Ροή
Πολλά και ενδιαφέροντα τα όσα ακούσαμε στους Δελφούς. Όμως, αλλά από τις δεκάδες πάνελ και τους εκατοντάδες ομιλητές, αυτό που πραγματικά μου έκανε εντύπωση και θεωρώ ότι έκανε τη διαφορά ήταν η αναφορά στην ανάπτυξη. Η οποία είναι η κινητήριος δύναμη για την επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα αλλά και για να σωθούν οι θέσεις εργασίας και το τραπεζικό σύστημα.
Αυτό που άκουσα λοιπόν και μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι πως με την προβλεπόμενη ανάπτυξη του 2% με 2,5% δεν πάμε πουθενά. Η οικονομία θα συνεχίσει να καρκινοβατεί, τα χρήματα θα «καίγονται» στους υπερβολικούς στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα και τα επόμενα χρόνια θα κυλίσουν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
Για να αλλάξει κάτι ουσιαστικό, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιαστούν σε σχέση με τις προβλέψεις. Αν η οικονομία «τρέξει» με 4%-4,5%, τότε ναι, πολλά μπορούν να γίνουν. Και οι (υπερβολικοί) στόχοι για το πλεόνασμα μπορούν να πιαστούν αλλά και χρήματα θα μείνουν στην οικονομία. Με μια σταθερή ανάπτυξη αυτού του επιπέδου οι μισθοί θα αυξηθούν, η ανεργία θα μειωθεί αλλά και οι τράπεζες θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις επισφάλειες και –επιτέλους- να δώσουν νέα δάνεια.
Θα μου πείτε, καλά όλα αυτά, αλλά γιατί δεν έχει γίνει μέχρι τώρα; Και, αν ήταν τόσο εύκολο, γιατί όλοι προβλέπουν ρυθμούς ανάπτυξης του 2%-2,5%; Η εκτίμηση που πήρα από τους Δελφούς είναι πως στην τρέχουσα συγκυρία, το σενάριο είναι δύσκολο αλλά εφικτό.
Για πρώτη φορά σε 10 χρόνια, η ελληνική οικονομία δείχνει να βρίσκει τα πατήματά της, ή τουλάχιστον να σταθεροποιείται. Και, αν υπολογίσουμε την πίεση που έχει δεχθεί από την αρχή της κρίσης, υπό συνθήκες έχει τα περιθώρια ανόδου που θα δικαιολογήσουν αυτούς τους ρυθμούς ανάπτυξης, σαν ένα πιεσμένο ελατήριο.
Το θέμα βέβαια είναι οι συνθήκες αυτές να διαμορφωθούν. Και εδώ, το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στην πολιτική ηγεσία. Γιατί το 2019, ως χρονιά εκλογών, θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Η κυβέρνηση που θα προκύψει –όποια και αν είναι αυτή- θα πρέπει να δώσει το δικό της μήνυμα προς τους επενδυτές, εντός και εκτός συνόρων αλλά και στους Θεσμούς. Και, αν αυτοί πιστέψουν στο… χρησμό, μπορεί όντως να δούμε τα πράγματα να αλλάζουν. Αν όχι, για ακόμη μια φορά θα ζήσουμε τη μέρα της Μαρμότας, που μόνο κακό κάνει σε όλους.
