρα το αποτέλεσμα και η απώλεια παραμένουν ίδια.
Η ανεργία σκαρφαλώνει στο σβέρκο της χώρας και οι νέοι συνηθίζουν πλέον να αισθάνονται ευνουχισμένοι μέχρι να αποφασίσουν να προστεθούν στην generation G.
Σύμφωνα με την έκθεση «Connecting with Emigrants: A Global Profile of Diasporas 2015» του ΟΟΣΑ, η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι σίγουρα δυσοίωνη.
Από 19.912 άτομα που έφυγαν από τη χώρα προς χώρες του ΟΟΣΑ το 2010, ο αριθμός εκτοξεύθηκε σε 52.078 άτομα το 2012, για να φτάσει το 2013 στις 46.377 άτομα(με την μερίδα του λέοντος να κατευθύνεται στην Γερμανία)..
Ακόμα πιο ανησυχητικό όμως πέρα από την «ποσότητα» είναι η ποιότητα όσων αναχωρούν στις μέρες της κρίσης. Η έκθεση σημειώνει: «Στην Ελλάδα, όπως και στην Πορτογαλία, οι αρνητικές συνθήκες στην οικονομία και στην αγορά εργασίας ώθησαν αρκετά άτομα υψηλής μόρφωσης να μεταναστεύσουν αναζητώντας καλύτερες εργασιακές ευκαιρίες και προοπτικές».
Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από τη μελέτη της Μονάδας Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για τη μετανάστευση επί κρίσης. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι από τους 187.422 Ελληνες πτυχιούχους που το 2014 βρίσκονταν στο εξωτερικό, οι 135.495 έφυγαν από το 2010 και μετά.
Σύμφωνα με τα ευρήματά το ποσοστό των πτυχιούχων επί των μεταναστών που παραμένουν στο εξωτερικό ήταν μόλις 25% μεταξύ 1980-89, αυξήθηκε στο 44% το 1990-99, στο 69% το 2000-09 και στο 80% στην τρέχουσα δεκαετία.
Κατά την περίοδο 2007-2013, δε, κατά μέσο όρο, το 22% των ερωτηθέντων Ελλήνων απάντησε ότι θα μετακόμιζε μόνιμα στο εξωτερικό αν είχε την ευκαιρία (συμπεριλαμβανομένου του 26% των ατόμων υψηλής μόρφωσης και του 34% των νέων μεταξύ 15-24 ετών).
Όπως αποδεικνύεται, τα φιλόδοξα σχέδια των αρμοδίων για την επίλυση του προβλήματος αποδεικνύονται τουλάχιστον ανεπαρκή. Την ίδια στιγμή η επιχειρηματικότητα στην ακυρώνεται, αναβάλλεται ή και μεταναστεύει αφού σε οποιαδήποτε γειτονική χώρα κόστιζει φθηνότερα απο ότι στην Ελλάδα. Εμείς βέβαια συνεχίζουμε να διυλίζουμε τον κώνωπα προσπαθώντας απλά να αποποιηθούμε την ευθύνη.
Δυστυχώς όμως, με κατεπείγοντα νομοθετήματα που κουκουλώνουν τα προβλήματα και λύσεις χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, το μόνο που μένει, εκτός από το να αναρωτηθούμε πόσους αποχωρισμούς θα ζήσουμε ακόμα, είναι να ευχηθούμε καλό ταξίδι στη νέα γενιά της χώρας...
